Ægir - 01.10.1916, Blaðsíða 8

128
ÆGIR
að fyrir nokkrum árum átti jeg tal við
fyrsta vjelstjóra á »Islands Fálk« út i
Viðey; minnir mig að hann segði, að á
skipinu væru 4 fastir kyndarar og væru
þeir í sjóliðinu, en auk þess væru íleiri,
sem væru að vinna skyldutíma sinn, en
hefðu unnið sem kyndarar á verzlunar-
skipum áður. Voru hinir föstu menn
látnir leiðbeina hinum, en munurinn á
þessum mönnum er þessi sagði hann:
»Láti jeg liina föstu menn mína kynda
í sólarhring og hina hinn næsta, þá fæ
jeg það út, að hinir fyrri hafa sparað
skipinu 1—2 tonn af kolum og þrátt
fyrir þann sparnað hefur skipið farið
meiri vegalengd; það sýnir, bætti hann
við, að hjer er um atvinnu að ræða,
sem útheimtir kunnáttu, og ekki er að-
eins innifalin i því að geta mokað kol-
um«.
Á »Modesta« sem ílestir munu hafa
heyrt getið hjer, var, meðan skipstjóri
Rögenæs stýrði skipinu, gamall kyndari;
hann var Iri. Jeg kyntist þessum manni
í Viðey. Jeg hafði tekið eftir, að hann
gaf sig að engum á skipinu og var oft-
ast einn og ljek þá oft á flautu. Jeg hitti
hann eitt kvöld og spurði hann, hvort
honum leiddist. Hann kvað svo vera,
því að hann skildi engan af sínum fje-
lögum og þeir ekki sig. Jeg spurði hann
þá, hvort jeg ekki ætti að gefa honum
enskar bækur; hann sagði mjer, að það
væri ekki til neins, því hann kynni ekki
að lesa, hefði aldrei verið kent að staía,
en, bætti hann við, »láttu mig samt hafa
eina bók, því meðal hásetanna er einn,
sem talar ensku lítið eitt. Jeg ætla að
biðja hann að reyna að lesa fyrir mig,
þegar á sjóinn kemur«. Síðar spurði jeg
skipstjóra Rögenæs um þennan mann,
þá sagði hann mjer, að í öll þau ár sem
hann hefði á sjónum verið, hefði hann
aldrei þekt slíkan kyndara. »Jeg kaupi«,
sagði hann, »hin ódýrustu kol, og stund-
um get jeg varla vænst þess, að skipið
komist fulla ferð, en jeg veit altat af’
þegar Mike (svo var hann kallaður) hef-
ur tekið við katlinum. Hann nær fullri
ferð með hverskonar rusli sem honum
er í hendur fengið, því það er fagmað-
ur«, og bætti Rögenæs við og hló, »hefði
jeg alla slíka, hætti jeg að kaupa kol,
keypti sand«, og með virðingu talaði
hann um gamla manninn, sem hafði þá
siglt um öll heimsins höf i 35 ár.
Kyndarastaða hjer er öðruvisi en á
hinum stóru gufusldpum, þar sem ávalt
er verið að skifta um menn og í gott
fjelag geta komið þeir, sem eitra fjelags-
skapinn.
Hjer þekkja menn hvern annan, eru
af góðu fólki komnir og eru siðprúðir
menn. Þessi flokkur er fámennur hjer
og um skóla fyrir þessa stjett er ekki að
ræða, þvi sama verður hjer og annars-
staðar að skólinn er skipið sjálft og ekki
i annað hás að venda, en þar má líka
læra það, sem þarf og betur en á nokkr-
um skóla, en duglegir kyndarar eiga líka
skilið, að eftir þeim sje tekið og einhver
viðurkenning sýnd, þegar það sjest að
þeir spara eldsneyti og skilja það, að at-
vinnan er i meiru fólgin en að moka
kolunum á eldinn. Sje hægt að sanna
að kuunátta einhvers kyndara sje svo,
að hann spari útgerðinni Vs tonn af kol-
um á sólarhring, þá virðist ekki ósann-
gjarnt að sá hinn sami væri ekki i sama
launaflokki og þeir, sem ekki geta gert
honum þetta eftir, með því væri hlynnt
að stöðunni, sem er mikilfengari en al-
ment er álitið, aðrir mundu herða sig
og það eru peningar í sjóð útgerðarinn-
ar, og stjettinni til heiðurs.
Jeg veit þó, að um slíka viðurkenn-
ingu eða kauphækkun mun varla að
ræða. Það er ekki siður á voru landi.