Víðir - 12.05.1951, Side 1
XXIII.
Reykjavík, laugardaginn 12. maí 1951.
18. tölublað.
Lokin við Lofoten.
Lóíot-veiðunum lýkur síð-
ari hluta apríl. Fiskimennirn-
ir segja, að fólkið heima fari
að skyggnast um eftir þeim,
þegar æðarfuglinn tekur að
para sig. Flestir hafa jarðar-
skika, sem bíður eftir vor-
vinnunni. Fiskurinn fer sína
leið, og bátarnir sína, og þá
er allt búið við Lófóten á
einni viku, 5—6000 bátar og
20.000 menn fara suður og
norður, sumir langt, aðrir rétt
fyrir nesið. Það er ekkert ó-
vanaleg sjón að sjá á eftir
20—30 bátum á hafinu, eins
og perlnr á bandi.
IJndir það, að bátarnir fara,
er mikið að gera í verinu,
bátamir liggja í röðum hver
utan á öðrum, þetta 7 og upp
í 10. 1 verzlununum er ös,
sjómennimir kaupa allt, sem
nöfnum tjáir að nefna: kjóla-
efni, nælonsokka, undirkjóla,
peysur, skó og ldossa, perlu-
hálsbönd og föt, bindi, hatta,
húfur og skyrtur. Og hvaða
erindi skyldi nú þessi náungi
hafa átt inn hjá gullsmiðnum
á horninu, kannske að kaupa
hring? Eða eitthvert gull-
stássið. Hver veit. Þá eru
keypt verkfæri til voryrkj-
unnar. Sumir kaupa húsgögn,
en það eru varia aðrir en þeir,
sem hafa verið á þorsknóta-
bátunum, sem hafa efni á því.
Aflabrögðin liafa verið góð
i vetur, líklega náð 110.000
lestum áður en lauk.
Koma herliðsins.
Nýfff met í lúðuveiðum.
í Kánada var sett nýtt met
í lúðuveiðum á árinu 1950
bæði á austurströndinni og
vesturströndinni. A Atlants-
hafsströndinni var slegið 40
ára gamalt aflamet með því
að meira en tvöfalda veiðina,
frá því sem hún hafði áður
verið mest (1911, 2200 lestir),
með því að veiða 4500 lestir.
Fiskimennirnir á vestur-
strönd ICanada slógu einnig
árið 1950 fyrra aflametið, sem
var 35 ára gamalt, með því
að veiða þar 8300 lestir.
Ef öll þessi lúð'a hefði ver-
ið fryst, væri það langt til
jafnmikið magn og öll freð-
fiskframleiðsla ísl. á s.l. ári.
Heimurinn er nú skiptur í
tvær andstæður, sem í dag-
legu tali eru kenndar við aust-
ur og vestur. Landlræðilega
og í lífsskoðunum eiga tslend-
ingar samleið með hinum
vestrænu þjóðum.
íslendingar eru frábitnir
vopnaburði, og lýstu þeir á
sínum tíma yfir ævarandi
ldutleysi, og þráfaldlega hafa
þeir lýst yfir, að þeir muni
ekki bera vopn á aðrar þjóðir.
Með aðild sinni að Atlants-
hafssamningnum var horfið
frá hlutleysisstefnunni án
þess þó að ætla að taka upp
vopnaburð. En með þeim
samningi skuldbundu íslend-
ingar sig til að Ijá land sitt
í þágu hinna vestrænu þjóða
í stríði eða fyrr, ef ástandið
í heiminum gæfi tilefni til
þess. Sem beint áframliald af
aðild íslands að Atlantsliafs-
samningnum var s.l. laugar-
dag gerður samningur milli
íslenzku ríkisstjórnarinnar og
þeirrar bandarísku um, að
sett yrði hér á hmd herlið í
varnarskyni og aðrar ráðstaf-
anir gerðar til þess að tryggja
öryggi landsins, ef til ófriðar
kæmi.
