Dýraverndarinn - 01.06.1938, Blaðsíða 8

28
DÝRAVERNDARIN N
kössum hverjum ofan á anriain; en sumir hlóöu
aöeins undir sig tveimur kössum, tóku svo stöng,
stukku upp á kassana og reyndu aö slá niöur ald-
iniö. En snillingurinn og sá, sem tók af skariö,
þegar ekkert annaö dugöi, var þó Sultan. Hann
leysti þa'ö af hendi, sem hinir ekki gátu, bjó sér
til verkfæri, allt aö 4 m. langa stöng, er hann sló
aldiniö niöur meö, en þaö skeöi meö þessum hætti.
Sultan höföu (20/4 1914) veriö fengnir tveir
bambusstafir, annar mjór og hinn digur og opnir í
1)áöa enda. Hann reynir hvorn stafinn um sig, en
árangurslaust, og nær ekki aldininu. Reynir hann
síöan að ýta hvorum stafnum á eftir öörum og nær
þannig aö aldininu, sem liggur íyrir utan grind-
ur í ákveöinni fjarlægð, en getur auðvitað ekki
krafsað það til sín, þar eð stafirnir eru enn sund-
urlausir. Athugarinn rekur þá fingurinn í stafinn,
sem fjær er, en Sultan viröist ekki gefa því neinn
gaum. Þá víkur athugarinn sér frá, en 5 mínútum
síðar kemur vöröurinn og tjáir honum það, sem hér
fer á ‘eftir:
„Fyrst er Sultan aö bylta sér kæruleysislega á
kassanum, er skilinn haföi verið eftir baka til í
búrinu, spölkorn frá grindunum, svo rís hann á
fætur, tekur upp báöa stafina, hvorir í sína hönd
— digrari stafinn í vinstri hönd en mjórri stafinn
í þá hægri — sezt aftur á kassann og fer að leika
sér aö þeim. Meöan hann er að þessu, kemur það
fyrir, aö hann sér sig halda á stöfunum sínum í
hvorri hendi í beinni linu, hvorum fram af öðrum;
þá rekur hann mjórri stafinn ofurlítið inn í opiö
á þeim digrari, stekkur upp og út aö grindunum,
sem hann haföi snúið baki við, og fer að draga
bananann aö sér með þessum tvöfalda staf. Eg
kalla á húsbóndann ; en á meðan detta stafirnir í
sundur, hann haföi ýtt þeim mjórri svo stutt inn í
hinn, en hann setur þá saman aftur“.
Flvort sem nú Sultan datt niöur á þetta af hend-
ingu eða ekki, þá er það víst, aö hann hefir séð,
að hér var fundið nýtt ráð, því að hann gerði
þetta nú hvaö eftir annað alveg vísvitandi, meö því
að taka stafina sundur og reka þá saman aftur
og reka jafnvel þrjá stafi saman með þeim mjóa
í miðið. Og væru endarnir lokaöir, eins og þeir
eru á tiðunum á bamusreyr, datt honum ekki í hug
að reyna að reka stafina hvorn inn í annan; en
væri tappi rekinn í endann á öðrum stafnum, dró
bann hann út með tönnununx; og er hann hafði
ekki nema einn bambusreyr og spýtu, nagaði hann
til endann á spýtunni, þangað til hún gekk svo sem
2 cm. inn i reyrinn. Og svo linti hann ekki látum,
fyrr en hann var búinn að búa til nógu langa stöng
til þess að ná aldininu með. Hér var þvi vísvit-
andi beitt nýju tæki til þess að ná því, sem hug-
urinn girntist og allmikil hugkvæmni sýnd til þess
að ná því. Hér er því beint um hugð, um áhuga-
mál aö ræða, þar sem ekki einungis er einblínt á
takmarkið og beitt venjulegum ráðum, heldur er
nýju ráði, nýju tæki beitt og með þvi er svo til-
ganginum náð.
Þótt aparnir geti nú verið svona ,,gáfaöir“, eins
og sýnt hefir veriö fram á, eru þeir engu að síöur
andleg börn, er hugsa ekki um annað en nautnir
sínar og þarfir á líðandi stund og gera sér enga
hugmynd um framtíðina. Og þótt þeir viðhafi ýms
hljóð, sem á svipstundu geta sett þá í þennan ham
eða hinn, ýmist gleði-, hræðslu- eöa reiðiham, þá
eru hljóö ]?essi aðeins tilfinningatákn, en ekki
hugsanamiðill eins og málið er hjá mönnum. Tvent
er það, sem aðallega skilur apa og menn: Það er
hið mælta mál og þau almennu sérstöku hugtök,
sem við það eru tengd. Málið kemur á andlegu
sambandi manna í milli og gerir það aö verkum
að arfsögn (Tradition) getur farið að myndast og
ganga frá kyni til kyns. En það, sem mest er um
vert er. að það kennir mönnum að luigsa. Áður en
mannsbarnið hefir lært málið, er það aðeins i geð-
rænu og skynrænu sambandi við sér eldra fólk og
hluti þá, sem í kringum ]xað eru. En eftir að þaö
hefir lært málið, kemst það i hugrænt samband
við aðra og fer aö hugsa. Það fer að geta nefnt
hlutina, hugsað um þá, eiginleika þeirra og afstöðu
hvers til annars í tíma og rúmi, svo og, hvað við
þá megi gera. Á svipaðan hátt fer það að gera sér
hugmyndir um persónur þær, sem þaö umgengst,
hvernig það eigi að haga sér gagnvart þeim og
hvað við liggi, ef tit af bregði. Og ]>að fer þá ým-
ist að minnast þess, sem á undan er gengið, eða
ímynda sér, hverju fram kunni að vinda. Alt þetta
flytur máliö mannsbarnfnu, svo að það fer að
hugsa aftur og fram um sína hagi og annara, og
er áríöandi aö setja sér þenna mun á manni og dýri
skýrt fyrir sjónir.
Ágúst H. Bjarnason.
Almenn sálarfræði. 2, útg. 1938, bls. 139—144.