Alþýðumaðurinn - 04.03.1965, Blaðsíða 7

7
Geirdís Árnadóttir
Þann 5. febrúar sl. var til
moldar borin úr Húsavíkur-
kirkju ekkjan Geirch's Árnadótt-
ir frá Brautarholti í Húsavik.
Með Geirdísi er horfinn af
sjónarsviðinu einn af hinum
bjartsýnu og dugmiklu fulltrú-
um aldamótakynslóðarinnar, er
ólst upp við harðrétti og mikið
erfiði, eins og þá var algengt,
en átti bjartar von.ir um aukið
frelsi og batnandi hag með nýrri
öld, og tókst að gera ýmsar af
hugsjónum sínum að veruleika.
Geirdís heitin var fædd að
Krossastöðum á Þelamörk 26.
júlí 1880. Um föðurætt hennar
er ég ófróður, en móðirin, Sig-
urbjörg Kristjánsdóttir, var S.-
Þingeyingur að ætt og systir
Péturs og Jóhanns Kristjánssona
er lengi bjuggu í Húsavík og
eiga þar marga afkomendur. Á
öðru ári fluttist Geirdís austur
að Breiðamýri í Reykjadal og
ólst upp hjá Guðrúnu Gísladótt-
ur og syni hennar, Benedikt Jós-
efssyni, og eftir að Benedikt
giftist, hjá konu hans, Kristjönu
Jörgensdóttur. Reyndist Breiða-
mýrarfólk Geirdísi jafnan ágæt
lega.
18 ára að aldri giftist hún
Nikulási Jakobssyni frá Valla-
koti, og reistu þau bú að Holta-
koti í Ljósavatnshreppi við lít-
il efni, og húsfreyjunni ungu
því frá byrjun þröngur stakkur
skorinn. Eftir fárra ára sambúð
missti hún mann sinn frá þrem
kornungum börnum. Lá þá ekki
annað fyrir en að sundra heim-
ilinu, eins og þá var títt við
slíkar aðstæður. Fór Geirdís í
vinnumennsku, en tvö börnin
voru tekin í Breiðamýri, en það
elzta, Axel, fór í Skógasei í sömu
sveit. Næstu árin var hún í vinnu
mennsku á ýmsum stöðum í Þing
eyjarsýslu, en fluttist svo á veg-
um Ingólfs Gíslasonar læknis
austur í Vopnafjörð, þar sem
hún kynntist siðari manni sín-
um, Jóhannesi E. Jóhannessyni
frá Syðrivík í Vopnafirði. En
hann var föðurbróðir Þorsteins
Valdimarssonar skálds. Jóhann-
es var hið mesta valmenni og
vandaður til orða og athafna,
svo að fáa hefi ég þekkt hans
líka. Þau Geirdís og Jóhannes
gengu í hjónaband 1913 og eign
uðust tvö börn: Einar forstjóra
Síldar- og beinamjölsverksmiðj-
unnar í Húsavík og núverandi
formann Alþýðuflokksfél. Húsa-
víkur, og Jóhönnu, húsfreyju í
Olafsdal í Dalasýslu. lJau hófu
búskap í Vopnafirði og bjuggu
þar um nokkur ár við sæmilega
afkomu, þar til heilsan bilaði hjá
Jóhannesi. Gekk þá svo af þeim,
— Hiunlng: —
að þau urðu að hætta búskap
og fluttust til Húsavíkur 1922.
Jóhannes fékk þó heilsuna aft-
ur, eftir vel heppnaðan upp-
skurð. Nokkrum árum seinna
bilaði heilsa hans aftur. Flutti
hann þá austur til átthaganna á
vit frænda og vina, og þar and-
aðist hann 1956, en Geirdís varð
eftir í Húsavík með börnin og
bjó þar til æv.iloka.
