Vesturland - 24.12.1959, Blaðsíða 11

VESTURLAND
11
Ahrif jólanna
hvern svip af þeirri Sölku Völku,
sem Kiljan skrifaði um. Það er
þó einungis á færi skáldsins sjálfs
um að segja. Nöfn þeirra stúlkn-
anna eru þó nær hin sömu.
Salka Valka gerist í
Bolungavík?
Ég held ég fari rétt með þau orð
landlæknis, „að hann harmaði það,
að Salka Valka var ekki kvik-
mynduð í Bolungavík, því að þar
myndi hún hafa átt að gerast.“
Sé Salka Valka lesin með þetta
í huga, er einkennilegur svipur
með flestum landslagslýsingum
jafnvel örnefnum og mannanöfn-
um, en rúmið leyfir mér ekki að
tína það til hér að sinni.
Einu get ég þó bætt við, sem
Kiljan hefur sjálfur upplýst. í
annari útgáfu Kvæðakvers, segir
hann í eftirmála um eitt kvæðið
svo:
„Plássið er ort á leið frá Bol-
ungavík sumarið 1930 og fellt inn
í Sölku Völku.“
Svo ég ljúki þessum stuttu hug-
leiðingum mínum með von um, að
þær vekji lesendur til frekari um-
hugsunar um hina leyndu króka-
stigu skáldanna, finnst mér ekki
óviðeigandi að setja hér neðan við
þessa þanka, kvæðið Plássið, sem
ég tel einmitt benda til þess öðru
fremur, hvaðan Salka Valka var
upprunnin. Stafsetning kvæðisins
er að sjálfsögðu Kiljans:
Hann var barn.
Úti var kalt og dimmt, svo að
hann varð að vera inni. Honum
leiddist. Þá sagði móðir hans hon-
um, að bráðum kæmu jólin og þá
fengi hann fallegt kerti til að láta
loga á. Þá fór hann að hlakka til
jólanna. Svo var það kvöld eitt.
Húsið var hreint og fágað, og
kveikt var á mörgum ljósum. Hon-
um var gefið kerti og faðir hans
tók hann á kné sér og sagði hon-
um söguna um barnið í Betlehem
og ljósið, sem skein af himni og
lýsti kringum hirðana. Hann sat
lengi og hugsaði um það, sem fað-
ir hans hafði sagt honum, og
horfði jafnframt á litla kertaljós-
ið. Jólaljósið skein sjálft inn í sál
hans.

Hann var ungur maður.
Hann var kominn burtu frá for-
eldrahúsunum, út í heiminn, eins
og það er kallað. Enn var kominn
vetur og úti var kalt og dimmt. En
það hafði einnig myrkvast í sál
hans, því að barnstrúin var þar
ekki lengur — sakleysi barnssál-
arinnar var hulið myrkri efnis-
hyggju og trúarinnar á eigin mátt,
tækni og vísindi mannanna. Raf-
ljósin báru að vísu birtu kringum
hann, en hann var dapur og óró-
legur. Þá heyrði hann klukkna-
hringingu. Það var verið að
hringja til aftansöngs. — Það var
aðfangadagskvöld jóla. — Hann
gekk til kirkjunnar. Söngurinn
ómaði, jólaguðspjallið var lesið.
Þá hneigði ungi maðurinn höfuð
sitt — hann minntist bernskujól-
anna heima. Og hann bað þess, að
jólaljósið — Jesús Kristur — lýsti
upp sál sína.
A
Hann var miðaldra maður.
Hann var þreyttur af starfi og
erfiðleikum lífsins. — Það var
vetur. Og jólin komu. Hann keypti
jólatré. Hann og kona hans keyptu-
smágjafir handa börnunum. Á
aðfangadagskvöld kveikti hann á
litlu kertunum á jólatrénu og út-
býtti gjöfunum til bamanna. Svo
las hann í Nýja testamentinu, og
foreldramir sögðu börnunum frá
Jesú-baminu í jötunni. Ljósin
loguðu skært á jólatrénu, en skær-
ast var jólaljós trúarinnar í hjört-
unum.
Hann var gamall maður.
Sjónin var farin að daprast.
Ástkæra eiginkonan hans var dá-
in. Hann dvaldi á heimili eins
bamsins síns. — Enn var kominn
vetur og skammdegismyrkur. En
svo komu jólin. Ljósin voru
kveikt á jólatrénu og bamabömin
hans sungu. Þá var bjart yfir á-
sjónu öldimgsins — Hann sá jóla-
Ijósið, sem mönnunum var sent frá
himni. Hann fann fögnuð fara um
sig — hann heyrði jólalofsöng
englanna. Og í friði og fögnuði
jólanna og vegna boðskapar
þeirra: „Yður er í dag frelsari
fæddur, sem er Kristur Drottinn
í borg Davíðs“, hneigði öldungur-
inn höfuð sitt og bað: „Nú lætur
þú, herra, þjón þinn í friði fara.“
(Úr Geisla 1956).
ttátföamessui
lsafjörður.
Aðfangadagskvöld kl. 8.
Jóladag kl. 2.
Jóladag Sjúkrahúsið kl. 3.
Gamlárskvöld kl. 8.
Sunnudaginn 3. janúar Elliheim-
ilið kl. 2.
Hnífsdalur.
Aðfangadagskvöld kl. 6.
Jóladag kl. 5.
Gamlársdag kl. 6.
Skutulsfjörður.
Þriðja jóladag kl. 2.
Ögur.
Annan jóladag kl. 2.
Súðavík.
Nýársdag kl. 2.
diiiMiiiiiiaiiiiiiiiiitiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiii
PLÁSSIÐ
Lángt fyrir handan hafið salta gráa,
þar hímir pláss á bökkum úfins sjávar,
þar flökta guði sviftir menn og mávar,
móðirin vakir í tómthúsinu lága.
Þarna er ein snót sem þekkti ég dálítið fyrrum,
þessari hef ég sofið á arrni stundum.
I ást og hatri úng við saman undum.
Nú andvarpar hún föl á heði kyrruxn.
Hún rís á fætur fátæk undir morgun.
Fúlslegir vindar hlása í kaupstað slíkum,
þeir elska rifur á fátældegum flíkum
þess fólks sem stritar og sér þó aldrei borgun.
Á nöprum morgni gefur hún kú og kindurn,
kristileg lokar hún eldhúshurð og fjósi.
1 jesúnafni hún lcveikir á koluljósi
sem krokir dauft í fúlum austanvindum.
Hún sýslar föl um mjólkurfötu og meisa,
á nxeðan hugsar hún oft um srnáa dreinginn,
því ef hann skyldi vakna veit það einginn.
Ég vildi ég mætti skó hans binda og leysa.
Bolungavík, 7. desember 1959.
Friðrilc Sigurbjörnsson.
„Haltu áfram að lepja, kisa míu“