Alþýðumaðurinn - 21.01.1964, Side 2

2
RITSTJÓRI: BRAGI SIGURJÓNSSON . BJARKARSTÍG 7 . SÍMI 1604
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKSFÉLAG AKUREYRAR . VERÐ KR.
70.00 Á ÁRI . LAUSASALA KR. 2.00 BLAÐIÐ . SETNING OG
PRENTUN: PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H.F. . AKUREYRl
Dýr vinur
Framsóknarflokkurinn hefur löngum þótzt höfuðmálsvari
Lænda og sverð og skjöldur samvinnufélaganna. Verulegur
hluti bænda hefur lagt trúnað á þessa fullyrðingu flokksins,
og sá áróður, að Framsóknarmaður og samvinnumaður sé
eitt og hið sama, hefur borið tvenns konar árangur í allrík-
um rnæli:
að sumir liafa lagt á hann trúnað, en aðrir litið sam-
vinnuhreyfinguna tortryggnisaugum vegna notkunar
Framsóknar á henni.
Niðurstaðan hefur svo að sjálfsögðu orðið sú, að Fram-
sóknarfl. hefur unnið á þessu fylgi, eins og hann ætlaðist til,
en samvinnuhreyfingin tapað á þessu áliti og samheldni,
livað flokkurinn hefur látið sig minna skipta.
Alkunnugt er, að SÍS og kaupfélögin eru látin hera uppi
með auglýsingum meginhluta herkostnaðar Framsóknarfl.
Allir Akureyrarbúar þekkja dæmið um blaðið Dag, en
þó þótti sá kálfur ekki sjúga samvinnufélagakúna nógu vel
hér um slóðir á s.l. ári, heldur var vakinn upp nýr Fram-
sóknarhlöðukálfur á jólavikumii. Hét sá Viðskiptatíðindi og
saug ca. 80—90 þús. kr. úr kaupfélögunum, aðallega KEA,
til styrktar starfsemi kjördæmisráðs Framsóknarfl. í Norð-
austurþingi, enda gat KEA lítið liðsinnt bændum yfir ára-
mótavandræði.
Þá birti Tíminn um sumarmálin í fyrra eldhúsdagsræður
iörystumanna Framsóknar á alþingi ásamt 30—40 þús. kr.
sumarkveðjum frá kaupfélögum landið kring, og nokkru
síðar — 16. júní — minntist sama hlað 25 ára afmælis
Sambands ungra Framsóknarmanna og lét kaupfélögin og
SÍS þá skjóta saman í 11 auglýsingasíður í blaðið, eða nánar
tiltekið 60—70 þús. kr. í eitt einasta tölublað. Það er svo
sem borgandi fyrir svona óeigingjarna vináttu.
Og lítum svo nánar á vináttu Framsóknar í garð bænda:
Hún hefur víðast — fyrst og fremst fyrir atfylgi bænda,
sem hún hefur talið trú um, að hún vildi allt sækja og verja
fyrir — lagt undir sig stjórnir kaupfélaganna og ræður
þannig viðskiptastefnu þeirra gagnvart bændum sem öðrum
neytendum.
Hvernig ferst þessum framsóknarstjórnuðu kaupfélögum
við bændur?
Látum bændm' sjálfa segja frá:
1) Við getum fengið betri og ódýrari fóðurbæti hjá öðrum
seljendum en kaupfélagi okkar.
2) Stórum upphæðum — og í vaxandi mæli, — er haldið
eftir af mjólkur-, kjöt- og öðru búvöruverði til okkar í
langan tíma vaxtalaust, og notað sem rekstursfé kaup-
félags okkar.
Á sl. ári var þessi „fjárfrysting“ enn hækkuð á þeim
Lýst sök á hendur Framsókn:
Flóttinn úr sveitunum
(Hér í Alþm. hefir stundum verið
deilt á volæðis- og barlómsskrif ým-
issa sjólfskipaðra talsmanna bænda,
og þvi haldið fram, að þar væru við-
horf bóndans oft rangtúlkuð, jafn-
framt þvi sem bent hefur verið á
hættuna af því að draga kjark úr
stéttinni og koma inn hjó henni von-
leysi og vanmati ó aðstöðu sinni.
