Alþýðumaðurinn - 22.04.1965, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐU
MAÐURINN
RITNEFND: STEINDÓR STEINDÓRSSON (ÁB.), ALBERT SÖLVA-
SON, HREINN PÁLSSON OG GUÐMUNDUR HÁKONARSON —
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKSFÉL. AKUREYRAR — AFGREIÐSLA
OG AUGLÝSINGAR: STRANDGÖTU 9, II. HÆÐ, SÍMI 11399
PRENTUN: PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H.F. AKUREYRI
Sumar árs og friðar
í dag fögnum vér enn nýju sumri og óskum þess að vanda,
að það færi oss árgæzku, frið og framkvæmdir. Og auðvitað
óskum vér öðrum þjóðum slíks hins sama.
Fáar þjóðir munu fagna sumri innilegar en vér íslend-
ingar, enda eigum vér mikið undir því, að sumurin reynist
oss góð, vér eigum svo mjög hag vorn undir sól og regni,
grasvexti og fiskigöngum.
Að þessu sinni erum vér Norðlendingar venju fremur
farnir að þrá sumarhlýju eftir vetrarríki. Að vísu hefur
veturinn ekki verið svo veðurharður, að orð sé á gerandi,
og fremur hefur hann verið snjóléttur og auðveldur viðfangs,
hvað samgöngur á landi og í lofti snertir. En það er hafís-
inn, sem hefur vakið mönnum ugg í brjósti, og menn vilja
gjarnan vita hann sem lengst frá dyrum sínum, og bak við
vakir sú sterka von, að þá muni glæðast veiði fyrir Norður-
landi, en aflaleysi og atvinnuskortur af þeim sökum er Norð-
lendingum nú hið mesta áhyggjuefni. Rætist ekki vel úr í
vor og sumar bæði með þorsk- og síldveiði fyrir Norður-
landi, kreppir svo að þessum landshluta, að verulegur háski
stendur af.
Af þessum sökum er óss meira í mun en stundum fyrr, að
komandi sumar beri oss árgæzku til lands og sjávar, því slíkt
yrði undirstaða framfara og auðveldaði frið og farsæld í
samskiptum mamia á milli, þótt flestir búist raunar við frem-
ur átakasömu sumri um kaup og kjör.
Þegar vér horfum yfir senn 5 ára stjórnarferil núverandi
stjórna’rflokka og hvernig þróunin hefur orðið í kaupgjalds-
og verðlagsmálum, hljóta flestir að sjá, að margt væri nú
betur komið í þeim efnum, ef sú stefna hefði fengið að þró-
ast, að kaup hækkaði hægt en jafnt frá ári til árs, eftir því
sem framleiðsluaukning þjóðarinnar segði til. Þá hefðu
menn notið kauphækkana sinna, ekki týnt þeim í eldi verð-
bólgunnar, eins og raunin hefur orðið fyrir mörgum af
snöggum og miklum hækkunum, sem hrundið hafa skriðu-
hlaupum af stað í kaupgjalds- og verðlagsmálum, svo sem
verkin hafa sýnt merkin.
En það er gagnslaust að sakast um orðinn hlut — nema
að læra af honum. Og vonandi bera ríkisstjórn, atvinnurek-
endur og forsvarsmenn verkalýðsmála gæfu til slíks: ríkis-
stjórnin til að vera frjálslyndur og víðsýnn meðalgönguaðili,
atvinnurekendur til skilnings á því, að verður er verka-
maðurinn launa sinna, og forráðamenn verkamanna þá hóf-
semd í kröfum, að atvinnuvegunum sé ekki ofboðið.
Að náðu samkomulagi væri svo mikilsvert, að samningar
tækjust um vissa sjálfkrafa árshækkun kaups eftir fram-
leiðsluvísitölu. Þannig væri hægt að fá meira jafnvægi í
þessi mál.
En komandi sumar er enn óráðin gáta. Vér vitum ekki
hvað það her í skauti sínu, en vonum að sjálfsögðu hið bezta.
