Alþýðumaðurinn - 11.03.1965, Blaðsíða 4

4
RITNEFND: STEINDÓR STEINDÓRSSON (ÁB.), ALBERT SÖLVA-
SON, HREINN PÁLSSON OG GUÐMUNDUR HÁKONARSON —
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKSFÉL. AKUREYRAR — AFGREIDSLA
OG AUGLÝSINGAR: STRANDGÖTU 9, II. HÆÐ, SÍMI 11399
PRENTUN: PRENTSMIðJA BJÖRNS JÓNSSONAR H.F. AKUREYRI
Hytsöm gagnasöfnun
Kjararannsóknarnefnd hefur uni skeið unnið að athug-
unum á launum og vinnutíma þeirra, sem taka laun sam-
kvæmt kjarasamningum verkalýðsfélaga. Nú hyggst nefnd-
iti færa fleiri og traustari stoðir undir rannsóknir sínar en
áður, og hefur því snúið sér til allmargra launþega í verka-
lýðsstétt í Reykjavík, Akranesi og á Akureyri og heðið þá
að veita henni upplýsingar um vinnutíma sinn — dagvinnu
— eftirvinnu — og helgi- og næturvinnutíma — í marz-
mánuði sem og launum. Af þessunt upplýsingum ásamt úr-
taki úr launaskrám atvinnurekenda hyggst nefndin geta
fengið allnákvæmar upplýsingar um vinnutíma og laun
verkalýðsstéttanna, en tiltækar upplýsingar um þessi atriði,
svo að verkalýðssamtökin hafi talið sig örugg um að væru
réttar, hefur skort, og sá skortur hefur að ýmsra dóini tor-
veldað lausn vinnudeilna á undanförnum árum.
Ef verkalýðssamtökin í framhaldi af þessu eða í sam-
vinnu við kjararannsóknarnefnd, settu á stofn eigin hag-
deild, er ætíð hefði á reiðum höndum upplýsingar fyrir
verkalýðsfélögin um hag atvinnuveganna og þjóðarbúsins
sem og hlutdeild hinna ýmsu stétta í þjóðartekjunum, upp-
lýsingar, sem verkalý^sfélög, sem í vinnudeilum ættu, gætu
tortryggnislaust reitt sig á, þá mætti ætla, að drjúgum auð-
veldara yrði oft að leysa kjaradeilur framvegis. Það er
semsé vitað mál, að langur tíífii hverrar vinnudeilu fer oft
í það, að deiluaðilar eru að koma sér niður á það, hvar
þeir geti mæzt. Hinn hagfræðilega undirhúning hefur skort.
Alþýðuflokkurinn hefur oft bent á, að verkalýðssamtök-
unum væri nauðsyn á sinni eigin Jiagdeild. Þar sem störf
kjararannsóknarnefndar vinna að líkri gagnasöfnun og
slík hagdeild ldyti að hafa með höndum, telur flokkurínn
hér vissulega stefnt í rétta átt og hvetur nefndina og þá, sem
hún snýr sér til um upplýsingar, til að vinna upplýsinga-
verkið sem ítarlegast og hezt, því þá megi væntanlega ýms-
ar hyggingar á því reisa, svo sem betri og langstæðari vinnu-
frið og- vinnukjör, en að því hlýtur þetta undirbúningsstarf
fyrst og fremst að miða.
Verði síldveiði að sumri — og kannske um næstu ár —
aðallega fyrir Austurlandi, eins og fiskifræðinga vora virð-
ist eins vel gruna, þá inunu fá eða engin mál vera Norðlend-
ingum þýðingarmeiri en skipulagning síldarflutninga til
verksmiðja og söltunarstöðva norðanlands. Verksmiðjurn-
ar eru fyrir hendi, söltunarstöðvarnar eru fyrir hendi, fólk-
ið til að vinna er fyrir hendi, og úrræðið til að nýta vinnu-
ABURÐARVERKSMIDJA RIKISIHS
Fram er komið á Alþingi
írumvarp um Áburðarverk-
smiðju ríkisins, þar sem lagt er
til, að hún verði gerð að ríkis-
eign, en rekin sem sjálfstæð stofn
un undir sérstakri stjórn. Bún-
aðarþing hefur síðan skorað á
Alþingi að samþykkja lög þessi.
