Alþýðumaðurinn - 21.03.1969, Blaðsíða 7

Nýjungar 1 vinnslii sjávaraflans
löndum keppinauta okkar. Út-
flutningsgjald var nýlega hækk
að hér og nemur nú sem næst
4.4% í stað 1.4% fyrir gengis-
fellingu. Allt þetta getur riðið
baggamuninn um það, hvort
hægt verður að halda áfram
niðursuðunni eða ekki. — Þótt
ekki sé hér um stórar upphæð-
ir að ræða, munar um minna,
þegar gjaldeyi'í vantar í þjóðar
búið. Auk þess er búið að leggja
mikla vinnu í að vinna svo stór
an hluta af brezka markaðin-
um. Það gæti orðið okkur dýrt
að missa hann einmitt nú og
vei'ða að hætta. Eitt er víst, að
það tæki lengri tíma að koma
þessari vinnslu í gang að nýju
einhvren tíma síðar.
í niðursuðuna má auk þorsk-
hrognanna nota ufsa-, löngu-,
ýsu- og keiluhrogn, sem fram
að þessu hafa lítið sem ekkert
verið nytjuð.
Væri hægt að tryggja okkur
öruggan markað fyrir niður-
soðnu hrognin á brezka mark-
aðnum, yrði hægara um vik að
finna aðra markaði og smábæta
þannig við sölurnar.
Þorskhrognakavíar er fram-
leiddur, eins og ég sagði áðan,
úr sykursöltuðum hrognum.
Þar er um að ræða framleiðslu,
sem er nokkuð vandasöm og oft
ÞRIÐJI HLUTI
staðbundin. Með því á ég við
að hvert markaðssvæði kaupir
aðallega kavíar með vissu
bragði. Auk þess er þessi kaví-
ar ekki soðinn, heldui' settur
hrár í túpurnar með rotvarnar-
efnum. Vöruna verður því að
geyma í kæli. Þetta takmarkar
mjög dreifingarmöguleikana.
Hins vegar hefur verið rætt um
það, hvort ekki mundi vera
hægt að nota hrognin, einkum
þau beztu, í barnamat. Það hef-
ur aðeins verið framleitt lítið
af barnamat úr fiski, og þá
helzt úr túnfiski. Ástæðan er
sú, að ekki kemur til greina að
framleiða slíka fæðu úr vöru,
sem í gætu verið bein.
Hrognin eru því að sumra
dómi tilvalin í þessa fram-
leiðslu. Unnið er nú að því að
kanna þessa möguleika, en allt
of snemmt er að spá um úrslit-
in. Reyndist það nú svo, að
hægt væri að nota hrognin í
barnamat, væri þar sennilega
fundinn góður markaður fyrir
megin hluta framleiðslu okkar
af beztu hrognunum. Hins veg-
ar verður þá um leið að minn-
ast þess, að framleiðendur slíkr
ar fæðu gera mjög strangar
kröfur um allt hreinlæti og
meðferð hráefnis, svo ekki sé
minnst á gæðin. Þau mega ekki
undir neinum kringumstæðum
vera léleg eða vafasöm.
Ég er þeirrar skoðunar, að ef
hrognin væru nýtt sem barna-
matur, mundi fást fyrir þau
'hærra verð, en nú fæst fyrir
útflutt hrogn okkar, hvort sem
þau yrðu seld fryst til vinnslu
erlendis, eða soðin hérna heima.
Þetta eru aðeins hugmyndir,
sem ræddar hafa verið og ber
að taka þær sem slíkar, meðan
ekki liggja fyrir nánari upplýs-
ingar.
LIFUR.
Prufur hafa verið gerðai' með
niðursoðna þorsklifur. Hún er
framleidd aðallega með tvenns
konar bragði, þ. e. reykt eða
aðeins með salti í til bragð-
bætis.
Framleiðsla þessi hefur ekki
komið nægilega vel af stað og
mun ýmsu um að kenna.
Aðrar þjóðir framleiða tals-
vert magn af niðursoðinni lifur
svo sem Norðmenn, Danir og
Rússar.
Miðað við að bræða lifrina,
eins og nú er gert, er um að
ræða talsverða verðmætasköp-
un.
Einnig má bræða lifrina og
vinna úr henni lýsið. Það sem
þá verður eftir, þ. e. lifrarfót-
urinn, er síðan notaður ásamt
öðru í lifrarkæfu. — Rannsókn
arstofnun sjávarútvegsins, eða
öllu fremur fyrirrennari hennar
Atvinnudeild Háskólans, vann
að tilraunum með gerð kæfunn
ar og reyndist hún í alla staði
hin bezta.