Hér hefur verið drepið á ör-
fá atriði úr ævi Geirdísar Árna-
dóttur, en á bak við liggur löng
og erfið baráttusaga íslenzkrar
alþýðukonu við örbirgð, ^st,
vinamissi, veikindi og vanheilsu
hennar nánustu. Hún missir tvo
eiginmenn og efnilega dóttur á
fermingaraldri. Elzti sonur henn
ar, Axel, fékk lömunarveiki ung-
ur að aldri og hefur verið fatl-
aður maður síðan. Hinn sonur
hennar af fyrra hjónabandi, Jak-
ob, missti heilsuna uppkominn
og hefur aldrei fengið hana aft-
ur. Þannig komu áföllin í lífi
hennar eitt af öðru. En hún lét
bölið aldrei beygja sig, á hverju
sem gekk, — var alltaf bjart-
sýn og vonaði hið bezta, en var
einnig fær um að taka vonbrigð-
um og andstreymi með óbugandi
viljaþreki. Kynni okkar hófust
eftir að hún fluttist til Húsa-
víkur ’neð því að Jóhannes mað-
ur hennar vann hjá mér í vega-
gerð um nokkurra ára skeið, og
þau kynni liafa aldrei rofnað.
Við hj.ónln^ komum æði oft til
Geirdísar og hún til okkar, og
stundum vann hún hjá okkur,
þegar á lá. En aldrei varð á
henni séð, að hún ætti í erfið-
leikum. Hún bar hryggðina og
sársaukann ekki utan á sér, var
þó bæði skapmikil og tilfinninga
rík. Alltaf hafð.i hún spaugsyrði
á vörum, er við hittumst, og
hlátur hennar hljómaði brátt
skær og hjartanlegur um íbúð-
ina. Trygg var hún og vinaföst
í bezta lagi og svo greiðug og
gjöful, að um hana mátti segja
eins og ekkjuna við ána: „Um
það, sem gaf hin hægri, hin
vinstri vissi ei hót.“ Hún gat
alltaf gefið af fátækt sinn.i. Smá-
sálarskap þekkti hún ekki.
Eftir að yngri börn hennar
höfðu stofnað sitt eigið heimili,
átli hún þess kost að dveljasl
hjá þeim, það sem eftir var
ævinnar. En þegar til úrslita
kom, kaus hún heldur að halda
heimil.i með hinum fatlaða syni
sínum, Axel, meðan til entist,
og það gerði hún, þar til kraft-
arnir voru með öllu þrotnir. En
honum hafði hún löngum verið
einkaskjól og athvarf, oft við
hinar erfiðustu aðstæður.
Niðri á sjávarbakkanum í
Húsavik sunnan Búðarár, stóð
lítið hús, elzta íbúðarhús bæj-
arins. Þaðan lágu vegir til
þriggja átta. Þar var því næsta
fjölfarin leið, einkum niður í
fjöruna, aðalathafnasvæði bæj-
arins. I þessu litla húsi bjó
Geirdís ásamt syni sínum Axel
um mörg hin síðustu ár. Varð
þá mörgum, bæði körlum og
konum, sem leið áttu hjá litla hús
inu að líta inn til „Dísu“ því
að jafnan var heitt í eldhúsinu
og kannan stóð á sjóðheitr.i eld-
stónni, svo ekki tók langan tíma
að renna í bollana. Þar fékk
margur góðan sopa. Þar hljóm-
aði oft glaðvær hlátur, þar sem
Framhald af 5. síðu.
ríkisins, að ekki væri nokkur
leið fyrir ríkissjóð að missa
tekjur af áfenginu, en síðan hafa
fundist mjög auðveldar og marg
faldar leiðir til öflunar fé í rík-
iskassann, en samt ekki nokkur
leið að losna við áfengisgróð-
ann, ef hægt er að kalla hann
því nafni.
I örstuttri blaðagrein er ekki
neinum fært að sannfæra menn
um á hvaða villigötum þjóðin er
stödd í þessu efni.
