Alþýðumaðurinn - 24.12.1950, Blaðsíða 20

20
J Ó L A B L A Ð ALÞÝÐUMANNSINS 19 5 0
Fyrr á tímum var það mjög tíðkað hér á landi að
fara til grasa, sem kallað var, þ. e. afla fjallagrasa
til matar. Voru grasiaferðir þessa.r yfirleitt farnar á
vorin, meðan nótt var björt, og oftast grasað um næt-
ur, því að betra er að taka grösin í rekju. Venjuleg-
ast var það kvenfólkið, sem á grasafjall eða í grasa-
heiði fór, en ein'nig unglingar og stundum fulltíða
tvíbýli. Hin þriðja hét Halldóra. Er hér eigi vitað um
föðurnafn hennar, en heima átti hún í Borgargerði og
var þá trúlofuð manbi, er Þormóður hét Þormóðsson.
Giftust þau srða.r og fóru til Ameríku. Fjórða stúlk-
an hét Sigurleif Þormóðsdóttir, síðar kona Björns
Einarssonar, föður Þórhalls Bjarnasonar og þeirra
systkina. Eigi er þess getið, hvar Sigurleif átti heima,
er ferð þessi var farin, sennilega þó í Laufási.
Stúlkunum var fylgt á hestum norður á Heiði. Far-
ið var upp Skarðsdai og reyndist færi gott, enda víð-
ast autt. Þetta var að mánudagsmorgbi, sem lagt var
upp í ferð þessa, og skyldu stúlkurnlar liggja við grasa-.
tínsluna hálfa aðra viku. Höfðu þær tjald meðferðis.
Segir nú ekki af stúlkunum fyrstu dagana, annað
karlmenn. Oft var legið við gr|asa,tiínsluna viku til hálf-
an mánuð, og voru inargar grasakonur firnaduglegar
og harðvítugar við tínslu, enda þótt oft væru veður
misjöfn og jafnvel setti niður snjó. Er það í frásögur
fært, að þekkzt hafi konur, sem eigi gengu frá tínslu.
þótt snjór tæki á miðhnúa.
Eftirsóttur matur var grasaystingur, og er svo enn
af flestum, er þann rétt þekkja. Þá voru fjallagrös
og notuð í brauð og slátur, og úrvalsgott þótti að hafa
grasagraut með sauðaskyrinu. Þótti mörgum engin
»væta« jafngóð og súr sauðaskyrhræra ineð grasla-
graut.
Hér verður sagt frá einni grasajerð ungra stúlkna
úr Höfðahverfi í Suður-Þfngeyjarsýslu fyrir síðustu
aldjamót. Sýnir sú frásögn glöggt, að grasaferðir gátu
orðið fullkomin karlmannsraun, þótt um vordag væru
farnar, enda veðraguðinn löngum duttlungafullur á
landi hér.
Það mun hafa verið á árunum 1880 — 1890, að fjór-
|Hr stúlkur úr Höfðahverfi föru í grasaheiði seint á
sauðburði. Hugðust þær grasa milli svokallaðra Höfða-
gilja á Flateyjardalsheiði. *
Stúlkur þessar voru þær, er nú skal greina: Sig-
ríöur Sigurðardóttir, síðar koba, JóH|annesar Sigurðs-
sonar, bónda að Ytrahóli í Fnjóskadal, en þá vinmr
kona að Lómatjörn. Var hún nítján ára, er þetta bar
við. Önnur í förinni hét Friðfinna Jósefsdóttir, móðir
Valbjargar Helgadóttur, konu Hernits bónda Friðlaugs
sonar í Sýrnesi í Aðaldal. Var Friðfinna þá vinnu-
kona á Lómatjörn, en á öðru búi, því að þar va.r þá
en
veður var ákjósanlega gott. Hló þeim hugur í
brjósti og þótti útilegulífið hið skemmtilegasta. Gengu
þær til grasa á næturnar, en hvíldust á daginn, meðan
þurrast var. Stundum brugðu þær sér n stuttar göhgu-
ferðir og þótti útsýni fagurt um Heiðina og fjöllin í
kring.
En ekki átti þetta, svo til að ganga all)an tímann. Á
laugardagsnótt tók að stonma á norðan, þýngja í lofti
og gera krapaúrfelli. Hurfu þær stúlkurnar með fyrra
móti úr grasamónum heim í tjald sitt og biðu átekta.
Á laugardag mildaðist veðrið nokkuð, og hugðust stúlk-
urnar freista þess að grasla á sun'nudagsnótt, sem þær
og gerðu. En undir morguninn tók að frysta og gerði
hríðarfjúk, svo að þær leituðu skjóls í tjaldi sínu.
Var nú kveikt undir katlinum og kaffi hitað og drukk-
ið, en að þvi búnu báru þær stallsystur samþn ráð sín.
Vildu sumar fara yfir að heiðabýlinu Kambsmýrum,
enda höfðu þær Lómatjarnarstúlkur lofað húsbændum
s^nuin því, ef veður spilltist. En eigi var þó horfið að
þessu ráði, því lað Syðri-Iiöfðagilsáin, sem yfir var að
sækja, reyndist í vexti, en þær hestlausar. Varð því
úr, að stúlkurnar lögðust til svefns í tjaldi sínu og
vonuðu, að veður spilltist ekki áð ráði.