Dýraverndarinn - 01.10.1938, Side 9

DÝRAVERNDARlMN
45
Guðmundur Friðjónsson:
Álftirnar á Sandvatni.
Þér miklu ferðamenn,
sem leggið yðar leið
um lönd og úthöf breið!
Vér bjóðum yður velkomna
einu sinni enn
í yðar sumarfrí.
Og fyrst þér eruð mættir,
þá vitum vér, að senn
mun vorið koma á ný.
En löng var þessi leið,
uns loks úr sænum skein
vor eyja íturhrein.
Hið hvíta jökulhótel,
sem heilan vetur beið
og stæði annars autt,
með léttra linda hljómsveit
og loftin safírheið
og gólfið grænt og rautt.
Hve upp til yðar fyr
með aðdáun eg leit.
Þér fluguð sveit úr sveit,
og áttuð svör við öllu,
sem unglingshjarta spyr
cg mæltuð ótal mál,
og hélduð burt á haustin
en eg sat eftir kyr
með söknuðinn í sál.
Og samt? Það segir fátt
þeim sumargesti frá,
sem hvergi heima á.
Scm flýgur land úr landi
og leiðist sérhvcr átt
og finnur aldrei frið.
Sem hverfur út á hafið,
sem hrynur öskugrátt
og á sér engin mið.
Tómas Guðmundsson
(Fagra verölcl, bls. 42—44).
Þetta fagra kvæði um farfuglana er birt hér með
góðfúslegu leyfj höfundar.
Sandvatn Hggur utarlega í sveit, skammt fyrir
innan fjarSarbotn.
Vatn þetta var álftaver allt fram að upphafi síð-
asta mannsaldurs. En nú eru álftirnar horfnar það-
an og söngur þeirra flestum úr minni liSinn.
En þegar Jón gamli á Hóli var i fyrsta gifting-
arhug og vinnumaSur á Vatni, héldu álftirnar til á
vatninu allt voriS, tvær til tiu. Síki fellur úr vatn-
inu til sævar í ýmsum krókum og etur þaS isinn
af sér, þegar vetri hallar og hlýnar i tíSinni. Þegar
bærilega voraSi, komu svanirnir á sikiS á einmán-
uSi, fyrst tveir og hinir svo á eftir.
,,Æi, æi, gott og gaman! Nú er svanurinn syngj-
andi kominn“, sögSu börnin, þegar hann sást fyrst
á vorin. Stundum flugu þeir kvakandi yfir bænum
eSa nálægt honum; en stundum sáust þeir synda
á síkiseySunum meS keikréttan hálsinn. En hvort
sem heldur var, varö sjónarvotturinn frá sér num-
inn af gleSi og hljóp til hinna barnanna aS segja
þeim tíSindin.
Álftunum var líka fleira vel gefiS en söngurinn
og fleira til lista lagt iheldur en limaburSurinn. Þær
vissu t. d. hvaS viSra mundi næstu tiS. Þegar þær
flugu eitthvaS, blés jafnan úr þeirri átt, sem þær
flugu úr, eSa sú var trú manna aS minsta kosti. En
hitt er vist, aS þegar þær komu heim á bæjartjörn-
ina viS túngarSinn, brást þaS ekki, aS harSdrægur
og langvinnur hríSarbálkur var i nánd.
Þá voru þær jafnan kyrlátar og þöglar.
Sandvatn er æSi-stórt, en svo grunnt viSa, aS
álftirnar gátu stungiS nefinu niSúr aS lrotni og sótt
þangaS æti sitt. — Eyja liggur í miSju vatnintt
og er hún á stærð viS meSal tún. Startjörn er i
miSri eyjunni og þrir hólmar í miSri tjörninni. Þó
mega þeir fremur heita stórar þúfur heldur en hólm-
ar. Þarna voru hreiSur álftarinnar. Hún hefir rifiS
mosann upp úr tjörninni, sem var klofdjúp, og
hlaSiS úr honum dyngjurnar, sem enn þá eru al-
inar háar yfir vatniS.
Um þaS verSur ekki sagt meS vissu, hvort varp-
álftin hefir veriS ein eSa þær liafa veriS þrjár. En
svo langt sem sagnirnar ná var einbýli jafnan í
tjörninni.
Sennilegast er, aS starfshvöt þessarar hvítklædclu,