Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Blaðsíða 42

það staðfest, þó ekki á grundvelli höfundalaga nr. 73/1972, sbr. dóm
bæjarþings Reykjavíkur 17. desember 1982.
Þar sem um undirréttardóm er að ræða þykir mér rétt að reifa bæjarþingsdóminn
stuttlega. Málavextir voru þeir að árið 1982 fór fram á Spáni heimsmeistarakeppni
í knattspyrnu. Alþjóðaknattspyrnusambandið, sem sá um framkvæmd keppninnar,
gerði samkomulag við Evrópusamband sjónvarpsstöðva um sjónvarp frá einstökum
knattspyrnuleikjum, en jafnframt var sjónvarpsstöðvum þeim, sem aðild áttu að
Evrópusambandinu, veittur einkaréttur til sjónvarpssendinga frá keppninni, hverri
í sínu landi. Ríkisútvarpið (R), sem aðild átti að Evrópusambandinu og greitt hafði
sinn hluta af þóknun til Alþjóðaknattspyrnusambandsins í samræmi við fyrrgreint
samkomulag, sýndi nokkra leiki frá keppninni í sjónvarpi í júnímánuði 1982 uns
sjónvarpssendingum var hætt vegna sumarleyfa. Fyrirtækið Video-són h.f. (V), sem
rak lokað myndbandakerfi í Breiðholti, lét taka upp á myndbönd leiki frá keppn-
inni og sýndi þá síðan í eigin myndbandakerfi. Fljótlega eftir að sýningar þessar
hófust fékk R lagt lögbann við frekari sýningum. Með bæjarþingsdóminum var lög-
bannið staðfest þar eð talið var sannað að Alþjóðaknattspyrnusambandið hefði sem
framkvæmdaraðili keppninnar veitt Evrópusambandi sjónvarpsstöðva einkarétt til
sjónvarpssendinga frá keppninni. Hefði R öðlast slfkan einkarétt hér á landi með
aðild sinni að Evrópusambandinu og greiðslu sérstaks gjalds í því skyni. Sýningar V
hefðu raskað þessum einkarétti R og því verið óheimilar. Á hinn bóginn var ekki
fallist á þá málsástæðu R að sýningarnar nytu verndar höfundalaga nr. 73/1972 og
þótti V því ekki hafa brotið ákvæði laganna. Var fyrirtækið sýknað af bótakröfu R
í málinu, en hún byggðist öðrum þræði á sérreglum í höfundalögunum.
2.2. Innsetningargerð.
Innsetningargerð er bein fógetagerð, sbr. 1. gr. laga nr. 19/1887, en
með því er átt við að menn geti leitað aðstoðar fógeta við að ná rétti
sínum þótt þeir hafi ekki aflað sér sérstakrar aðfararheimildar.
Þetta úrræði getur vissulega komið höfundum að notum. Gallinn er
hins vegar sá að álitaefni það, sem um er deilt, er sjaldnast svo einfalt
að fógeti geti skorið úr því án tafar, en það hefur verið talið frum-
skilyrði þess að beinni fógetagerð verði við komið. Þetta takmarkaða
dómsvald fógeta kemur t.d. glöggt fram í eftirfarandi ummælum í hrd.
1974, 352:
„í máli þcssu er um það deilt, hvort stefndi hafi með samningum við áfrýjanda
öðlast eignarrétt eða aðeins útgáfurétt að handriti því, sem um er fjallað í málinu.
Eru því ekki skilyrði til að beita innsetningargerð."
2.3. Þvingunarráðstafanir í þágu opinberrar rannsóknar.
Svo sem fyrr segir geta höfundarréttarmál nú sætt opinberri með-
ferð. Við frumrannsókn slíkra mála gæti rannsóknarlögregla (eða hin
almenna lögregla) þurft að grípa til ýmissa af þeim þvingunarráðstöf-
unum sem fjallað er um í lögum nr. 74/1974. Frá sjónarmiði höfunda
gætu ráðstafanir þessar gegnt sama hlutverki og lögbann eða innsetn-
ingargerð, þ.e. komið í veg fyrir brot á höfundarrétti eða stöðvað
180