Alþýðumaðurinn - 28.10.1965, Blaðsíða 5

GULLAUGAÐ GÓÐA Á ARNARSTÖÐUM
Viðtal við Finnlaug Snorrason,
kartöfluræktarbónda
SUÐURLAND heitir ógætt blað og er ritstjóri þess Guðmundur
Daníelsson rithöfundur og skólastjóri á Eyrarbakka. í síðasta
tölublaði Suðurlands litum við viðtal er ritstjórinn á við Finnlaug
Snorrason frá Syðri-Bægisá í Öxnadal, en Finnlaugur hefir gert
garð sinn frægan að Arnarstöðum í Hraungerðishreppi. AM finnst
það allfaf ánægjuefni þá er Norðlendingur sýnir framtak sunnan
heiða, og þar sem AM hefir náð mikilli útbreiðslu í norðlenzkum
sveitum, þótti blaðinu akkur í því að fá leyfi til að birta viðtalii
við Finnlaug. AM hringdi því í ritstjóra Suðurlands og falaðist eft-
ir að mega birta spjall lians við bóndann á Arnarstöðum. Ritstjór-
inn kvað það velkomið og það án nokkurs endurgjalds og flytur
AM honum hér með beztu kveðjur fyrir, og þá einnig norðlenzka
bóndanum á Arnarstöðum. AM gefur hér með Guðmundi Daníels-
syni og Finnlaugi Snorrasyni orðið.
5
Ég er öðru hvoru að leita
uppi toppana í atvinnulífi Sunn
lendinga, mennina sem standa
fremstir í fylkingu á einhverju
sviði, landvinningamenn í fram
leiðslu og verkmenningu. Þetta
eru piltar, sem vert er að veita
athygli, því að þeir vísa veginn,
í slóð þeirra á allur fjöldinn
eftir að ganga.
Einn þessara manna er Finn-
laugur Snorrason á Arnarstöð-
um í Hraungerðishreppi. Á síð-
ustu árum hefur hann einbeitt
sér að kartöflurækt og náð
ákjósanlegum árangri.
Finnlaugur er fæddur 11.
apríl 1916 að Syrði-Bægisá í
Öxnadal. Þar ólst hann upp og
átti þar heima fram yfir tvítugs
aldur. Um það leyti tók hann að
sér að aka bíl og flytja mjólkina
úr Öxnadal, Glæsibæjarhreppi
og Hörgárdal til Akureyrar.
þessa atvinnu stundaði hann í
fjögur ár.
Árið 1945 flutti hann að Sel-
fossi. Þar gekk hann á Iðnskól-
ann og lærði húsasmíði, vann
síðan nokkur ár hjá Kaupfélagi
Árnesinga, meðal annars við
bílayfirbyggingar.
Einn hlut, sem vakti sérstaka
athygli mína, sá ég um daginn
á heimili hans. Það var lítið
stofuorgel, sem hann hafði sjálf
ur smíðað. Maðurinn er þjóð-
hagasmiður og þar á ofan
músíkalskur.
Vorið 1953 keypti hann Arn-
arstaðina, sem er um 200 hekt-
ara býli skammt sunnan við
þjóðveginn, um þrjár bæjarleið-
ir fyi’ir austan Selfoss. Þar byrj-
aði hann á venjulegum blönd-
uðu sveitabúskap í smáum
stíl. Hann vann ekki samfellt
að búinu, nema um sláttinn, en
stundaði smíðar sínar á Selfossi
þar fyrir utan, mjólkaði þó
kýrnar á morgnana áður en
hann fór til vinnu, og aftur á
kvöldin, þegar hann kom heim
úr vinnunni. Gamall maður
var til aðstoðar við búverkin á
Arnarstöðum, og þar var líka
húsfreyjan, eiginkona Finn-
laugs. Hún heitir Hermína Sig-
urðardóttir, ættuð úr Eyjafjai'ð-
arsýslu. Þau hjón eiga sjö börn.
Nú eru fjögur þeirra komin yfir
fermingu, en þrjú eru yngri.
