Dýraverndarinn - 01.11.1939, Blaðsíða 5

r
Hreindýr á Islandi.
i. •
Ráðagerðir og innflutningur.
Um miðja 18. öld var uppi ráðagerð um það,
samkvæmt tillögu nokkurra sýslumanna, að flytja
hreindýr hingað til lands. Með stjórnarbréfi 1751
var samþykt, að kaupa skyldi í Noregi 6 hreindýr,
„2 tarfa og 4 kvigur“, og senda til íslands, en ekk-
ert varð úr framkvæmdum a<5 því sinni. Tuttugu
árum si'ðar (1771) lét Thodal amtmaður flytja hing-
að 13 hreindýr frá Finnmörku, en 10 þeirra fórust
á leiöinni. Þrjú komust heilu og höldnu á land í
Rangárvallasýslu og var slept þar. Fimm árum síS-
ar voru þau orSin ellefu. Komu nú fram óskir um
þaS, aS fleiri hreindýr yrSi flutt til landsins. VarS
þaS til þess, aS Fjeldsted, amtmanni i Finnmörku,
var íaliS á hendur aS kaupa 25 hreindýr, þar af
18 kvígur, og senda hingaS. Framkvæmd á þessu
varS sú (1777 eSa ári síSar), aS hingaS voru send
30 dýr, 6 tarfar og 24 kvígur, og hafSi norskur
kaupmaSur í Hammerfest, lfucli aS nafni, gefiS <">11
dýrin. Sjö drájmst á leiSinni en 23 komust hingaS.
Var þeim slept lausum á Hvaleyri við HafnarfjörS.
Runnu þau þ’egar á land upp og tóku stefnu milli
Krýsivíkur og Selvogs. FjölgaSi þeim mjög næstu
árin og sáust oít fara flokkum saman. —
Enn voru nokkur hreindýr send hingaS og slept
á land viS EyjafjörS austanverðan (VaSlaheiSi).
ÞaS var áriS 1783. Og loks lét stjórnin senda hing-
aS (1787) 30 hreindýr sem Finni nokkur hafSi gef-
iS. Ætla menn, aS þeim hafi veriS slept á land í
Múlasýslum. Eftir þaS hafa hreindýr ekki verið
flutt til landsins.
Vafalaust má telja, aS hreindýr þau, sem hing-
aS voru flutt, hafi öll veriS tamin. Og svo var til
ætlast i fyrstu, aS þeim yrSi ekki slept lausum, er
liingaS kæmi, heldur tæki íslendingar upp hrein-
dýrarækt. Kom jafnvel til orSa, aS hingaS yrSi,
send Lappafjölskylda, til þess að kenna landsmönn-
um aS fara meS hreindýr. Var stungiS upp á því,
aS Lappanum og fólki hans yrSi fengiS til ábúSar
fjallakot eitthvert í Gullbringusýslu. En stjórnin
taldi tormerki á slíku. Lappar þyrfti mikiS land-
rými, svo aS þeir gæti flakkaS um aS vild meS
hjarSir sinar. Og enn var þaS taliS, aS þar sem þeir
slægi tjöldum yrSi að vera skógur eSa vænt kjarr
og gnótt fjallagrasa. — VarS því ekkert úr hrein-
dýraræktinni og hin mannvönu eSa tömdu dýr, sem
hér var slept lausum, urSu aS frjálsum og viltum
fjallahrejhum. — MeS lagaboSi 1787 var IrannaS aS
skjóta hreindýr næstu tiu árin og lagSar viS sektir,
ef út af væri hrugSiS.
II.
Hreindýrin og þjóðin.
Því mun nú ekki verSa haldiS fram meS rökum,
aS íslendingum hafi ávalt farist vel viS hreindýrin,
þessa fögru og harSgeru innflytjendur, sem aliS
liafa aldur sinn í óhygSum landsins og fáum eSa
engum mein gert. VeiSihugur manna og drápgirni