Norður-Atlantshafssamn-
ingurinn var mjög umdeildur,
þegar hann var gerður fyrir
rúmum tveimur árum. Tólf
ríki stóðu að honum, og öll
stærstu og voldugustu ríkin
á svæði því, er sáttmálinn
náði yfir. Ein þrju smáríki,
Svíþjóð, Sviss og írland, stóðu
fyrir utan og lýstu yfir hlut-
leysi. Sviss og Svíþjóð héldu
fast við hlutleysisstefnuna,
enda hafði þeim gefizt hún
vel í styrjöldum. Afstaða ír-
lands mótaðist meira af sam-
búðinni við England, og vildu
írar ekki taka þátt í slíkum
samningum með Bretum, á
rneðan þeir beittu áhrifum
sínum gegn því, að Irland
sameinaðist allt í eitt ríki.
Enginn efast þó um afstöðu
þessara þjóð'a til þeirra átaka,
sem nú eru í heiminum; sam-
úð þeirra er öll með Vestur-
veldunum. Sagan ein mun
leiða í Ijós, hvað rétt var í
þessum málum af íslendinga
hálfu.
ísland er lykillinn að norð-
anverðu Atlantshafi og mjög
mikilvægt frá hernaðarlegu
sjónarmiði sem flug- og flota-
stöð til þess að vernda sigl-
ingar Vesturveldanna á At-
lantsliafinu og sem útvirki, ef
meginland Evrópu skyldi
falla í hendur Austurveld-
anna, eins og margir óttast,
að kunni að verða, ef til styrj-
aldar kynni að draga, áður en
komið hefur verið upp vöm-
um í Vestur-Evrópu. Það er
því mjög skiljanlegt frá sjón-
armiði Atlantshafsríkjamia,
að ísland verði einn fyrsti
hlekkurinn í þeirri sameigin-
legu varnarkeðju, sem þau á-
forma að koma sér upp.
Islendingar höfðu vonað í
lengstu lög, að hægt yrði að
komast hjá, að land þeirra
yrði hersetið á friðarthnum.
Þjóðin er svo fámenn, og lang-
varandi sterk, eriend áhrif af
sambúð við setulið hljóta að
vera mikil þolraun fyrir ís-
lenzka tungu og þjóðerni og
margháttuð önnur áhrif, eins
og glöggt kom í ljós við 7 ára
dvöl eriendra herja í landinu
í síðustu styrjöld og upp úr
henni. Allar þjóðir vilja vera
lausar við, að herlið setjist að'
í landi þeirra, því að veru
setuliðs fylgja alltaf óþægindi
og þvingun. Og þó er allt ann-
að að hafa í landinu lið vin-
veittrar þjóðar, heldur en ó-
vinaþjóðar. Þar var mikill
munur á hjá íslendingum og
Norðmönnum í síðustu styrj-
öld.
íslendingar, eins og hinar
vestrænu þjóðir yfirleitt, að'-
hyllast með fáum undantekn-
ingum lýðræði, almennar,
frjálsar kosningar, trúar-
bragðafrelsi, ritfrelsi og líta
svo á, að því víðtækara sem
persónufrelsið er, því betur
hafi tekizt að þjóna anda lýð-
ræðisins. Og verði mannkyn-
inu ekki þyrmt við þeim óg-
urlegá hildarleik, sem næsta
styrjöld hlyti að verð'a, þarf
ekki að efast um, hvar íslend-
ingar skipa sér ahnennt í
sveit og leggja fram krafta
sína á sviði framleiðslunnar,
til þess að þau öfl megi sigra,
sem berjast fyrir lífsskoðun-
um, sem eru í samræmi við
þeirra eigin.
FRAMLEIÐSLAN:
Saltfiskur (vélbátarnir)
Saltfiskur (togararnir)
I. mcli 1951.
II. 991 lestir
3.184 —
Samtals 15.175 lestir
1. maí 1950.
22.952 lestir
5.785 —
28.737 lestir
Grænlandsveiðar
Norðmanna.
verða með meira móti í ár.
A/L Ltrustning hefur haldið
fund með félagsmönnum sín-
um, og fara á vegum þess 50
—60 skip. Viðlegustaður verð-
ur Asgrikohavn. Verður þar
sett upp þvottahús og bað.