í eftirfarand grcin, sem birtist i
Alþbl. 22. des. sl., tekur greinarhöf-
undur þessi mól til meðferðar og rek-
ur fró sinum sjónarhóli orsakir flótt-
ans úr sveitunum og gjaldþrot land-
búnaðarpólitikur Framsóknar, en
Framsóknarfl. hafi nær „óslitið stjórn-
að íslenzkum landbúnaðarmólum ó
flóttatimanum mikla."
Athyglisvert er, að blöð Framsókn-
arflokksins hafa hvergi svarað grein-
orhöf.)
Tíminn flutti þau stórtíðindi
sunnudaginn fyrir verkfall, að
átján býli í næstu sveitum austan
Hellisheiðar hefðu farið í eyði nú
að veturnóttum og eyðijarðirnar í
Arnessýslu væru þá orðnar 27
talsins á hálfum áratug. Svo kom
athyglisverð og raunar átakanleg
upptalning: Meðal býlanna, sem
hurfu úr ábúð í haust, eru Mosfell
í Grímsnesi, óðal Mosfellinganna
fornu, prestsetur um aldir og
Iandsfræg vildisjörð, tvíbýlið
Loftsstaðir í Gaulverj abæj ar-
hreppi, en þar voru löngum mestu
bú sveitarinnar til lands og sjávar,
Rútsstaðir, einnig í Gaulverjabæj-
arhreppi, „sem er afbragðsj örð,“
Súluholt í Villingaholtshreppi, en
„þar er rafmagn og sími og óþrjót-
andi ræktunarskilyrði“, og Tóftir
í Stokkseyrarhreppi, „sem hefur
lýsa kostum þeirra, jafnframt því
verið mikið höfuðból“.
Fréttarmaður lætijr nægja að
sinni að telja upp jarðirnar og
lýsa kostum þeirra, jafnframt því
sem hann ber Árnesýslu réttlátlega
söguna, en hún mun bezta bún-
aðarhérað landsins*) — með slát-
urhús og mjólkurbú á krossgötum
umferðarinnar austur og vestur,
upp og út, ótal verzlanir og iðn-
fyrirtæki, ágætar samgöngur á
íslenzkan mælikvarða, frábæran
skólakost, mörg og fjölsótt félags-
—0—
HELGI
SÆMUNDSSON
heimili og blómlegt menningarlíf.
Væntanlega leggur Tíminn síðar
út af þessum ótíðindum í orð-
mörgum greinum, og málið kemst
ef til vill alla leið á dagskrá al-
þingis. Áður langar mig sem
gamlan Árnesing að bera fram
þessa spurningu: Hver er skýr-
ingin á því, að árangurinn af land-
búnaðarstefnu Framsóknarflokks-
ins í bráðum hálfa öld skuli ekki
skárri en þetta ?
Eyðijarðirnar í Árnesþingi og
flóttinn úr íslenzku sveitunum er
víst raunverulega eitt og sama
umræðuefni. Hins vegar sýnast
ýmis atriði öllu gleggri þegar at-
huguð er þessi óheillaþróun aust-
an Hellisheiðar en ef sambærilegir
atburðir víða annars staðar eru
lagðir til grundvallar. Ámesing-
ar hætta varla búskap af því að
landgæði skorti og búnytjarnar
séu þess vegna of litlar. Þeir koma
afurðunum prýðilega frá sér, og
*) Norðlenzka stoltið í oss telur,
að jafngóð byggðarlög a. m. k. finnist
til búnaðar hér norðanlands. Alþm.
forsendum, að afurðalán banka til landbúnaðarfram-
leiðslunnar hefðu ekki verið hækkuð þrátt fyrir verð-
bólgu. (Voru þau þó hækkuð um 90 millj. sl. ár, hvað
Framsókn hefur vandlega þagað um).
