Heilbrigðismál - 01.09.1977, Qupperneq 27

Þvagfærasýkingar
í t>örmim
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að alls konar sýkingar eru al-
gengar á barnsaldri og kemst vart
nokkur hjá sýkingum í ein-
hverri mynd, enda þótt hitt sé al-
þekkt að næmi fyrir umgangspest-
um sé mjög svo einstaklingsbundið.
Einkenni fara eftir þvi í hvaða líf-
færum sýkingin hefur tekið sér
bólfestu í það og það skiptið, en
hafi hún dreift sér vítt um líkam-
ann, eins og t. d. í blóðeitrun eða
blóðígerð, blandast einkenni frá
hinum ýmsu líffærum saman og
sjúkdómsmyndin verður fjöl-
breytilegri.
Næst algengasta
sýking hjá börnum
Þvagfærasýkingar eru algengar
hjá börnum og ganga næst önd-
unarfærasýkingum hvað tíðni
snertir, en þriðja í röðinni kemur
líklega iðrakvef eða magakveisa.
Það leynir sér ekki þegar önd-
unarfærasýking er á ferðinni með
hósta, nefrennsli og nefstíflu,
greftri í augum o. s. frv., eða iðra-
kvef með miklum niðurgangi og
uppköstum, hvoru tveggja oftast
iteð einhverjum hita. Hins vegar
getur þvagsýking leynt á sér og
gefið lítil eða engin einkenni.
Verður því að vera vel á varðbergi
hvað þetta snertir, því annars er
Grein eftir Víking H.
A rnórsson prófessor
ogyfirlœkni Barna-
spítala Hringsins
hætt við, að sýkingin fái búið um
sig til langframa.
Þvagsýkingar geta komið fyrir á
öllum aldri og ekki síður hjá þeim
nýfæddu en hinum eldri. Það er
ekki ýkja langt síðan kom á daginn
að hjá bömum á fyrstu mánuðum
eru þvagsýkingar mun algengari en
fram að því hafði verið talið.
Stúlkum er um það bil fjórum
sinnum hættara við þvagsýkingu en
drengjum. Stafar þetta af þvi, að
þvagrás stúlknanna er víðari og
styttri en hjá drengjum og skapar
það auðveldari leið fyrir bakteríur
að komast upp í þvagfærin. Hjá
nýfæddum börnum er þó tíðni eftir
kynjum svipuð.
Til að gefa nokkra hugmynd um
tíðni þvagsýkinga almennt má
benda á, að um það bil 5% allra
stúlkna fá þvagsýkingu einhvern-
tíma áður en þær komast á full-
orðinsár.
Bakteríur valda sýkingu
Bakteríur eru langoftast orsökin
að sýkingu í þvagfærum og er þá
einna helst um saurbakteríu að
ræða. Svo að samanburði sé haldið
áfram er ástæða til að minna á að
veirur eru i flestum tilvikum orsök
sýkinga í öndunar- og meltingar-
færum. Það er verulegur munur á
veirum og bakteríum, m. a. fer
meðferðin eftir því um hvora teg-
undina er að ræða. Sýklalyf eru
gefin við bakteríum, en þau verka
ekki á veiru. Þess vegna er til-
gangslítið að gefa sýklalyf við
venjulegum kvefpestum.
Saurbakteríurnar berast neðan
frá í gegnum þvagrásina, upp í
blöðru og valda þar bólgu. Sé þá
ekki gripið í taumana og gefið lyf til
að vinna á sýkingunni getur
hún færst upp eftir þvagleiðurum,
allt upp í nýrnaskjóðu og þar með
inn í nýrun. Þegar svo er komið er
veruleg hætta á ferðum. Nýrun eru
þýðingarmikil líffæri, líkaminn fær
ekki þrifist eða lifað án starfsemi
þeirra. Þvagsýking, sem lítið eða
ekkert er sinnt og fær að malla í
friði, getur dregið úr starfsgetu
nýrnanna, valdið langvarandi
veikindum og dauða fyrir aldur
fram. í mörgum slíkum tilvikum
eiga þvagsýkingar upptök sín í
bernsku og mikilvægt að þá strax sé
eitthvað aðhafst til lækninga, svo
Þegar þvagsýni er tekið verður að
gera það á mjög samviskusamtegan
hátt. Um það er meðal annars rætt í
þessari grein.
SEPTEMBER 1977
27