Heimastjórn - 01.01.1901, Blaðsíða 4
þráðar-samband við konúngsríkiÖ. Pað hefnr áður verið samið
við aðrar þjóðir og fjelög um að fá frjettaþráð lagðan til ís-
lands og Færeyja. Með rjettu mátti skora á aðra út í frá til
að eiga þátt i þessu máli, af því að þegna annara ríkja varðar
það miklu, einkum hvað fiskiveiðar snertir. Að því er jeg
best veit, hafa samníngar um þetta mál legiö niðri um nokkur
ár, en æskilegt er, að þeir væru teknir upp aftur á rjettum
tíma og þegar kríngumstæðurnar eru góðar til þess. Jeg hygg,
að þínginu þætti vænt um, ef hin háttvirta stjórn vildi skýra
því frá, hvernig og hvenær samið liefur verið um málið og
hver útlit sjeu til þess, að samið verði að nýju og með hve
góðum vonum um farsælan árángur. Pað er ekki eingöngu
fyrir ísland að það er svo mikilvægt og áríðandi að fá frjetta-
þráð þángað, heldur fyrir alt ríkið, og framkvæmd málsins
yrði líkast til að vera í höndum hins háttvirta ráðgjafa fyrir
þjóðríkisstörfum (offentjige arbejder). Paö er víst Ííka þetta
ráðaneyti, sem hefur haft með hina, fyrri samnínga að gera«.
21. október svaraði ráðgjaii ísíands, Alberti, á þessa
lund (sbr. Dannebrog 22. október):
. »Jeg þykist ekki taka of djúpt í árinni, er jeg kveð
svo að orði, að hið háa þíng geti verið fullvist um, að hið
núverandi ráðaneyti sje fúst til að veita Íslandi svo mikla
sjálfstjórn, sem hægt er, svo að alríkissambandið rýrist ekki
við, og svo, að jafnrjetti Dana og Islendínga á Islandi og i
Danmörku, sem hefur átt sjer stað híngaðtil, raskist ekki.
* *
Fyrir oss Islendínga má það vera’fögnuður að vita, að í þjóð-
þingi Dana hefur verið farið svo hlýjum orðum og þelgoðum
um stjórnarskrármál vort. Vjer viljum sjerstaklega benda á
orð Krabbes — eigi aðeins liin veigamiklu ummæli hans um
sjerstaka(n) ráðgjafa á Islandi með ábyrgð fyrir alþíngi, það
er með öðrum orðum einmitt krafa sú, sem heimastjórnarmenn
(liinn svokallaði »minni hluti«) settu í sínu frumvarpi. Heldur
og þau orð hans, þar sem hann lætur í ljós, að mestur hluti
Danaþjóðar sje því meðmæltur, að vjer fáum svo freka sjálf-
stjórn í sjermálum vorum sem unt er. Og vjer viljum ekki
síður benda á orð Albertis, ráðgjafa vors, sem fara í sömu
stefnu. Skilyrðisgreinar hans eru sjálfsagðar. Hin síðari er
ljós og ótvíræð; og engum Íslendíng getur dottið í hug að
hafa neitt á móti henni. Jafnrjettið er aðeins rjettlætiskrafa.
Ef ráðgjafinn skyldi óska þess, að sú krafa væri tryggð með
ákvæði í sjálfri stjórnarskránni, mun alþíngi fúslega samþykkja
slíkt ákvæði. Hin greinin («svo að alríkissambandið raskist
eigi við«) gæti verið tvíræð eða rjettara sagt teygjanleg; en
vjer erum þess fullvissir, að ráðgjaíinn og, ráðaneytið í heild
sinni muni ekki álíta búsetu ráðgjafans á Islandi sem rýríngu
sambandsins.
— 4 —