Dýraverndarinn - 01.06.1938, Blaðsíða 6

26
DVRAVERNDARINN
Sultan aö setja saman bambusstengur.
Hingaö til hafa menn átt bágt meö aö benda á
nokkurt millistig milli óska og fýsna á annan bóg-
inn og skynsamlegra athafna á hinn. En er vér
hugleiöum, aö jafnskjótt og menn eöa málleysingj-
ar fara aö fá áhuga á einhverju, fara þeir aö velta
því fyrir sér, meö hvaöa tækjum eöa aöferSum
þeir muni helzt geta ráðiS frarn úr því, þá er hér
sýnilega um millistig aö ræöa, þar sem Iræöi er
hugsaS um takmark og tæki. I>etta nefnist hug'öa-
stig, og þarf þá meiri eða minni hugkvæmni til
aö láta sér detta í hug þaö ráð sem dugir. Nú er
spurningin, hvort á þessu bóli hjá æðstu dýrum,
hvort þau muni geta fundið ný ráS eSa ný tæki
til þess aS fá óskum sínum framgengt.
Hin eölilegu tæki dýra til þess aS ná í þaS,
sem þau langar i, eru útlimir þeirra, kjaftur og
klær. Hreyfifærin nota þau til þess aS synda, ganga,
klifra, fljúga og hrennna hráS sína meö, eöa til
þess aS flýja eSa leita undán á annan hátt, ef
flemtur kemur yfir þau. Hitt er afar-sjaldgæft aS
dýr beiti óvenjulegum, hvaö þá heldur tilbúnum
tækjum. Þó vita menn, aS geitungar geta notaS
smásteina til þess aö þjappa mold niöur í hreiS-
urholur sínar; aS IræSi hryggdýr og hryggleysingj-
ar nota allskonar efni til hreiöurgerSar; aS fílar
beita greinum og Idaövöndum til þess aö berja af
sér óværSina nreS; aS apar beita steinum til þess
aS hrjóta meS hnetur og blaögreinar í bæli sín, en
Vit jCLpCUma.
[Eftirfarandi kafli er tekinn úr ný útkomnu riti
„Almenn sálarfræöi“, eftir prófessor Ágúst H.
Bjarnason. Er þar all-víöa vikiS aS sálarlifi dýra,
þvi aS athugun á hátterni þeirra varpar oft ljósi
á torveld viöfangsefni, sem hin almenna sálar-
fræSi fæst viS aS leysa. Af því aS géra má ráS
fyrir, aö áSurnefnt rit sé eöa komizt í hendur til-
tölulega fárra lesenda Dýraverndarans, er birtur
hér, meö góSfúslegu leyfi höfundarins, fróSlegur
kafli úr því um vit hinna svonefndu mannapa].
þá er lika upptaliS. Og allt ]>etta eru tæki, sem
liggja svo aS segja á almannafæri og þvi auSvelt
aö grípa til. En aS finna ný ráS, ný tæki eöa taka
upp alveg nýjar aSferöir, þaS er öllu sjaldgæfara.
Því hefir meira aö segja veriS neitaS til skamms
tíma, aS þau gætu haft slíka hugkvæmni til aö
læra.
Thorndike* og ýmsir aSrir dýrasálarfræSingar
hafa lokaö hænsn, hunda og ketti inni i rimlabúr-
um meö ýmiskonar lokunr og lásum fyrir, en kræs-
ingum fyrir utan, og svo ætlaö dýrunum aS læra
á þessar læsingar til þess aS komast út. En auk
þess sem þetta er meS öllu óeölilegt og kemur dýr-
unum i uppnám, eru slíkar læsingar, þótt einfald-
ar séu, snúrur og snerlar, ofar skilningi þessara
dýra og því ekki von, aS þau læri þetta meS öSru
móti en meS svonefndri happa- og glapaaSferS,
meS því aS fella niöur glöpin, en muna höppin, og
]>etta lærist oft fyrst eftir langa mæSu og alveg
skilningslaust. En svo-nefndir mannapar fella oft
glöpin niSur alt í einu og rata á þaS rétta, án þess
aö þaö sé fyrir þeim haft, rétt eins og þeir heföu
einhverja vitglóru til aS bera. Hitt kemur og fyr-
ir, aS óæSri dýr kunni ráS, sem dugi, þótt menn
viti ekki, hvernig þau hafa lært þau. SéS hefi eg
kött opna hliS meS annari framlöpþinni og hund
leggja löppina á hurSarsneril og opna huröina.
Hitt mun aftur á rnóti varla koma fyrir, aö dýr
finni upp ný tæki eöa ný ráS til þess aS ná rnark-
miöum sínum nreS, og þó kernur þetta fyrir hjá
* frægur amerískur sálarfræöingur. (Ritstj.)