3) Eins og fyrr getur, verðum við að þola „frystingu“ fjár
okkar hjá kaupfélögunum vaxtalaust. Hins vegar er
okkur reiknaðir vextir af hverri bókaðri skuld.
4) Ymis fyrirtæki, sem tekið liafa sauðfé af okkur til slátr-
unar, önnur en kaupfélögin, fullyrða, að stórkostlegt
okur sé framið á okkur gegnum einokunaraðstöðu kaup-
félaganna til slátrunar fjár og kjöt- og slátursölu.
Þetta, og ýmislegt fleira, segja bændur, og alls ekki ófáir
þeirra Framsóknarbændur. Þeim þykir elsku vinurinn,
Framsókn, skolli dýrseldur á forsvarið, sem þar að auki sé
dálítið erfitt að koma auga á og finna fyrir, nema auðvitað
í kosningahríðunum.
aðdrættir munu þeim flestum leik-
ur að kalla. Þar er sími og raf-
magn víðast hvar, og fólk á þess
auð'veldan kost að njóta skemmt-
ana og mannfagnaðar, ef það
kemst að heiman. Reyndar hefur
stundum báglega tekizt um fram-
kvæmdir í Árnesþingi. Rafmagnið
komst til dæmis fyrr austur í
Skaftafellssýslu en á suma næstu
bæi við Sogið. Og Tíminn þarf
naumast lengi að velta vöngum
yfir því, hvers vegna Snæfoks-
staðir í Grímsnesi eru á eyðingar-
listanum, „ágæt veiði- og fjár-
jörð“. Um þann bólstað gegnir
sama máli og Ásólfsstaði og
Skriðufell í Gnúpverjahreppi, víð-
kunnar fjárjarðir, þar sem nú má
engin kind lífi halda. Mennirnir,
sem vilja „klæða landið“, fram-
kvæma sem sé iðulega þá hugsjón
sína með því móti að leggja
nokkrar beztu jarðirnar í eyði.
Fyrrverandi oddviti Framsóknar-
flokksins fer sæmilega óþreyttur
í fylkingarbrjósti þeirrar hreyf-
ingar. En þetta var útúrdúr, þótt
nokkru skipti. Meginorsök flótt-
ans úr sveitunum hlýtur hins veg-
ar að teljast önnur.
Flóttinn úr sveitunum er ekki
séríslenzkt fyrirbæri. Kjeld Philip
efnahagsmálaráðherra Dana segir
í Tímagrein einmitt sama sunnu-
dag, að nú vinni aðeins sjötti hver
af þegnum Danmerkur við land-
búnaðarstörf og sá bluti lands-
manna fari stöðugt minnkandi.
Þannig er þetta víðs vegar um
vesturlönd minnsta kosti. Atvinnu-
þróunin í fjölbýlinu hefur nær
hvarvetna reynzt hraðari og eftir-
sóknarverðari en úti á lands-
byggðinni. Og svo hafa bændur
týnt stolti sínu, sem var þeim
nauðsynlegt til sj álfsvirðingar,
álits og forustu. Það hefur sér í
lagi gerzt á íslandi síðustu ára-
tugi.
Ungur að árum kynntist ég
mörgum sunnlenzkum vermönn-
um úti í Vestmannaeyjum. Þeir
dvöldust þar á vetrarvertíðum og
unnu fyrir stopulum aflahlut. Þá
var kreppa í landi til sjávar og
sveita, en samt stórhugur í þjóð-
inni alveg eins og nú. Og sunn-
lenzku vermennirnir í Vestmanna-
eyjum voru allir og alltaf á heim-
leið. Þeir ætluðu að reisa bú og
verða hver og einn konungur í
ríki sínu. Auðvitað fór þetta á
annan veg um þá marga, en þessi
var hugsunarháttur þeirra samt.
Mér dettur ekki í hug, að þá hafi
dreymt um að verða burgeisar
heima í sveitinni sinni. En þeir
voru tengdir henni andlegum
Framhald á 7. síðu.