Og með þá von í brjósti heilsum vér fyrsta degi þess og ósk-
um öllum landsbúum gleðilegs sumars.
t
zs
3
Si
X

Iðnfræðslulögin nvju
Lagt lieíur veriö fyrir Alþingf
sLj órnarfrumvarp til laga um
iðnfræðslu. Er þetta allmikili
lagabálkur, og hefur samþykkt
frumvarpsins í för með sér gagn-
gerðar breytingar á iðnfræðslu-
kerfi landsins, og vafalaust til
stórmikilla bóta. Hér er ekki
færi á að rekja frumvarpið í
einstökum atriðum, en vera má
að þeim verði gerð betur skil
síðar. Aðeins verður hér bent á
nokkur helztu nýmælin.
Eitt hið fyrsta er, að iðnfræðsl
an verður víðfækari nú en áður.
Hingað til hefur fræðslan ein-
ungis náð til hinna löggiltu iðn-
greina, en samkvæmt hinum nýju
lögum er iðnfræðsluskólunum
ætlað að ná til allra iðnaðar-
greina, og verða einnig undir-
búningsskóli þeirra, sem vinna í
verksmiðjum, og veita þeim
nauðsynlega starfsþjálfun.
Þá er gert ráð fyrir að koma
verði upp reglulegum verknáms-
skólum iðnaðarins, en mjög hef-
ur enn skort á verklega kennslu
í iðnskólunum. Munu lög þessi
gera kleift, að stefnt verði í þá
átt, að verulegur hluti hins verk-
lega náms geti farið fram í skól-
unum sjálfum.
Sj álft skólakerfið breytist
þannig, að í landinu verði átta
iðnskólar, þ. e. einn í hverju
kjördæmi landsins. Er þar í
raun og veru um gj örbreytingu
að ræða í þessum efnum, þar
sem um mörg undanfarin ár hef-
ur verið reynt að berjast með
iðnskóla í hverju kauptúni að
kalla má. Með hinni nýju skipan
vinnst það, að unnt verður að
búa skólana hinum beztu tækj-
um. Hægt verður að fá meira
kennaraval en áður, og einkum
létta hinir stóru skólar, sem nú
má ætla að rísi upp, möguleikana
á stórauknu verknámi. Hins veg-
ar verður óhj ákvæmilegt, að
hinir nýju skólar verði heima-
vistarskólar, þegar þeir safna
þannig nemendum úr heilum
landshlutum.
Þriðja nýmælið, sem mikils er
um vert, er stofnun meistara-
skóla. Hann er að vísu fyrst ein-
ungis ákveðinn í Reykjavík, en
heimild 'er fyrir stofnun slíkra
skóla við aðra iðnskóla landsins.
Meistaraskólinn er eins árs skóli,
og veitir margvíslega menntun,
sem hverjum verktaka og verk-
stjóra er nauðsynleg. Er stofnun
slíks skóla hin þarfasta, og gegn-
ir raunar furðu, að svo hafi ekki
ver.ið gert fyrir löngu síðan.
Þau ákvæði, sem nú eru nefnd,
skipta mestu máli um eflingu
iðnfræðslunnar sjálfrar, og eru
stórt spor í rétta átt, því að
mjög hefur skort á enn, að iðn-
aðarmenn fengju þá menntun,
sem þeir hefðu þurft til þess að
fullnægja kröfum þjóðfélags,
sem sífellt stefnir meira og meira
í iðnaðarátt. Bæði vegna þeirra
sjálfra og allra hinna, sem notið
hafa starfa þeirra, hefur iðn-
fræðslan verið ónóg. Ekki skal
neitt fullyrt um það, hvort hin
nýju lög bæti úr öllum göllum,
en þau gera margt til úrbóta, og
léttara er að bæta ofan á þegar
stefnan er mörkuð.
Þá eru ýmsar nýjungar í
stjórn og umsjá iðnfræðslunnar.
Verða ekki rakin einstök atriði
þess, en þó bent á eitt, sem er til
stórbóta, og það er að iðn-
fræðslumálin heyra algerlega
undir menntamálaráðuneytið, og
skólarnir eru teknir undan um-
sjá fræðslumálastjóra, en skip-
aður iðnfræðslustjóri í hans
Félagsskapur, sem nefnir sig
Menningar- og friðarsamtök
kvenna, birti fyrir nokkru í blöð-
um ávarp til húsmæðra um að
kaupa ekki vörur frá Suður-
Afríku, til þess að sýna van-
þóknun sína á harðstjórn þeirri
og kynþáttakúgun, sem þar ríkir.