Þau eldri eru öll við nám, ýmist
Finnlaugur Snorrason.
bóklegt eða verklegt, meðal ann
ars er einn sonurinn að ljúka
námi í söðlasmíði, annar er að
vei'ða mjólkurfræðingur.
„Byi'jaðirðu ekki strax á garð
x-æktinni, þegar þú komst hing-
að, Finnlaugur?“
„Nei, maður þurfti tíma til að
láta sér detta í hug að hægt
væri að rækta kartöflur hérna
í mýi'inni. Kannski hefði mér
aldrei dottið það í hug hefði ég
ekki haft ofnæmi fyrir heyryki.
Ég verð veikur af að vinna í
heyi. Þess vegna lagði ég algei'-
lega niður fénaðarhöld og hey-
skap og snéri búskapnum upp í
garðrækt. Ég byrjaði lítilsháttar
á kai’töflurækt vorið 1958, en
smájók hana úr því.“
Þó að uppskeru sé nú lokið
fyi-ir hálfum mánuði og jörðin
flói í vatni eftir regn liðinnar
nætur, þá bið ég Finnlaug að
sýna már akra sína. Við ökum
krókóttan malarveg til suðurs,
út á endalausa mýrina, sem hér
og þar er rist sundur með
áveituskurðum. Nú blasir akur-
Vatni úðað yfir karlöflukrana á Arnarstöðum.
inn við, dimmbrúnn, mjúkur og
vatnsósa, haustauður eins og
þrautsmalaður afréttur, hátt í
lofti flaug grágæsahópur til
suðurs.
„Eyðilögðu þær nokkuð hjá
þér í sumar?“
„Nei, ég var byi'jaður að taka
upp, þegar þær kornu. Svo
hleypti ég af nokkrum skotum,
þegar þær ui'ðu nærgöngular.“
„Lá nokkur eftir?“
„Jú, ekki var laust við það.
Fáeinar þeii’ra komust ekki
lengra.11
Við ökum nú heim aftur og
lítum á uppskeruna og kartöflu
geymslunar. Þetta eru stein-
steypt jarðhús með súgþurrk-
unarkei'fi, rafknúnum vélum,
sem kæla loftið og halda hita-
stiginu hæfilega lágu. Hér eru
bæði hitamælar og loftrakamæl-
ar, og hér eru hundrað tonn af
úrvals gullaugakartöflum.
„Hvenær byggðirðu þessi
hús?“ spurði ég.
„Ég byggði fyrra húsið 1961,
það rúmai' 50 tonn af kartöfl-
um. Það ár var uppskeran 5 eða
6 hundruð pokar af kartöflum
og töluvert af gulrófum. Allmik
ið af þeim eyðilagðist í geymslu.
Rófur eiga ekki samleið með
kartöflum. Ég hef að undan-
föi-nu verið að draga úr fi'am-
leiðslu þeirra. í vor sáði ég ekk-
ert til gulrófna, ekki einu sinni
til heimilisþai'fa.“
„Hvað hafðirðu stórt land
undir kai'töflum í sumar?“
„Fjóra hektara, og fékk um
100 tonn upp í haust. í fyrra
byggði ég aðra geymslu fyrir
kartöflur, svo að nú hef ég
nokkurn veginn rúm fyrir alla
uppskeruna. Húsið sem ég
byggði í fyrra er öðrum þræði
byggt sem spírunai'hús, það er
með gluggum og útbúnaði til
upphitunar, en hefur auk þess
frostvarnai'einangrun. Ég tel að
uppskeran byggist að verulegu
leyti á því, að spírunin sé góð.“
„Hvenær sáðirðu í vor?“
„Dsgana 15.—20. maí. Æski-
legt væri að setja niður heldur
fyrr, eða svo fljótt sem klaki er
úr jöi-ðu og moldin orði.n hlý.“
„Hvei's konar vél hefurðu til
að sá útsæðinu?“
„Það er norsk niðursetningai’-
vél. Tvo unglinga þarf til að
mata hana. Hjá mér hafa afköst
hennar verið um það bil einn
hektari á dag. Ef kartöflunar
eru óspíi-aðar aukast afköstin.“
„Gai'ðmoldin virðist mjög fín
mulin. Hvernig vannstu þetta?“
„Þessi akur er brotinn úr
landi, sem til skamms tíma hef-
ur verið mýri. Hún var fyi'st
plægð með risaplóg, sem tók
eins metra breiða strengi og 60
til 70 sentimeti'a djúpa, niður
fyx'ir alla gi-asrót, svo að upp
valt mómold, sem er miklu fljót
ari að fúna og mildast en gras-
rótin. Eftir það var herfað með
ýtu, síðan tx-aktor með jarðtæt-
ax-a, og að lokum jafnað með
fjaðraherfi.“
„Hvers konar áburð not-
arðu?“
„Ég nota aðallega blandaðan
garðábui’ð, en bæti við dálitlu
af fosforáburði og bóraxi, sem
ég hi'æri saman við. Ég notaði
í vor 255 poka af blönduðum
garðábui-ði og um tonn af hinu.