Ifér er hreyft merkilegu máli,
og er vonandi að Alþingi beri
gæfu lil að samþykkja það, þótt
það sé ef til vill flutt fremur til
þess að skapa erfiðleika en til
hagsbóta fyrir landið, þá er því
svo farið, að það getur orðið
til nytja, ef rétt er með farið.
Það er því full nauðsyn að
þetta frumvarp hljóti samþykki
þingsins. En ákvæðum um
stjórn verksmiðjunnar þarf að
breyta frá frumvarpinu. Þau
bera allLof skýr einkenni bittl-
irigasjónarmiðsins eins og oft
vill verða, þegar þingið á að
kjósa nefndir eða stjórnir. Það
er alltof niik.il staðreynd, að þá
eru menn vaidir meira eftir póli-
tísku biltlingasjónarmiði, en
hvað umræddri stofnun væri fyr
ir beztu. Stjórn verksmiðjunnar
væri áreiðanlega bezt kosin á
þann hátt, að Búnaðarfélag ls-
lands og Landbúnaðardeild At-
vinnudeildar háskólans veldu
sína tvo mennina hvort og ráð-
herra skipaði hinn fimmta. Kom-
ið gæti og til máia, að Tilrauna-
ráð landbúnaðarins og Sléttar-
félag bænda veldu sinri manninn
hvort: Með þessu fyrikomulagi
væri nokkurn veginn tryggt að
bæði fengjust sérfróðir menn í
stjórnina, og að verksmiðju-
rekstrinum yrði hagað með
hagsmuni landbúnaðarins fyrir
augum.
Það er algerlega óeðlilegt, að
stofnun, sem reist er að mestu
leyLi fyrir ríkisfé, sé síðan rek-
in sem hlutafélag, þar sem rík-
ið hefur lakmarkaða hönd í
bagga með framkvæmdum. Verk
smiðjan er stofnuð til þess frem-
ur öllu öðru, að vera stuðning-
ur við íslenzkan landbúnað, og
ef ,svo fer, að hagsmunir land-
búnaðarins og verksmiðjunnar
kynnu að rekast á, þá á land-
búnaðinum að veita betur í þeim
skiptum samkvæmt eðli málsins.
Urn það verður ekki deilt, að
það er þjóðarnauðsyn, ef unnt
væri með einhverjum ráðum að
lækka framleiðslukostnað land-
búnaðarvara, án þess að skerða
hagsmuni þeirra, sem að honum
starfa. Nú er það jafn óumdeilt,
að áburður er mikilvægur þátl-
ur í íramleiðslukostnaðinum. Ef
unnt væri að lækka verð áburð-
arins til bænda, væri þegar nokk
uð unnið, ekki sízt, ef fram
færu jafnframt rannsóknir á
jarðvegi og fóðri, sem kenndu
mönnum að bagnýta áburðinn
sem bezt. Ef ríkisrekstur gæti
haft það í för með sér, að áburð-
arverð lækkaði, og það á hann
að geta, ef rétt er að farið, þá
er þegar stigið spor í rétta ált.
Og betur teldi ég farið, að ein-
hver halli yrði á rekstri verk-
smiðjunnaren áburðarverði yrði
hald.ið hærra en brýnasta nauð-
syn krefði.
» A F A N G I «
Nýlega er kominn út 4. ár-
gangur af tímaritinu Áfanga,
sem Samband ungra jafnaðar-
manna gefur úl. Er ritið að venju
hið vandaðasta að ytra frágangi,
svo að það er hrein prýði í ís-
lenzkri bókagerð, auk þess, sem
það er nýstárlegt að formi og
uppsetningu.