Allir vita að vísu að hún er
á villigötum, en vilja bara ekki
viðurkenna ]jað, að minnsta
kosti ekki með endurskoðun á
breytni sinni og framkvæmdum
í þá átt. Hér þarf hugarfarsbreyt
ingu, uppeldi æskunnar og aga
á nýjum grundvelli, þegnskyldu-
vinnu, sem til mikillar ógæfu fyr
ir þjóðina var kveðin niður með
fordómum og skilningsleysi fyr-
ir áratugum síðan.
Hér þarf að byrja á lokun vín-
búðanna um land allt, fyrst í
eina viku, síðan í þrjá mánuði,
og sjá hver útkoman verður í
fækkun slysa, og afbrotum ungl-
inga. Hver var reynsla Svía?
Þjóðin ver stórfé til slysa-
varna á sjó og landi og týnist
einhver eða fari villur vegar á
sjó eða landi, er óhemju fé og
virinu varið í leit, ef verða mætti
til björgunar.
En hvað er gert til björgunar
öllum þeim fj ölda, sem ferst ann-
ars af völdum áfengisneyzlu, og
þeir eru miklu, miklu fleiri, en
þeir sem farast á annan hátt?
Næsta lítið.
„Ríkið“ er opið hömlulaust,
húsfrej’jan var kátust af öllum,
en þröngt var setið, því eldhús-
ið var iítið. Þaðan eiga ýmsir,
e-inkum af eldri kynslóðjinni,
góðar minningar frá liðnum ár-
um.
En allt er í heiminum hverfull.
Umferðarmenningin krafð.ist
þess, að litla húsið yrði fjar-
lægt, það þótti þröskuldur á veg
um bílanna. Það var því jafnað
við jörðu með öllum sínum
minningum, yngri og eldri. Þar
sem hlátrar Geirdísar og gesta
hennar ómuðu, er nú sléttur bali.
Bráðum hverfur Brautarholt
einnig, þar sem hún lifði síðustu
árin. En minningin um stór-
brotna, lífsglaða og gjafmilda
konu lifir enn um nokkur ár í
þakklátum hugum þeirra, er
hana þekktu bezt, og óska henni
allrar blessunar í nýrri og ó-
þekktri tilveru.
J. G.
leynivínsalar stunda enn iðju
sina, danshúsin draga menn til
sín og þverbrjóta ýmsar velsæm-
isreglur, barþjónarnir eru aðeins
þjónar þeirra, sem þeir hafa af
fljótfenginn gróða. Hvar á þetta
að enda?
KIRKJUVIKA
Á AKUREYRI
4. kirkjuvika í Akureyrar-
kirkju verður dagana 7.—14.
marz n.k., og hefst með æsku-
lýðsmessu kl. 2 e. h„ þar sem
Sigurður H. Guðmundsson, nem
andi í 6. bekk Menntaskólans á
Akureyri flytur prédikun.
Síðan verða samkomur í kirkj
unni á mánudags- og þriðjudags-
kvöld, föstumessa á miðvikudags
kvöld, þar sem séra Bolli Gúst-
avsson prédikar, og á sunnudag-
inn 14. marz prédikar biskup-
inn, herra Sigurbjörn Einarsson,
og vísiterar þá um leið kirkjuna.
Oll kvöldin verða tveir ræðu-
menn og ætlast er til þess, að
fólkið syngi sálmana og eru
menn beðnir að taka með sér
sálmabók.
Kirkjuvikur hófust á Akureyri
1959, og hafa síðan verið annað
hvert ár. — Fjöldi manna hefur
sótt þær að staðaldri, og svo
má einnig búast við að verði í
þetta sinn.
Dagskrá vikunnar verður fjöl-
rituð og send út um bæinn áður
en vikan hefst, og getur fólk þá
nánar kynnt sér efni hennar.
Fjölmennum á kirkjuvikuna!