Vex'ðið á áburðinum var um 50
þúsund krónur.“
„Hvernig fei'ðu að því að vei'j
ast arfanurn?“
„Ég notaði ai’isín, sem er duft
uppleyst í vatni. Úðunartækin,
sem ég notaði, á búnaðarfélag
sveitarinnar. Bændur fá þau
lánuð eftir þöi'fum. Arisín er
lyf, sern nýfarið er að nota. Það
gaf góða raun, en kannski er
ekki komin á það full reynsla
enn, sumarið í sumar var svo
þurrviðrasamt, að illgresið sótti
lítið á.“
Einn vei'sti þi-ándur í götu
kartöfluræktarinnar hér á landi
eru næturfrostin, sem stundum
koma áður en lýkur spx-ettu-
tíma. Til að verjast áföllum af
þeirra völdum eru einkum not-
aðar tvær aðferðii', sem báðar
eru alveg nýjar af nálinni hér-
lendis. Önnur aðferðin er sú að
láta reyk leggja yfir akurinn
meðan frosthættan vofir yfir,
hin er sú að úða vatni yfir hann.
(Framhald á blaðsíðu 7).

STAKAN
okkar
IDAG hefjum við þáttinn með
vísu eftir sr. Tryggva Kvar-
an, þótt vart sé hún nein hug-
hreysting fyrir blaðamenn.
.i
Þú mátt eiga þetta lið
það mun við þig stjana
sagði Drottinn, Satan við
og sendi honum ritstjórana.
Þannig kveður Ólafur Briem.
Eftir gleymdan æskudraum
ánægður og feginn
út í lífsins gleði og glaum
gekk ég breiða veginn.
. — ■ -Í.iíítío ^ •*'.«? •• •- j
Þesa vísu á „Öskubuska11, og
kennir þar nokkurs ti-ega.
|
Gengin er mín gleði hér
þó gagnar eigi að kvarta.
því ég á auð sem enginn sér
og ávalt mér býr í hjarta.
Alenófs þótti eitt sinn lítil
veiðin hjá Sléttbak
,1
Þegar reynist togið tál
ég teyga vil af brúsa.
Varla fæzt í Víkurál
veiði stærri en dúsa.
J. G. hefir sent AM margar
góðar stökur og hér kemur
fyrsta þeirra og nefnir höfund-
_ur hana Sjálfsblekkingu.
Þeir sem aldrei þurftarbrauð,
þykjast hafa í skrínum.
Hyggja í garði annars, auð
alltaf meiri en sínum.
Þessi kröftuga vísa er eftir
Kristján Jónsson.
Blekkir slunginn annorð manns
meinsemd þrunginn hverri
hrekkvís tunga hræsnarans
höggorms tungum verri.
Ætli að við ljúkum ekki þætt-
inum í dag með vísu eftir Gísla
Ólafsson.
Frýs mér skórinn, fölna strá
fangar óró muna
er fyrsti snjórinn fjöllin á
færir kórónuna.
Hittumst svo heil í næsta
blaði. Verið þið sæl að sinni.