En Jiótt mikils sé vert um um-
búðirnar, þá er þó meira um
vert, að innibaldið svar.i til skart
kl^ðanna. En það gerir Áfangi
fullkomlega. Það er ekki óal-
gengt að rit pólitískra samtaka
séu leiðinjeg aflestrar, áróðurinn
sé svo frekur og víðsýnið tak-
markað. Áfangi hefur furðan-
lega sneitt framhjá þessum skerj
um. Mikið af efni hans er þýtt,
og gefur það ágæla yfirsýn um
fjöldamörg vandamál iíðandi
stundar, bæði í heimsmálunum
yfirleitl og í einstökum löndum,
og þótt margt af því virðist oss
fjarlægt, getum vér dregið af
því furðumarga lærdóma. Vér Is
lendingar erum ekki lengur ein-
angraðir, oss er nauðsyn að
fylgjast með því, sem gerist úti
i heimi, og það hluRerk rækir
Áfangi með prýði. Það er erfitl
að benda á nokkra einstaka grein
sem sker sig úr, öðrum fremur.
kraflinn, verksmiðjurnar og söltunarstöðvarnar er sílclar-
flutningar.
Engin von er til, að Austfirðir geti tekið á móti jafnmik-
illi síld og veiddist sl. sumar, hvað þá meiri. Ríki, verk-
smiðjur, úlgerðarmenn og söltunarstöðvar norðanlands
verða hér að leggjast á eitt með að leysa flutningamálið,
að austan norður um, ef síldin verður aðallega fyrir aust-
an, að norðan austur um, ef hún verður aðallega fyrir norð-
an. Markmiðið hlýtur að vera að nota allar verksmiðjur,
allar söltunarstöðvar og allt verkunarfólk norðan- og aust-
anlands til að veita síldinni varmar viðtökur í sumar.
En Jjó vildi ég nefna greinar eins
og AS vinna friðinn, þar sem
Alva Myrdal svarar nokkrum
spurningum, sem eru efst á
baugi um heim allan, og þeiin
sem haldnir eru fordómum gagn
vart jafnaðarstefnunni mætti
vísa á greinina Ávarp við alda-
hvörf.
Eg sagði áðan, að jmlitískum
tímaritum hætti oft við frekju
í áróðri. Áfangi er laus við
þann galla. Hann selur málin
upp á þann hátt, að hver hugs-
andi maður hlýtur að laka a'S'
spyrja sjálfan sig, og leggja mat
á hlutina. Og ég er ekki í vafa
um, hver svör lians verða að
loknum Jieim hugleiðingum. Af
þessum sökum er Áfangi um-
fram allt menntandi rit, án til-
lits til stjórnmála eða stefna.
Frii Barnaskóla Ah.
Ársskemmtun sína halda skóla
börnin í Samkomuhúsi bæjarins
laugardaginn 14. og sunnudag-
inn 15. marz n.k. kl. o e. h. báða
dagana. Þá verða sérstakar
barnasýningar kl. 4 á laugardag
og kl. 4 á sunnudag. - Til skemmt
unar: Lúðrasveit drengja leik-
ur, kórsöngur, samleikur á fiðlu
og blokkflautu, píanóleikur, leik
þættir, upplestrar og Jijóðdans-
ar. - Börnin annast sjálf öll
skemmtiatriðin undir stjórn
kennara. -'Aðgöngumiðar á kr.
40.00 fyrir fullorðna og kr. 20.00
fyrir börn, verða seldir í Sam-
komuhúsinu. Hefst sala Jieirra
tveim tíinum fyrir sýningu og
lekið á móti pöntunurn í síma
11073 á sama tíma. - Húsið opn-
að hálfri slundu áður en sýning
Miefst. - Vakin skal athygli á því,
að aðgöngumiðar á barnasýning
una á sunnudag hafa jafnan