I Norður-Noregi er einnig
mikill áhugi á Grænlandsveið-
tinum. 10 stórir bátar, 100
lesta og yfir, fara frá Tromsö.
í næstum alla bátana frá
Norður-Noregi verður sett
lifrarbræðsla. í fyrra urðu
margir þein-a að fleygja lifr
inni, og fóru þar mikil verð-
mæti forgörð'um. Bátarnir
lögðu af stað fyrir um viku,
og var það nokkru fyrr en í
fyrra.
Fyrstu veðurfregnirnar spá
góðu um komandi vertíð. Bú-
izt er við hærra saltfiskverði
en í fyrra.
Rskafli Frakka.
Fiskafli Frakka var 289
þúsund lestir af nýjum fiski
á tímabilinu frá 1. júlí 1949
til sama tíma árið 1950. Það
er eftirtektarvert, hve þetta
er mikill afli, nærri eins mik-
ill og afli íslendinga var á s.l.
ári.
Aflamagnið lijá Frökkum
er nú mjög svipað og það var
fyrir stríð og þó heldur meira
nú. Þá var það um 282 þús.
lestir.
Það er gert ráð fyrir, að
fiskmagnið síðari hluta árs
1950 og fyrri hluta þessa árs
verði nokkru minna vegna
erfiðra markað'sskilyrða
ófullnægjandi verðs.
Innflutningur Frakka
fiski er nú um 31 þús. lestir.
Fiskafli fffala
nemur árlega milli 120.000
og 140.000 lestum. Er það um
hlutar af heildarafla ís-
endinga á s.l. ári. Árlega flyt-
ur Ítalía inn 100.000 lestir af
iski og niðursoðnum fiskaf-
urðum.
I byrjun ársins 1950 var
fiskiskipastóll ítala 440 stærri
skip, samtals 21.000 lestir.
Árið áðiir var hann 374 skip.
Rúmlestatala íslenzka fiski-
skipastólsins er um þrisvar
sinnum meiri en Italanna.
Takmarkanir á
lúðuveiðum.
Takmarkanir Bandaríkja-
manna og Kanada á lúðuveið-
um eru frægar um allan heim.
Eftir að byrjað var á þeim,
jókst aflamagnið svo, að það
veiddist meira á miklu
skemmri tíma, en á meðan
veiðar þessar voru stundaðar
gegndariaust.
Nýlokið er samningum
þessara þjóða um lúð'uveið-
arnar að þessu sinni, og var
samkomulagið undirritað af
forseta Bandaríkjanna og for-
sætisráðherra Kanada. Aðal-
veiðin byrjar 1. maí. Veiði-
svæðin eru mörg. Á sumum
svæðunum er takmarkað, hve
mikið magn má veiða alls, og
verður að’ hætta þar veiðum,
þegar því er náð. Á tveimur
svæðunum má aðeins veiða í
10 daga, og byrja þær 28. júlí.
Skip verða að fá sérstök veiði-
leyfi.
Fiskinnflutningur
til U. S. A.
Janúar—marz.
Svíar hætta við
Grænlandsveiðamar.
Hætt liefur verið við liinn
mikla Grænlandsleiðangur
Svía. Aðeins eitt skip fer
þangað frá þeim, „Grönland“,
nokkuð á annað hundrað lesta
skip, og á það að fiska þorsk,
ýsu og steinbít frá Færey-
ingahöfn. Gera Svíarnir sér
vonir um að fá eittlivað af
Norðmönnum á skipið.
1951. 1950.
Lestir: Lestir:
Kanada 6300 5300
ísland 3240 1500
Noregur 630 200
Möretrdl pantar
togara nr. 3.
A/S Möretrál í Kristian-
sund hefur pantað þriðja
systurskipið, sem er eins og
Möretrál I og II, hjá
Howadtsverkene í Kiel. Hef-
ur áður verið sagt frá þessum
skipum í blaðinu.
ISFISKSÖLUR:
Söludagur: Skipsnajn:
4. maí Marz, Reykjavík
Dagar milli
sölu: Söhist.: Lestir:
24 Hull 279
Meðalv. kg.:
8215 kr. 1.35