Kári - 17.08.1918, Blaðsíða 6

6
R Á R I
engan óskyldan þeim embættismönnum,
sem telur þá vinna fyrir þeim launum,
sem nú hafa þeir auk heldur meira. Land-
ræmt er frumhlaup þeirra, er þeir undir-
skrifuðu andbanningaávarpið forðum og
mun vera það eina atriði, sem bannmenn
og andbanninga eru á eitt sáttir um, og að
bannmálinu lítur, nefnilega, að það tiltæki
þeirra hafi verið með öllu ósæmilegt. í
loílausri minningu eru afskifti dómstjórans
af gjaldkeramálinu og meðferð hans á þvi,
og má þar um vísa til ritlings, sem Kristján
sýslumaður Linnet sagði — jeg held í Ing-
ólfi — að þeir hefðu samið Gísli sýslu-
maður Sveinsson og Einar prófessor Arn-
órsson: Kristján Jónsson og landsyíirdóm-
urinn. Þessi ritlingur er víst mörgum enn
í fersku minni, ekki síst fyrir þá sök, að
dómstjórinn gerði enga tilraun til að hreinsa
sig af þeim áburði eða koma fram ábyrgð
á hendur útgefandanum eða liöfundunum.
Og loks mun varla finnast sá maður á
landi hjer, lærður eða leikur að eigi hristi
höfuðið, ef minst er á dóma þessara manna,
og er það síst að furða.
Jeg skal tilfæra eitt dæmi, en þeirra tala
er legió. Maður var lögsóttur til að greiða
skuld. Hann kom með þá mótbáru að
hann hefði ekki verið fullveðja þegar hann
stofnaði skuldina og samkvæmt þeim ský-
lausu lagaákvæðum, sem gilda um þetta,
var hann auðvitað sýknaður. Annar maður
var lögsóttur á sama hátt. Hann hafði
sömu mótbáru og sömu sönnunargögn og
hinn. En þennan dæmdi yfírrjettur þvert
ofan i skýlaus lagaákvæði og þvert ofan í
sjálfan sig. Annað dæmi: Fyrir nokkuru
siðan var mikið talað um sakamál eitt af
Vesturlandi. Sakborningur var sýknaður i
hjeraði en dæmdur í yfirrjetti. Hann skaut
málinu til hæstarjetta. Slik mál er mjer
sagt að venjulega sjeu afgreidd frá hæsta-
rjetti á 3—6 mánuðum, en svo liðu nærfelt
2 ár, að ekkert frjettist um þetta. En nú
fyrir stuttu hefur það vitnast að hæstirjettur
hafi vísað málinu frá sjer með þeirri at-
hugasemd, að það væri svo illa upplýst,
að ómögulegt væn að leggja dom a
Þetta minnir á ummæli dansks hæðstarjett-
armálafærslumanns, að hinn kongl.ísl.
landsyfirrjettur væri Ijelegasti dómstóll
Norðurálfunnar utan Tyrkjaveldis, og þó
hann nú sje skipaður öðrum mönnum en
þá, má þó óhætt fullyrða að hann sje ekki
betur skipaður nú.
Það má óhætt telja það einróma álit
allra hugsandi manna i landinu, að rjettar-
farið og rjeltarástandið hjer sje orðið með
öllu óþolandi og orsök þess getur eltki
verið að finna annars staðar en hjá vald-
stjórninni og dómsvaldiriu og þá einkanlega
hjá yfirrjettinum, sem á að laga þær mis-
fellur, sem eru á embættisrekstri undir-
dómaranna. Þar sem nú allar líkur eru til
þess, að þessir menn bráðlega, ef til vill
strax á næsta þingi fari aftur á stúfana með
fjárbeiðslur, fyrst þingið var svo vitiborið,
að neita þeim um það nú, þá vil jeg leyfa
mjer að benda á, fyrst enginn annar hefur
orðið til þess, hve ótilhlýðilegt það væri
gagnvart þjóðinni, velferð hennar og vel-
sæmi að verðlauna með fje, sem dregið er
undan blóðugum nöglum alþ5rðunnar fyrsta
allra einmitt þá menn, sem í verkinu haía
sýn't það, að þeir að minsta kosti eru ekki
færir um að bæta úr mestu og hættuleg-
ustu meinsemd þjóðfjelagsins, rjettarfars-
spillingunni, svo ekki sje tekið dýpra i
árinni.
Eigi launahækkun þessara embættismanna
á nálægum tima að ná fram að ganga,
virðist það rjettmæt og sjálfsögð siðferðis-
krafa, að launahækkunin, að svo miklu
leyti sem hún ætti að ná til embættis-
manna, dómsvaldsins og valdstjórnarinnar,
verði bundin því skilyrði, að hún fyrst
gengi í gildi við mannskifti í þeim embætt-
um. Og vonandi verða íslendingar svo viti
bornir, að taka ekki hæstarjett inn í landið,
þó nýju samningarnir við Dani gangi í gildi,
fyr en betri mönnum er á að skipa yíir
það vald en þeim, sem við hingað til höfum
átt að búa við í yfirrjettinum.
Eraswus Gíslason,