Nýjar kvöldvökur - 01.03.1910, Síða 18

90
NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
Rað var í þá daga trú manna, að Indland
væri eitthvert töfraland, þar sem alt væri fult
af gulli og gersemum, ógurlegum forynjum og
undrum, og óbotnandi auði. Rað var líkasann-
ast að segja, að þaðan fluttist margt það er
hugann mætti kæta og góminn kitla. Allir gim-
steinar, sem þá voru manna á milli, komu það-
an. Roðasteinar, saffírar og smaragðar voru þá
í mestum metum, og fluttust mest frá Seylon.
Perlur fluttust og mest frá Seylon og Indlandi.
Á móti þessu skarti áttu Norðurálfumenn ekki
annað en kóralla, er helzt fundust við Italíu.
Frá Indlandi fluttist rósasilki (guðvefur) og bóm-
ullardúkar, og þótti þá hvorttveggja dýrindis-
vara. Þó var bómull ræktuð á Sýrlandi um
þær mundir. Álún og ýms litarefni fluttust þá
og eingöngu að austan, og var indigóið þeirra
frægast og seldist jafnvegið gulli, þegar hér
kom norður í álfuna. Pá var ' og ekki minni
eftirsókn meðal heldri manna eftir reykelsi,
narðusolíu og öðrum ilmefnum, myrru og
ambra; en þó að mikið væri flutt að af þessu,
var þó langmest um kryddvörurnar, enda voru þær
þá aðalverzlunarvara austurlenzkra kaupmanna.
Peirra mest var af pipar, enda var mest eftir-
sóknin eftir honum. Barst liann hingað til norð-
urlanda fyrst með Hansakaupmönnum. Seldu
þeir einir lengi pipar hér á norðurlöndum, og
er orðið piparsveinar frá þeim tímum. Kiló-
grammið af pipar kostaði um 72 aura í Kali-
kútt um lok 15 aldar, eða litlu minna en það
koslar í stærri kaupum nú hér í næstu lönd-
um, en peningar liafa fallið stórum í verði síð-
an. Feneyjakaupmenn borguðu um 3 krór/ur
fyrir kílógrammið í Alexandríu; hafði hann þá
ferfaldast í verði á þeirri leið, og bættist þó
ekki lítið við eftir það; en í Feneyjum kostaði
kílógrammið 5 krónur í stórkaupum. Allar aðr-
ar kryddvörur, bæði engifer, kanel, karde-
mommur, narðus, negul, múskat; lyfjavörur:
kamfóra, rabarbara, tamarindur, zedóarót; ilm-
vörur: benzóe, alóetré, reykelsi, myrraog ambra,
og litarefni, fóru að verða eftir piparnum; hann
varð eins og vaðmálið f landauraverði hér hjá
oss. Pessar vörur kostuðu Norðurálfuna feiki-
mikið fé; en fátt var fram að bjóða, og sízt
það, sem nokkurt viðlit var að koma á mark-
að eystra. Indland og fleiri lönd þar eystra
og syðra vantaði trjávið, hamp og tjöru til
skipasmíða, einnig kopar, tin, blý, kvikasilfur
og járn. Par seldust og vel kórallar, ullardúk-
ar, gullvefnaður (brocade) og glervarningur frá
Feneyjum. Pá fluttist og viðsmjör, möndlur,
hunang, saffían og stundum kornvörur til AI-
exandríu. Genúumenn höfðu óg talsverða þræla-
verzlun þangað og víðar; voru það bæði
kristnir menn og heiðnir, sem seldir voru.
Páfinn bannaði hana að vísu, en ábatinn var
þar svo mikill, að þeir fóru lítið að því, þó
að páfinn hótaði þeim helvíti og kvölunum.
En það sem austur komst af þessum Norður-
álfu-vörum, hrökk ekki til hálfs gegn þörfinni
á austurlandavörum, og varð því að jafna hall-
ann með gulli og silfri. Fór því svo innan
skamms, að þurð fór að verða á þeim góð-
málnium hér í álfunni; tóku þeir þá mjög að
hækka í verði, en innlendar vörur að lækka,
og horfði til vandræða; en austurlenzku vör-
urnar lækkuðu ekki í verði að sama skapi.
Petta peningaleysi í Norðurálfunni fór brátt
að verða svo tilfinnanlegt, að til vandræða
horfði. Um það leyti voru Portúgalsmenn rösk-
ir og duglegir sjómenn, og einn af konunguin
.þeirra, Hinrik sæfari að auknefni, gerði hvert
skipið út eftir annað til þess vð fara landaleita-
ferðir suður með Afríku að vestan. Komust
menn hans alla leið suður fyrir Grænhöfða og
íil Gíneu hinnar efri um 1460. En allófúsir
voru menn til þeirra ferða, því þá var almenn
sú trú, er drotnað hafði alla leið síðan í forn-
öld, að Afríka breikkaði æ eftir því, sem sunn-
ar drægi, og hitinn færi æ vaxandi, og það
svo, að kviknaði í skipunum af sólarhita, ef
langt væri haldið til suðurs. Hinrik sæfari dó
1460, og féllu þá niður ferðir að mestu um
stund, þangað til Jóhann konungur II. (1481-
1495) kom til valda. Hann hélt áfram sjóferð-
unum, enda var maður einn vitur og sjókænn
við hirð hans, Martin Behaim að nafni, er hélt
því fast fram, að það inundi rnega komast sjó-