Dýraverndarinn - 01.06.1976, Qupperneq 29

en þegar ungarnir fara að stálpast,
fer pabbinn að slá slöku við fjöl-
skylduna, og að lokum hverfur hann
alveg. Frúin verður því að sjá um
uppeldi barnanna, og sleppir hún
ekki af þeim hendinni, fyrr en þeir
eru orðnir sjálfbjarga. Hún ver þá
vel og stofnar lífi sínu oft í hættu
þess vegna, en ungarnir eru flón
og hafa sjaldan vit á að forða sér
í tæka tíð. Þegar ungarnir eru
orðnir sjálfbjarga, fer fjölskyldan að
verða reikul í ráði og hverfur að
lokum úr nágrenni varplandsins.
Fara þeir snemma niður til stranda
og láglenda og hverfa oftast af
landi burt um réttir. Menn ættu að
forðast að vitja oft um hreiðrin, því
að ungarnir eru mjög kvillasamir
og viðkvæmir framanaf, og ef um
lítið setin egg er að ræða, yfirgefur
fuglinn oft allt saman, ef hann er
ónáðaður.
Einkenni: Fremur lítill, en all-
bústinn fugl, grár á baki, en hvítur
aftan fyrir, svartleitur um augun.
Síkvikur, veifar oft stélinu. Fremur
stélstuttur. Situr oft þar, sem hátt
ber á, og er óðamála, „slettir tungu
í góm".
Heimkynni erlendis. Steindepill-
inn á heima víða í norðaustur Can-
ada, t. d. á Labrador, á Grænlandi
o. v. Það er talið að hann sé ef
til vill einnig á Jan Mayen. Fær-
eyskir steindeplar eru og taldir
einna mest í ætt við þessa tegund.
Á vetrum fer hann til Vestur-
Afríku eða til U.S.A. vestanhafs.
((Stærð: 1. 142-160 mm, v. 95-
98 mm, n. 12-13 mm, fl. 28-30
mm. Þyngd 30-35 gr.)
MÚSARRINDILLINN
(Troglodytes troglodytes islandicus,
Hartert)
Músarrindillinn eða músarbróð-
irinn, en svo nefnist hann sums
ÞÝKAVERNDARINN
staðar á landinu, er minnstur ís-
lenskra fugla. Þó er hann risi með-
al sinna ættbræðra, því íslenski
rindillinn er mun stærri en þessi
tegund á að sér að vera eða er í
næsta nágrenni við okkur. Hann er
staðfugl hér, eftir því sem frekast
er vitað, enda eru þessir fuglar það
víðast hvar. Yfirleitt eru lifnaðar-
hættir hans hér á landi lítt kunnir,
því að hann fer mjög huldu höfði,
og menn verða hans því lítt eða
ekki varir, að minnsta kosti að
sumrinu. Á vetrum sverfur oft svo
að honum, að hann leitar heim að
bæjum og fer þá jafnvel inn í úti-
hús og heyhlöður. Nafnið hefir
hann fengið af því, að hann neytir
lítt vængjanna, þótt hann sé eltur,
en hleypur vel og trítlar og skýst
oftast inn í holur og önnur fylgsni
og felur sig þar.
Liturinn er mógrár með dekkri
þverrákum, einkum á baki, vængj-
um, stéli, bringu og á síðunum. Á
kviðnum er hann ívið ljósari en hið
efra. Hann á heimilisfang á sumr-
um í gjótum og urðum, hraunum
og klettahjöllum, þar sem einhver
kjarrgróður er, birki, víðir eða hrís,
sérstaklega nálægt vatni eða smá-
lækjarsytrum eða við sjó. Hreiður
gerir hann sér inni í holum á
milli steina, og eru þau svo vel fal-
in, að nær ógerningur er að finna
þau, meðan gróðurinn er í fullum
blóma, því að varpstaðurinn er
ætíð vel hulinn af laufi og limi.
Hreiðrin eru hin vönduðustu fugla-
hreiður, sem hér getur að líta, kúlu-
iaga með opi á hliðinni, en oft gera
þrengslin í gjótunum það að verk-
um, að hreiðrið verður með öðr-
um hætti að lögun, en ætíð gerir
hann sér þak yfir það. Hreiðrið er
úr svipuðu efni og hjá ýmsum öðr-
um smáfuglum, heyi, sinu, mosa,
hárum, fiðri, ull, o. s. frv.
Músarrindillinn er allgóður söng-
fugl og syngur mjög um varptím-
ann og kemur þannig upp um sig,
því að menn sjá hann sjaldnast.
Sætir það furðu, hversu mikil rödd
er í jafn litlum búk. Almenningur
þekkir alls ekki söng hans, og
því ætla menn, að hann sé miklu
sjaldgæfari en hann er í raun og
veru. Um varptíma hans hérlendis
eru engar athuganir til, og verður
því að áætla honum svipaða háttu
og frændur hans hafa í nágranna-
löndum okkar. Þar fer auðvitað eins
og hér, mikið eftir veðráttu, og hafa
menn tekið eftir því, að útungunar-
tíminn er lengri, ef kalt er í veðri,
þ. e. 12—16 dagar, og ungarnir eru
í hreiðrinu allt að 12-15 daga. Eft-
ir að ungarnir eru komnir á kreik,
halda þeir hópinn um hríð, þrátt
fyrir það, að samkomulag systkin-
anna er langt frá því að vera gott.
Músarrindillinn er talsvert algeng-
ari hér á landi en áður hefir verið
talið, og er til í flestum landshlut-
um.
Músarrindillinn er skordýra- og
ormaæta nær eingöngu, og sætir
því furðu, að hann skyldi nema hér
land og verða meira að segja stað-
fugl. Á vetrum er hann víðast hvar
í fjörðum við sjóinn, þar sem stór-
grýti er alveg í sjó fram. Þar finn-
ur hann oftast nær nóg æti milli
steina úti við fjöruborðið, smá-
krabba o. fl., einkum þegar lágsjáv-
að er. Nær hann þá í marflær og
annað góðgæti. Það er því af þess-
um orsökum, að menn verða hans
helst varir á vetrum, þar sem hann
sést nær aldrei að sumarlagi.
Einkenni: Lítill, mórauður fugl,
fremur háfættur, með stutt en
sperrt stél, sem hann ber þannig, að
myndar oft allt að því rétt horn við
bak'ð.
29