Þá hefur sama stofnun einnig
framleitt mjög bragðgóða kæfu
úr hrognum og lifur. Þessi kæfa
hefur þá ágætu eiginleika, að
hægt er að krydda hana á næst
um óteljandi vegu, allt eftir
smekk hvers og eins. Send hafa
verið út nokkur sýnishorn, en
flestum fannst hún of feit. Það
er þó atriði, sem auðvelt ætti
að vera að lagfæra. — Þá kom
og fram sá galli, að eftir að búið
var að opna dósirnar, varð helzt
að ljúka úr þeim, annars mynd-
aðist brún skán á kæfunni.
Þetta mætti lagfæra með því
að sjóða kæfuna í túbum með
skrúfuðu loki.
«mmiHimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiii!iiiiitiiimiimiiiMiiiimmimiiMiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii‘
| - TIL UMHUGSUNAR |
(Framhald af blaðsíðu 4). i
1 við strjálbýlið. Þeir hafa uppi rök eins og þessi: Við 1
i höfum að vísu ýmsa þjónustu frain yfir strjálbýlisbú- i
| ana, en við greiðum hana okkar verði með yfirleitt |
Í mun lværri sköttum og skyldum. Eigum við nú líka i
\ að taka á okkur auknar kvaðir fyrir þá sem búa í =
Í strjálbýli og njóta af því ýmissa kosta, sem aldrei eru i
Í verðlagðir neitt á móti þéttbýliskostunum? Hér þurfa l
i báðir aðilar ugglaust að endurskoða viðhorf sín. Hér \
Í eins og víðar liggur sanngimin oft á milli tveggja and- i
| stæðna. Við viljuin t. d. minna þá á, sem ógnar kostn- |
Í aður ríkis við barnaskóla- og mið- og gagnfræðaskóla- I
\ byggingar víða úti um land nú, að drjúgur hluti þeirr- i
Í ar fræðslu, sem í strjálbýlinu er leyst af hendi, er í i
Í reynd fyrir þéttbýlið unnið að óbreyttum flutningum \
Í fólks. Nýlega hlustuðum við á athugun oddvita eins á \
i Vestfjörðum, sem tekið hafði sig til og kannað búsetu i
Í fæddra og uppalinna manna í byggðarlagi hans af ár- i
Í göngum, sem nú eru 25—40 ára. Lét nærri, að 10 af \
\ hverjum 12 í árgangi voru horfnir byggðinni, og í \
Í langflestum tilfelhun til liöfuðborgarsvæðisins. Þessi \
I byggð, sveit og sjávarþorp, hafði þannig verið nánast i
Í aðeins uppeldisstöð fyrir íbúa þéttbýlissvæðisins. Hafa i
| stjórnvöld landsins fest nógu vel sjónar á þessu?
«H ■IIíMIIIJIIIMIIIIIIIIIIII!IMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIHIIIIIIIIIIIIIIIHIMIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIMMIIMIMIMIIIMMI|I||||7
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför eiginkonu minnar, rnóður, dóttur, syst-
ur og mágkonu
RÓSU KRISTÍNAR JÓHANNSDÓTTUR
Ólafur Eyland, Erna María Eyland, Jóhann Gísli
Eyland, Aðalbjörg Helgadóttir, Jóhann Jónsson,
Jón Jóhannsson, Kristín Einarsdóttir.
Hjartanlega þökkum við öllum þeim, sem sýndu
okkur samúð og hluttekningu við andlát og útför
eiginmanns rníns
SÆMUNDAR KRISTJÁNSSONAR
frá Hjalteyri.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna,
Þorgerður Konráðsdóttir.
Sæmundur Kristjánsson
frá Hjalteyri
Fáein kveðjuorð.
ÞANN 6. marz sl. andaðist að
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur
eyri Sæmundur Kristjánsson
frá Hjalteyri, nær níræður að
aldri. Með honum er genginn
mætur maður, einn af kjörvið-
um aldamótaæskunnar, þeirrar
kynslóðar er vann hörðum
höndum og sótti fram í hljóð-
látri sókn til fullveldis og sjálf-
stæðis þjóðarinnai'.
„f svari hins seintekna bónda
og sagnfáa verkamanns
og sjómannsins svarakalda,
býr saga þessa lands“.
Svo kvað eitt af listaskáldum
þjóðarinnar. Hver mun rengja
að skáldið góða liafi hér sem
oftar mælt sannleika fram í
ljóðstöfum sínum.
