Heimastjórn - 01.01.1901, Blaðsíða 8
i ríkisráðinu. Jeg fæ ekki betur sjeð. en að með þessu fyrir-
komulagi sje annars vegar, gætt þarfa ríkisins í lieild sinni, og
hins vegar sje sjermálum Islands vísað til úrskurðar Íslendínga
sjálfra eingöngu, án þess að innri stjórnmál Dana geti haft
nokkur áhrif á þau . . . «
f’arna mega nú Islendíngar sjálfir sjá, iivað einhver hinn
atkvæðamesti og víðsýnasti hægrimannaráðgjafi, sem verið
hefur á síðasta mannsaldri i Danmörku, segir um stjórnarskip-
unarmál vort. Hann vill afnema islenska ráðaneytið
í Khöfn eða Haf narstj órnina yfir sjermálum íslands (í
stað þess að Valtyrvill auka hana), en setja ráðgjafavald á
íslandi i stað landshöfðingjavaldsins og auka þannig
valdið í landinu sjálfu (í stað þess að Valtýíngar vilja
mínka það). Hann vill eigi, að ráðgjafinn sitji i rikisráðinu, og
er þar uppfylt helsta krafa Islendinga í stjórnarskrármálinu.
Hann segir ennfremur, eins og satt er, að sjerstakur íslands-
ráðgjafi i rikisráðinu með ábyrgð gagnvart alþíngi sje «hrein-
asta lokleysa*. Ráðgjafar í ríkisráðinu geta að eins borið
ábyrgð fyrir konúngi og rikisþínginu, og er svo alttal Valtý-
ínga um ráðgjafaábyrgð gabb eitt til þess að koma sínu áfram.
Hins vegar vill hann eðlilega að þess sje gætt, að Íslendíngar lialli
eigi jafnrjetti samþegna sinna nje steypi Dönum í ófrið við aðrar
þjóðir. Slikt eftirlit hljóta Danir að hafa, hvernig sem heima-
stjórnarfyrirkomulagið yrði, alveg eins þótt skipaður yrði jarl
með ráðgjöfum. Engum nýtum Islendíngi hefur dottið í hug
að fara að nota sjálfsforræðið til þess, að halla rjetti samþegn-
anna nje steypa þeim i ófrið, svo ísland yrði þvi eigi fremur
vart við slikt eftirlit en Canada, sem liefur hina frjálsustu
stjórnarskipun, en er þó háð samskonar eftirliti af Englands
hálfu.
Bæði vinstrimenn og hinir frj álslyndari hægri-
menn vilja nú veita íslandi heimastjórn. Að eins ein-
stöku sauðþrái gamlir hægrimenn, einkum þeir, sem samið
hafa við Valtýr áður, eru enn valtýskir, en þeir ráða nú engu.
Islendíngar yrðu sjer til athlægis og smánar fyrir öllum
hinum mentaða heimi, ef þeir vildu nú eigi heimastjórn,
eins og þeir hafa verið að berjast fyrir.
Par sem kammerherra Scavenius talar um, að sumir Islend-
íngar vilji gera ísland að sjálfstæðu ríki eða láta það vera í
persónusambandi við Danmörku, þá sýnir það, að hann hefur
tekið eftir því, sem hjer hefur verið skrökvað um heima-
stjórnarmenn, til |)ess að spilla fyrir því að ísland fengi sjálfs-
forræði yfir sjermalum sínum
Útgef'endur: Nokkrir Íslendíngar í Kaupmannahöfn.
Ábyrgöarmaður: Finnur Jónsson.
I pientsnijöju S L. Moliers.
K uuprminnuhtifn.