Ægir - 01.12.1922, Síða 4

162
ÆGIR
Jifa og voru á alþingi eða í stjórn lands-
ins 1907 og voru svo framsýnir að sfyrkja
sildveiðar innlendra manna á áðurnefnd-
an hátt, geta með ánægju litið til baka
yfir þetta tímabil og séð að íslenzku síld-
veiðarnar hafa ekki brugðist þeim von-
um er gerðar voru til þeirra.
Þegar það er nú athugað, hvað mikl-
um framförum síldveiðarnar tóku á þeim
stutta tíma, sem íslendingar hafa rekið
þær sem atvinnugrein og að af síldveið-
unum leiðir margskonar aulun viðskifti
og þar með atvinna bæði innaulands og
utan, er óhjákvæmilega setur fjármuni
manna í hreyfingu, bæði innlendra manna
og útlendra og það er einmitt hreyíing
fjármunanna, sem nauðsynleg er á erfið-
leikatímunum eins og þeim, er nú ganga
yfir, þá er næsta óskiljanleg sú breyting
sem orðið hefir á hugarfari sumra manna
til innlendra síldveiða nú í seinni tið og
má í því sambandi sérstaklega benda á
stjórnarfrumvarp, sem lagt var fyrir hið
háa alþingi 1921 um útflutningsgjald af
síld og gert var að lögum á s. 1. ári.
I greinargerðinni fyrir þvi frumvarpi
er frá stjórnarinnar hendi réttilega bent
á, að útflutningsgjald af framleiðsluvör-
um landsins, muni draga úr framleiðsl-
unni og það því fremur sem gjaldið er
hærra. Stjórnin tekur það fram í þess-
ari greinargerð sinni, að leggja beri alla
alúð við aukning framleiðslunnar og að
forðast beri að leggja stein i götu henn-
ar eftir því sem við verður komið, sér-
staklega eins og nú (í fyrra) standa
sakir. Þegar stjórnin hefir lýst þessari
skoðun sinni töluvert ýtarlegar en hér
er vikið, bætir hún við:
»Það sem tekið er fram hér að ofan,
virðist þó ekki leiða til þess, að ástæða
sé til að afnema útflutningsgjaldið af
síld, bæði af því að hún er eigi enn
neyzluvara hér innanlands og einkum
af þvi, ad hin síðustu ár, virðast hafa
sýnf það, að erlendur markaður fyrir
sild er alltakmarkaður. Rað er því naum-
ast mikil ástæða til, að leggja kapp á
að auka framleiðslu hennar og það, að
því síður, sem síldveiðin hefir reynst
mjög misbrestasöm og oft valdið mikl-
um skaða, þótt stundum hafi verið mik-
ið í aðra hönd, Enn má og á það líta,
að sildveiðar draga mjög vinnukraftinn
frá hinum atvinnuvegunum, einkum
landbúnaðinum, og þegar sildveiðarnar
ganga tregt, veldur það miklu tjóni. Þá
ber og þess að geta, að útflutningsgjaldið
af sild er sá skattur, sem útlendingar
greiða hlutfallslega mest af, allra hér-
lendra skatta og að síldveiðarnar eru
reknar hér svo skamman tíma af ár-
inu, að þær geta naumast talist atvinnu-
vegur«.
Eg vil nú leyfa mér að athuga þessar
ástæður stjórnarinnar nokkuð, í þeirri
von að málið mættí skýrast ofurlítið við
það.
Fyrsta ástæðan: að rétt sé að halda
útflutningsgjaldinu í 3 krónum af tunnu,
af því að síldin sé ekki neyzluvara hér
innanlands, er engin ástæða, vegna þess
að útflutningsgjald af síld, sem neytt er
í landinu, kemur málinu bókstaflega
ekkert við.
Önnur ástæðan: að síðustu árin hafi
erlendur markaður verið mjög takmark-
aður fyrir síld. Þá er þar til að svara,
að svo mun það vera með fleiri vöru-
tegundir en sildina, að erviðlega gangi
með sölu á, og mætti nefna dæmi því
til sönnunar, þótt ástæðalaust virðist að
nefna þau hér. En vert er að athuga
það, að vegna ýmiskonar örðugleika i
verzlun og siglingum á stríðsárunum,
söfnuðust saman óhernju birgðir af síld,
bæði i Noregi og viðar og, að þegar út-
flutningshöftunum létti af og hægt varð