Sá er þessar línur ritar var
því miður ekki persónulega
kunnugur Sæmundi. Hitti hann
aðeins þrisvar á lífsleiðinni og
í eitt það skipti naut ég þess að
hlýja mér um stund við góðan
heimilisarinn hans og Þorgerð-
ar konu hans út á Hjalteyri. Síð
an þá hefur það löngum verið
ásetningur minn og löngun, að
festa á blað örlítið brotabrot úr
lífssögu Sæmundar og þó eink-
anlega eftir það að örlög réðu
svo til að ég gerðist blaðamað-
ur hjá málgagni norðlenzkra
jafnaðarmanna. En ég varð of
svifaseinn. Nú er þessi óhvikuli
og þróttmikli jafnaðarmaður
lagður úr vör yfir móðuna
miklu.
Sæmundur Kristjánsson fædd
ist að Brattavöllum á Árskógs-
strönd 6. júlí árið 1879, sonur
hjónanna Kristjáns Hallgríms-
sonar og Þóreyjar Jónsdóttur
frá Pálmholti. Faðir hans
drukknaði þá er Sæmundur var
ungur og oft voru höfð vista-
skipti á bernsku- og unglings-
árum. Árið 1913 réðst hann í
vinnumennsku til Konráðs Kon
ráðssonar bónda og útgerðar-
manns í Bragholti og var í vist
hjá honum í 6 ár. Þá lá leið
Sæmundar fyrst á sjóinn á
hákarlaskip og þess á milli á
færabáta, en aftur síðar á síld-
arskip.
Þann 19. desember árið 1909
kvæntist Sæmundur eftirlifandi
konu sinni Þorgerði Konráðs-
dóttur frá Bragholti og fluttust
þau þá strax í nýbyggt hús er
Sæmundur hafði byggt á Hjalt-
eyri og síðar byggði hann sér
þar annað stærra hús og veg-
legra, en á Hjalteyri skráðu þau
hjón starfssögu sína unz þau
fluttu til Akureyrar árið 1965,
þar sem þau dvöldu saman á
Elliheimili Akureyrar, unz leið
ir skildu í bili þann 6. marz sl.
Þá er Kveldúlfur hóf starfsemi
sína á Hjalteyri gerðist Sæ-
mundui' starfsmaður félagsins
og var það æ síðan.
Þeim hjónum varð 6 barna
auðið, en 2 dóu í frumbernsku,
en fjórir synir þeirra eru mætir
og gegnir borgarar, Konráð, bú
settur í Hafnarfirði, og Tryggvi,
Geir og Ægir búsettir hér á
Akureyri.
Fyrir hönd allra norðlenzkra
jafnaðarmanna leyfi ég mér að
senda Þorgerði Konráðsdóttur
og sonum hennar heilar vinar-
kveðjur. Sæmundur Kristjáns-
son var einn af hinum raun-
sönnu og traustu jfanaðarmönn
um, er stóð sem klettur þótt
stormsveipar skyllu yfir. Þlrið
var aldrei hægt að villa honum
áttir. Ég vona að jfanaðarstefn-
an á íslandi eigi ávallt slíka
kjörviði sem Sæmundur á Hjalt
eyri var, þá mun henni vel
vegna.
Blessuð sé minning þín, Sæ-
mundur.
Sigurjón Jóliannsson.
- Þórsslúlkur
(Framhald af blaðsíðu 2).
reksfjörð með 40—0, og var af
mörgum talið vera eitt bezta
kvennaliðið, sem hér hefur
komið fram. Þórsstúlkurnar
mættu mjög ákveðnar til leiks
og náðu strax í upphafi forskoti,
sem þær smájuku, og endaði
leikurinn sem fyrr segir með
17:9 Þór í vil. Glæsilegur sigur
hinna ungu stúlkna sem með
geysilegum áhuga og ástundun
við æfingar hafa nú uppskorið
verðug laun fyrir allt erfiði sitt.
Verður gaman að fylgjast með
þessu unga Þórsliði í framtíð-
inni, en þær verða allar í 2. fl.
aftur næsta ár. Beztu stúlkurn-
ar og þæi' sem stjórna öllu spili
liðsins eru þær Aðalbjörg Ólafs
dóttir og Friðný Jóhannesdótt-
ir, mjög skemmtilegar og kapp-
samar stúlkur. Annars er liðið
mjqig jafnt og samstillt og
hvergi veikur hlekkur.
Þá skal þakka snæfellsku
stúlkunum fyrir komuna til
Akureyrar, en þær lentu í
nokkrum erfiðleikum á heim-
leið, þá er bíll þeirra valt á
Oxnadalsheiði, en sem betur fór
sluppu þær allar ómeiddar þótt
töluverðar skemmdir yrðu á
bílnum.