Alþýðumaðurinn - 22.04.1965, Blaðsíða 5

5
Jensínn lojtsdéttir
— Minning' —
Frú Jensína Loftsdóttir and-
aðist hinn 29. maí s.l. eftir langa
vanheilsu, 72 ára að aldri. Jarð-
arförin fór fram frá Fossvogs-
kapellu 6. apríl s.l.
Jensína var fædd í Tungu í
Tálknafirði 7. ágúst 1893, og
þar ólst hún upp hjá foreldrum
sínum ásamt þremur systkinum.
A unglingsárunum fór hún til
Reykjavíkur og lærði þar fata-
saum. Hún giftist árið 1916,
Guðbjarti Friðrikssyni, sveit-
unga sínum. Þau áttu heima
fyrsta árið í Litla-Laugardal í
Tálknafirði, en fluttust svo til
Bíldudals og bjuggu þar til árs-
ins 1929, að þau fluttu hingað
til Akureyrai;. Þau eignuðust
þrjú mannvænleg börn, sem öll
eru á lífi, tveir synir og ein
dóttir, Friðrik, Loftur og Unnur,
þau eru nú öll gift. Guðbjartur
maður hennar dó árið 1944.
Jensína var lengi með börnum
sínum, sem hjálpuðu henni eftir
heztu getu til að komast af og
var þeim það einnig mikil stoð,
að Guðhjartur hafði byggt þeim
hús, árið áður en hann dó. Með
hugarró og kjarki tók Jensína
því, sem að höndum bar.
Ég kynntist Jensínu ekki fyrr
en á efri árum hennar, hún var
meðalmanneskja á hæð, kvik í
hreyfingum, hárið grásprengt,
augun gráblá og íhugul og oft
glettni í yfirbragðinu, hún sagði
vel frá ýmsu gömlu fólki og
öðru, sem hún hafði kynnzt í
átthögum sínum, og hafði ég
einatt gaman af frásögnum
hennar.
Oft minniist hún á, hvað gam-
an það væri, að nú ætti unga
fólkið á betra völ en þá, er hún
ólst upp, og það kann að vera
af þeim ástæðum, að hún hafði
löngum áhuga á félagslegum
ofbeldi og ófriði, þeirra aðila,
sem mest kynda haturseldana í
heiminum, og reka fullkomnast
ofheldiskerfi, þá hættum vér að
trúa á fögru orðin. Oss verður
ljóst, að samtök þessi eru aðeins
einn angi hinnar alþjóðlegu
laumustarfsemi, sem kommún-
islar reka til þess að svæfa þjóð-
irnar, svo að þær sjái ekki hvað-
an ófriðarhættan stafar. Leitt er
til þess að vita, að margar ágætar
konur, skuli hafa látið blekkjast
af fagurgala þeirra, sem samtök-
um þessum stjórna og léð þeim
fylgi sitt. Þær hafa gert það í
góðri trú, en vonandi sjá þær í
gegnum blekkingavefinn og
hverfa frá villu síns vegar.
umhótum og tók verulegan þátt
i félagsmálum, til dæmis starf-
aði hún mikið í kvenfélaginu
Hlíf hér á Akureyri, og kven-
félagi Alþýðuflokksins, þar til
hún flutti suður til Reykjavíkur
með dóttur sinni og tengdasyni
árið 1961. Jensína var einstak-
lega holl og traust þeim málefn-
um, sem voru hugðarefni hennar
og var það í samræmi við alla
liennar skaphöfn.
Nú þegar ég sit og skrifa
þetta, og finn birtu og angan
komandi sumars í vitund minni,
þá veit ég ekki enn, hvað sum-
arið _ ber í skauti sínu, svo
skammt sér maður. En sé breytni
mannanna nokkurs virði, þá á
Jensína góða heimvon, því hún
leitaði alltaf þess bezta í mann-
lífinu.
Birta og hlýja einkenndi hana.
Þorbjörg Gísladóttir.
Avorp Shii
r m
Skálholt er einn frægasti og
virðulegasti sögustaður á ís-
landi. Um aldaraðir var Skál-
holt — ásamt Hólum — miðstöð
menntunar og trúarlífs, kirkju
og skólahalds. Þjóðlífið átti þar
sína háborg í andlegum og ver-
aldlegum efnum. I nágranna-
löndunum urðu samsvarandi
staðir að grónum og frægum
háskólaborgum, sem eru afl-
gjafar í lífi þjóðanna. En á
neyðar- og niðurlægingartímum
var biskupsstóllinn í Skálholti
lagður niður og skólinn settur á
flæking. Sú ráðstöfun að leggja
niður aldagamlar menningar-
stofnanir sambærilegar, á sér
vart hliðstæðu í sögu nálægra
þjóða. Vér lítum svo á, að brýna
nauðsyn beri til að bæta fyrir
þetta með því að endurreisa hin
fornu biskupssetur á þann hátt,
að sæmi fornum menningar- og
menntasetrum íslenzku þjóðar-
innar.
