Verði ljós - 01.05.1897, Síða 9

73
og skáldin. Að ísl. skáldskap íionur höf. það, að hann sje svo
laus við líflð, skorti afl til að knýja hug þjóðarinnar áfram; það
vanti söguhetjur í skáldskapinn, en söguhetjurnar sýni hugsjónirn-
ar bezt. — Fimti kaflinn er um hugsjónirnar og kristindóminn. Jesús
Krist.ur er hin dýrðlegasta hugsjón mannsandans, í honum eru all-
ar hinar göfugustu hugsjónir mannanna sameinaðar í eina guð-
dómlega persónu. „Að eiga hugsjónir kristindómsins í hjarta sínu
og hafa fyrir framan sig þá útsýn, sem hún gefur inn í eilífðina,
— það er eina lífið. Að eiga enga hugsjón — ekkert að lifa fyr-
ir, það er dauðinn“. Þessi orð hefi jeg ekki getað stilt mig um
að tilgreina orðrjett. — Sjötti kaflinn er um hugsjónirnar og kirkj-
una; í henni sýnir höf., hvernig það sje hlutverk kirkjunnar að
hera fram hugsjónir kristindómsins. Jeg tilgreini hjer aptur nokk-
ur orð úr ritgjörðinni: „Ef kirkjunni tekst að koma náðarboð-
skapnum og kærleika Jesú Krists inn í hjörtun, — ef henni tekst
að láta trúna verða hið berandi afl í lífi mannanna, heflr hún
hrundið þeim öflum út í mannlífið, er sjálfkrafa kenna mönnum
að rækja köllun sína og elska hugsjónirnar, hvort heldur í þing-
salnum eða á torginu“. — E»ar á móti telur höf. ckki nauðsynlegt
að fylla þingsalina með prestum. — Sjöundi kaflinn er um hug-
sjónirnar og prestinn. Umtalsefnið er hjer prestsstaðan, presta-
skólinn, presturinn sem fyrirmynd, presturinn sem borgari, prest-
urinn í prjedikunarstólnuin. Þessi kaflinn er ef tii vill hinn feg-
ursti í fyrirlestrinum, og jeg vil biðja alla lesendur Yerði ljósl’s
að lesa hann sjálfir. Þjor sjáið þar, hvernig presturinn yðar ætti
að vcra, „presturinn optir hjarta Jesú Krists“. Jeg fyrir mitt
leyti hlýt að telja þennan kafla fyrirlcstrarins afarmerkilegan og
vildi af hjarta óska þess, að allir íslenzkir prestar og prestaefni
vildu kynna sjer hann. Mjcr er óhætt að segja, að þetta sje hin
fegursta og bezta „pastoral teologia“ (kennimannleg guðfræði) —
þótt stutt sje og að eins lítill þáttur — ocm ituð heflr verið á
íslenzku; einhver hin ágætasta liugvekja, scm ísl. prestar
hafa átt kost á að lesa. — Jog slcal geta þess, að höf. heldur
því fram, að það sje mjög mikill misskilningur, að ríkiskirkju-
fyrirkomulagið sje aðal-þröskuldurinn fyrir vexti og viðgangi and-
lcgs lífs mcðal hinnar íslenzku þjóðar; hvort íslonzka kirkjan sje
fríkirkja eða þjóðkirkja — á það lcggur höf. litla áherzlu, alt sje
þar á móti undir því komið, að kirkjan og prestastjettin standi við
hugsjón kristindómsins.
Á niðurlagsorðunum, scm mynda siðasta — áttunda kafla fyr-