Heilbrigðismál - 01.03.1999, Blaðsíða 34

Tómas J i
Mikilvægt er að veita
líkn og lina þjáningar
þegar lækning kemur
ekki lengur að gagni
Rætt við Valgerði Sigurðardóttur
yfirlækni Líknardeildarinnar
í Kópavogi um deildina og
hugmyndir um líknandi meðferð
Fyrstu sjúklingarnir komu á Líknardeildina í Kópa-
vogi föstudaginn 23. apríl, en viku áður hafði hún ver-
ið vígð. Fram á haustið geta fimm sjúklingar dvalið á
deildinni í einu en í haust verður rúmunum fjölgað í
tíu, þar af eru sex á eins manns herbergjum. Auk legu-
deildarinnar eru áform um göngudeild og dagdeild en
óljóst er hvenær af því getur orðið.
„Aðdragandi að stofnun Líknardeildarinnar er lang-
ur," segir Valgerður Sigurðardóttir yfirlæknir, „en
áhugi og eidmóður Oddfellowreglunnar var ótvírætt
vendipunktur í þessari baráttu. í tilefni af 100 ára af-
mæli reglunnar færði hún ríkissjóði 33 milljónir króna
að gjöf svo koma mætti upp húsnæði fyrir deildina,
innrétta það og búa húsgögnum. Þá þegar var mikill
áhugi innan Ríkisspítala og Ingibjörg Pálmadóttir heil-
brigðisráðherra skipaði vinnuhóp til að undirbúa opn-
un slíkrar deildar. Kallaðir voru til starfsmenn Heima-
hlynningar og fólk frá báðum sjúkarhúsunum í Reykja-
vík og fleirum, rætt var um þörfina, hversu stór deildin
ætti að vera og hvernig ætti að skipuleggja hana. Val-
gerður segir að Vigdís Magnúsdóttir fyrrverandi for-
stjóri hafi sýnt málinu mikinn áhuga. „Kjarkur hennar
að fara ótroðnar slóðir í annars íhaldssömu heilbrigðis-
kerfi hefur verið aðdáunarverður." Þá segir hún að
Þorbjörg Guðmundsdóttir hjúkrunarfræðingur hafi
stýrt undirbúningi og skipulagningu deildarinnar af
stakri prýði. Oddfellowar komu aftur að málinu þegar
Líknardeildin var vígð og gáfu nær öll hjálpartæki sem
þarf á deildina.
Valgerður er sérfræðingur í krabbameinslækningum
og varði doktorsritgerð um líknandi meðferð. Hún hef-
ur um árabil starfað í norrænum samtökum um líkn-
andi meðferð, en þau héldu ráðstefnu hér á landi fyrir
tveim árum. Að sögn Valgerðar er vaxandi áhugi á
líknandi meðferð á Norðurlöndum sem annars staðar.
Sumum finnst að í kjölfar tækniþróunar í lækinsfræði
hafi manneskjunni sjálfri ekki verið sinnt nægilega og
sérstaklega ekki þeim sem ekki er lengur hægt að
lækna.
„Hugmyndafræðin er kennd við Hospice, sem er
hreyfing sem á rætur að rekja til klaustranna þar sem
oft var aðstaða til að taka við ferðalöngum og sjúku
Valgerður er mjög ánægð með það hvernig til hefur
tekist við innréttingu Líknardeildarinnar. „Alúðin
við verkefnið og næmni fyrir áhrifum umhverfis á
Iíðan sjúklinganna leynir sér ekki."
fólki sem veitt var umönnun þar til það dó. Litið er á
dauðann sem eðlilegan hluta af lífinu og að dauðinn sé
ekki sjúkdómur. Það er sjálfsagt að sinna fólki á þessu
tímaskeiði eins og öðrum. Þetta fólk hefur þörf fyrir
sérstaka umönnun, sem miðast fyrst og fremst við að
lina líkamlega og andlega þjáningu eins og verki, kvíða
og depurð," segir Valgerður.
„Það sem er sérstakt við þessa hugmynd er að með-
ferðin nær á vissan hátt einnig til fjölskyldu sjúklings-
ins. Það þykir sjálfsagt að sinna aðstandendum og
fylgja þeim eftir við andlát ástvinar. Þetta er töluvert
öðruvísi en í heilbrigðiskerfinu þar sem þjónustan mið-
ast fyrst og fremst við sjúklinginn sjálfan. Einnig er
lögð mikil áhersla á samvinnu margra starfsstétta. Að
auki fær starfsfólkið sérstakan stuðning því þetta er
erfið og þung vinna, þar sem starfsmenn verða að gefa
mikið af sér," segir Valgerður.
„Það er ekki verið að lækna sjúkdóminn heldur líkna
og lina þjáningar og nýta alla tiltæka læknisfræðilega
og hjúkrunarfæðilega þekkingu til að takast á við þau
einkenni sem einstaklingurinn hefur, hvort sem þau
eru andleg, félagsleg eða af líkamlegum toga," segir
Valgerður. „Þessi meðferð á einkum við krabbameins-
sjúklinga á lokastigi sjúkdóms en í raun gildir þetta um
alla sjúkdóma."
Hún minnir á að í meira en áratug hefur Heima-
hlynning Krabbameinsfélagsins sinnt sjúklingum á
höfuðborgarsvæðinu og einnig hjúkrunarþjónustan
Karítas síðustu sex ár. Valgerður segir að ætlunin sé að
Líknardeildin þjóni aðallega stóru sjúkrahúsunum en
ætti einnig að styrkja heimaþjónustuna jafnframt því
að vera móðurstöð líknandi meðferðar á landinu. „Tek-
ið verður við sjúklingum sem eru með mikil einkenni
og krefjast sérhæfðrar líknandi meðferðar en þetta
verður ekki langlegudeild," segir hún.
-F-
34 HEILBRIGÐISMÁL 1/1999