Enda þó að vér Islendingar
hættum að kaupa það dót, sem
kann að vera flutt inn frá Suður-
Afríku, liafi vitanlega. engin
áhrif á gang mála þar, er ekki
nema gott um það að segja, að
sýna vanþóknun á ofbeldi og
kúgun, ef hugur fylgdi þar máli.
En satt að segja getum vér efast
um, hvort samtökum þessum er
nokkur alvara í þessum málum.
Vörur þær, sem vér kaupum
frá Suður-Afríku, eru fáar og
flestar af því tagi, að oss er engin
missa í, þótt vér neitum oss um
þær. Það er því engin fórn færð
á altari frelsisins, þótt vér hætt-
um að kaupa þær. En til landsins
eru fluttar vörur frá öðrum ríkj-
um, þar sem kúgun og ofbeldis-
stjórn er ekki á lægra stigi, og
hin ágætu kvennasamtök stein-
þegja um það.
Eftir síðustu heimsstyrjöld
lögðu Rússar undir sig frjáls
lönd við Eystrasalt. Síðan hefur
ríkt þar hin ægilegasta kúgun,
bæði í formi kynþáttakúgunar og
í pólitískum efnum. Hafa kvenna-
samtökin skorað á þjóðina að
hætta að kaupa rússneskar vör-
ur?
I Ungverjalandi varð uppreisn
fyrir nokkrum árum. Hún var
stað. Áður hafa mál þessi verið
undir tvískiptri .stjórn, tveggja
ráðuneyta, og bæði iðnfræðslu-
ráðs og fræðslumálastjóra. Hef-
ur slíkt gert alla framkvæmd
þyngri í vöfum, og verður nú
úr því bætt.
En lög þessi ættu að ýta við
ráðamönnum hér á Akureyri að
láta nú hendur standa fram úr
ermum í byggingarmálum iðn-
skólans. Það kemur betur í ljós
nú en nokkru sinni fyrr, hversu
mikið vér höfum vanrækt í þess-
um efnum. Vanrækslan er dýr,
og enn dýrari verður hún því
lengur sem henni er við haldið.
Iðnskólabygging verður að hefj-
ast nú þegar á þessu sumri, og
leggja verður kapp á, að hún
verði fullbúin til notkunar sem
allra fyrst. Annað sæmir ekki
stærsta bæ Norðurlands og ein-
um mesta iðnaðarbæ landsins.
bæld niður með blóðbaði, að
því stóð fámenn klíka kommún-
ista studd af rússneskum her.
Hafa kvennasamtökin efnt til
mótmæla gegn þeim aðförum?
Fyrir nokkrum árum gerðu
austur-þýzkir verkamenn upp-
reisn gegn kommúnistiskum
kúgurum sínum, sú uppreisn var
kæfð í blóði.
Sömu valdhafar létu reisa
Berlínarmúrinn, eitt svívirðileg-
asta ómenningar tákn Evrópu á
vorum dögum. Biðja konurnar
þjóðina urn að hætta að kaupa
austur-þýzkar vörur?
Kínversku kommúnistarnir
réðust með offorsi inn í Tíbet,
og halda þjóðinni í helgreipum
sínum. Eru kínverskar vörur
bannaðar hjá hinum ágætu
menningar- og friðarsamtökum?
Nei, aldrei hefur heyrzt orð
frá þessum góðu samtökum, til
að mótmæla kúgun og ofbeldi,
ef það hefur verið framkvæmt
af konnnúnistum og til fram-
dráttar heimsvaldastefnu þeirra.
Vitum vér þó fullvel, að hvar-
vetna þar sem kommúnismi ræð-
ur, er frjáls hugsun hneppt í
fjötra, og þeir, sem ekki kyssa
bljúgir á vönd valdhafanna,
hnepptir í þrælkun. Það eru
falleg orð menning og friður, og
hver þau samtök, sem af alhug
berðust fyrir framgangi þeirra
hugsjóna ættu skilið stuðning
hvers hugsandi manns. En þegar
samtök, sem kenna sig við þessar
hugsjónir, sjá ekki nema eina
hlið málanna, og eru blind gegn
Menning 09 friður