Endurreisn Skálholtsstaðar er
mikið átak. Áhugamenn, íslenzk-
ir og erlendir, hafa gefið til
Skálholts. íslenzka ríkið, ríkis-
stjórn og alþingi, hafa þegar lagt
fram verðmætan og mikilvægan
skerf. Frændþjóðir vorar á
Norðurlöridum liafa sýnt Skál-
holti mikla ræktarsemi og stutt
endurreisn staðarins með verð-
mætum gjöfum. En það er fyrst
og fremst hlutverk íslenzku þjóð-
arinnar, hlutverk hvers einasta
íslendings, að vinna að þessari
endurreisn.
Skálholt er dýrmæt sameign
allrar þjóðarinnar. Því leitum
vér nú til allra landsmanna um
fj árframlög til Skálholtsstaðar,
til kaupa á bókasafni og til end-
urreisnar menntaseturs þar.
Frændþjóðir vorar á Norður-
löndum hafa nú efnt til fjársöfn-
unar til byggingar lýðháskóla í
Skálholti. Vér ætlumst nú til
þess af Dönum, að þeir láti oss
fá handritin. Vér v.ilj um að
þjóðin ætlist. einnig til mikils af
sjálfri sér. Bókagjöfin til Skál-
holts er vottur þakklætishugar til
þeirra, sem -þar ræktuðu fræga
bókm'enningu.
Vér skírskotum til metnaðar
Islendinga varðandi þetta mál
og væntum þess, að þjóðin sýni
í verki að vér viljum öll að Skál-
holtsstaður verði endurreistur
og honum sýnd sú virðing, sem
honum er samboðin í vitund
manna, i fullri vissu þess, að
Skálholt muni auðga og treysta
heilbrigt þjóðlíf. Sérhverri þjóð
er nauðsyn og skylda að varð-
veita menningararfleifð sína og
tengja sögu og afrek genginna
kynslóða traustum böndum við
nútíð og framtíð. í sögu sína og
forna mennt sækir þjóðin styrk,
sjálfstraust og afl til nýrra átaka
og framfara. Vér lítum svo á, að
hin öra fólksfjölgun og vöxtur
atvinnulífsins muni skapa ríka
þörf fyrir myndun byggðar í
Skálholti, kringum þær mennta-
og menningarstofnanir, sem þar
eigi að rísa, enda mundi sú
byggðarmyndun studd af legu
staðarins, svó og jarðhita og
rafmagni. Vér viljum þess vegna
beina öflum, sem eru að verki
með þjóðinni, inn á brautir, þar
sem þau þjóni sem bezt í senn
eðlilegum tilgangi sínum og heil-
brigðum þjóðarmetnaði. Með
framlagi sínu greiðir hver ís-
lendingur gamla skuld og leggur
um leið stein í byggingu must-
eris og menntaseturs, er verða
mun þjóðinni til blessunar á
ókomnum tímum.
Reykjavík í marz og apríl 1965.
AniegjDlcðt leikhúskvöld
Óperettan NITOUCHE frumsýnd. Leiksfjóri
Jónas Jónasson.
Á annan páskadag hafði Leik-
félag Akureyrar frumsýningu á
óperettunni Nitouche eins og
ráð hafði verið fyrir gert. Tókst
sýningin með ágætum, og er
óhætt að fullyrða, að leikfélag-
ið, Ieikendur og leikstjóri unnu
þar verulegan sigur.