CUpS'iMI
Œ3 [r] @ a DU GíQ
Akureyrarkirkja: — Messa kl. 2
e. h. n.k. sunnudag. — Almennur
æskulýðsdagur þjóðkirkjunnar —
Fjórða kirkjuvika ó Akureyri byrj-
ar. — Sólmar nr. 572, 97, 370,
420 og 203. Sigurður H. Guðmunds
son, nemandi í 6. bekk M.A. predik-
ar. -— Yngri sem eldri velkomnir.
- P. S
Hjúskapur: — Laugardaginn 27.
febrúar voru gefin saman í hjóna-
band í Akureyrarkirkju ungfrú Elísa
Jónsdóttir og Arnþór Magnús Þor-
steinsson, sjómaður. Heimili þeirra
verður fyrst um sinn að Byggðavegi
92, Akureyri. — Sama dag voru
gefin saman í hjónaband ungfrú
Kristrún Bergsveinsdóttir og Sigur-
hjörtur Stefón Kristinsson, sjómað-
ur. Heimili þeirra verður fyrst um
sinn að Rónargötu 20, Akureyri.
Fró Þýzk-islenzka fclaginu: —
Kvikmyndasýning föstudaginn 5.
marz kl. 8.30 e. h. í Geislagötu 5,
efstu hæð. Sýndar verða úrvals
vetrar-, iþrótta-, frétta- og lands-
lagsmyndir. Félagar fjölmennið og
takið með ykkur gesti. — Árshótíð
félagsins verður væntanlega 19.
marz. Guðmundur Jónsson óperu-
söngvari skemmtir. — Stjórnin.
Framlög í Davíðshús: — Safnað
í Arskógshreppi af Jóni Bjarnasyni,
Hótúni, og Jóninu Helgadóttur, Hóli:
Jón R. Bjarnason 500 - Höskuldur
Bjarnason og frú 1000 - Friðrik Þor
steinsson 100 - Bryndís Friðriksdótt
ir 100 - Lórus Þorsteinsson 50 -
Haraldur Davíðsson 200 - Jón Guð
mundsson 100 - Snorri Kristjóns-
son 200 - Jóhannes S. Sigurðsson
100 - Marinó Þorsteinsson og frú
500 - Litli Árskógur 800 - Hjalti
Bjarnason 200 - Sigurvin Sölvason
100 - Sigurður Gunnlaugsson og
frú 200 - Emilia Jónsdóttir og Stein
unn Bjarnadóttir 200 - Gústav Kjart
ansson 1 00 - Stærri Árskógur 200 -
Sigfús Þorsteinsson 200 - Syðra
Kólfsskinn 400 - Margrét og Jón,
Y-Kólfsskinni 400 - Syðri Hagi 200
- Jóhann Sigurðsson og frú 200 -
Stefón Hermannsson og frú 200 -
Sigurpóll Sigurðsson og frú 400 -
Sólbjörg Jóhannesdóttir 100 - Sig.
Traustason og frú 500 - Óli Trausta
son 500 - Eiríkur Kristvaldsson og
frú 500 - Jóhannes R. Traustason
500 - Dagbjartur Hansson og frú
200 - Sigfús H. Árnason 200 - Jak-
ob Ágústsson 50 - Svanbjörg Árna-
dóttir 100 - Antonía Antonsdóttir
100 - Soffía Sigfúsdóttir 200 -
Kristjón Þorvaldsson og frú 500 -
Sveinbjörn Jóhannsson og frú 500 -
Malín Þorsteinsdóttir 100 - Árni
Ólason 300 - Valdimar Kjartansson
og frú 1000 - Trausti Ólason 100
- Örn Sigurðsson og frú 1000 - Jó-
hann Jónsson og Mólfríður Bald-
vinsdóttir 400. - Beztu þakkir. -
Söfnunarnefnd.
Áfeng:ijs¥andainálið og:
bindindisvikan