Samtíðin - 01.11.1941, Side 14

10
SAMTÍÐIN
sambúðinni við hinn framandi her,
kemur það í ljós, að íslendingar eiga
furðu lítið af þjóðerniskennd og
mikill þorri þeirra er sem útlending-
ur andspænis sinni eigin menningu,
veit engin skil á henni, þekkir ekki
auðæfi hennar og fegurð, kann ekki
lil nokkurrar hlitar sína eigin tungu,
þekkir ekki hókmenntir þjóðarinnar
né sögu og er því í raun og veru eklci
knýttur neinum þeim ástarhöndum
eða metnaðar við ísland og' það, sem
islenzkt er, að það gefi honum heil-
hrigt öryggi hins siðmenntaða
manns í sambúðinni við útlending-
ana. Þetta hefir orðið ljósara með
liverjum mánuði undanfarið. í mjög
skjótri svipan erum vér hér að taka
gjöld þess, sem vanrækt hefir verið
í uppeldi þjóðarinnar og menntun á
undanförnum áratugum. Hinn skóla-
gengni æskulýður landsins nú er
flalari fyrir erlendum aðkomulýð
um timgu sína og siðgæði en öreiga
kotkarlar óskólagengnir voru fyrr-
um fvrir ofurmagni einokunarkaup-
mannanna og fógetavaldsins danska.
En munurinn var sá, að þeir vissu
tíðum skil á göfugum uppruna sin-
um og fundu sig slculdhundna af
honum. Þeir varðveittu lengst af með
sér þann metnað, sem reistur var á
þekkingu og ásl á þjóðlegum verð-
mætum. Það er oss ótrúlega lítill
sæmdarhlutur, ef vér nútímamenn
verðum þar allir, sem fyrri kynslóð-
ir sáu hlut sínum borgið vanzalaust,
þó að ekki þættu menntaðar á við
oss.
Annars er hezt að hafa um það
enga tæpitungu, heldur segja það
hreint eins og það er, að æði stór
hluti æskulýðs höfuðstaðarins er að
týna máli sinu í sambúðinni við hið
erlenda setulið, um leið og hann
týnir þar siðgæði sínu og mannrænu.
Sama máli gegnir að allverulegu
levti um hina ýmsu verkamenn. Þeir
tala hispurslaust um að vinna i þess-
um og þessum „taumi“ (team), í
þriðja eða fjórða „ganga“ (gang).
Eg liefi í sumar talið og skrásett
upp undir eitt hundrað orðskrípi af
þessu tagi, sem borið hafa fyrir eyru
mín í viðtali við fólk, sem annað
hvort sækir vinnu sína til Breta eða
unað sinn í nánari persónulegar sam-
vistir við herliðið annað hvorl í veit-
ingahúsunum eða hermannaskálun-
um.
Það er ekki nema gott eitt um það
að segja, að þeir, sem lil þess eru
kjörnir, taki upp til meðferðar hin
sérstöku siðferðisvandamál, er af
þessum ástæðum hafa skapazt.
En þessar ástæður hafa líka leitl
fram kröfuna um gagngerða endur-
vakningu og endurnýjun á uppeldi
þjóðarinnar i allra víðustu merkingu,
leitl fram kröfuna um j)jóðlegt upp-
eldi og tamningu. Oss er í þeim efn-
um engin vorkunn. Vér eigum nógan
grundvöll til þess að hyggja á. En
uppeldinu her að haga þannig og allri
menntun æskulýðsins, að þessi þjóð-
legi menningararfur verði í raun og
sannleika ástkær eign allra landsins
barna, þeirra sem manndóm eiga og
greind til þess að nema og mannast.
\rér megum ekki una því lengur, sem
sómasamlegum árangri af j)jóðar-
uppeldi voru og skólanámi, að sæmi-
lega gefnir unglingar, piltar og stúlk-
ur, standi uppi fákunnandi, mállaus