Nitouche er, eins og óperettur
venjulega, fyrst og fremst léttur
söngleikur, saminn til að gleðja
bæði augu og eyru, en ekki til
þess að kryfja vandamál mann-
legs lífs. Þessi Ieikur hefur flesta
beztu kosti óperettunnar. Mikil,
létt og fögur tónlist, fagurt um-
hverfi, margar og breytilegar
persónur, og mikið af ósvikinni
gamansemi bæði í tilsvörum og
þeim leikflækjum, sem eru ófrá-
víkjanlegt atriði í slíkum leikj-
um. En til þess að þeir nái til-
gangi sínum er fyrsta og æðsta
boðorðið, að fá gott söngfólk,
og að sýningin geti fram farið
með óþvinguðum léttleika. Og
þetta tókst hvorttveggja. Það er
ekkert áhlaupaverk að koma á
svið leik eins og Nitouche með
á þriðja tug leikenda, sem marg-
ir eru lítt vanir á sviði, og fæstir
hafa notið nokkurrar þjálfunar
að ráði. Má hiklaust fullyrða, að
leikstjórinn, Jónas Jónasson,
hefur unnið þar þrekvirki, svo
vel sem til tókst. Eitt af því, sem
alltof oft óprýðir leiksýningar
hér, eins og raunar er venja, þar
sem lítt vanir leikarar eru að
verki, er hversu þunglamalegur
blær er á hreyfingum og tali
fólksins. Slíkt verður vitanlega
mest áberandi þegar léttur svip-
ur á að vera á sýningunni. Hér
hafði leikstjóranum tekizt að
nema burt allan þyngslasvipinn.
Sýningin var. frá upphafi til
enda með ósviknum óperettublæ,
og var það út af fyrir sig mikið
afrek.
Mestur þungi sýningarinnar
hvílir á tveimur persónum. Ungu
stúlkunni Denise (Nitouche) og
söngkennaranum Celestinf Ef
þau bregðast, er naumast unnt
að halda sýningunni uppi, en
hins vegar getur góður leikur
þeirra bjargað við, þótt eitthvað
annað gengi úr hömlu.
Leikfélagið var svo heppið að
fá Þórunni Olafsdóttur til að
leika hlutverk Denise. Hún er
lærð söngkona og hefur fengizt
nokkuð við leiklist. Frammi-
staða hennar verður bezt dæmd
með orðunum, að hún kom sá
og sigraði. Hún hefur fagra og
hljómmikla rödd, svipbrigði
hennar eru góð og frá því fyrsta,
er hún sýnir sig á leiksviðinu á
hún hug áhorfendanna allan.
Celestin leikur Olafur Axels-
son, sem sýndi það ótvírætt í
Munkunum, að hann er efni í
leikara. Lék liann hlutverkið
snurðulaust og víða með ágæt-
um. Hreyfingar hans eru léttar
og svipbrigðaleikur góður, og
þarf hann þó lengstum, að koma
fram í tveimur persónum. Eng-
inn vafi getur leikið á því, að
hér höfum vér akureyringar
eignast nýjan leikara, sem mikils
má vænta af, fái hann þá leið-
beiningu og þjálfun, sem sam-
svarar góðum hæfileikum.
Af öðrum hlutverkum má
nefna söngkonuna Corinnu, sem
Kolbrún Daníelsdóttir lék af
mestu prýði, þá fór Jóhann Ög-
mundsson mjög vel með hlut-
verk majórsins. Var hann þó
sárþjáður af gigt á sýningunni,
svo að nærri lét, að aflýsa yrði
leiknum. Jóhann Daníelsson
syngur .sitt hlutverk prýðilega
og fer vel á sviði. Og Eiríkur
Eiríksson sýnir ágætan leikhús-
stjóra. Þannig má halda áfram
að telja upp. Leikendur allir
gerðu vel, þótt vitanlega væru
ekki allir jafnir, enda hlutverkin
ólík. Hið eina, sem mætti setja
út á heildarsvip sýningarinnar,
voru liðsforingjarnir, sem báru
sig alltof hengilmænulega á
sviðinu. Svo myndarlega pilta
hefði átt að láta ganga beina í
baki og hermannlega.
í stuttu máli sagt. Leiksýning
þessi mun vera ein hin bezta, sem
Leikfélagið hefur boðið bæjar-
búum um langan tíma. Hún
ásamt Munkunum í vetur, sýnir,
hvað hér er hægt að gera, þegar
menn leggja sig fram, og ef til
vill umfram allt, þegar fengnir
eru góðir leikstjórar.
Viðtökur leikhúsgesta voru
slíkar, að ég minnist ekki að
hafa heyrt önnur eins fagnaðar-
læti í leikhúsi hér. Var auðsætt
að leikhúsgestir mátu að verð-
leikum gott starf leikara og leik-
stjóra. Voru leikendur og leik-
stjóri hylltir með endalausu lófa-
klappi að leikslokum, og þeim
færð ein býsn af blómum, enda
áttu þeir það fyllilega skilið og
þótt meira hefði verið.
Leikfélagið hefur eins og ég
fyrr. sagði sýnt nú hvað það
getur. NÚ verður það að halda
stefnunni, setja markið hátt, og
bjóða bæjarbúum aðeins það
bezta. Þá mun því vel farnast.