1. desember - 01.12.1936, Blaðsíða 7

1. DESEMBER
7
sínum í bili. Nú sást húsbóndinn einn-
ig í gættinni hinum megin. Skreið þá
drengurinn undan borðinu og tók að
bursta rykið af hnjám sér og oln-
bogum. Julian Mastakovich flýtti sér
að bera klútinn, sem hann hafði ógn-
að drengnum með, upp að vitum sér.
Húsbóndinn horfði á okkur tor-
tryggnislegum augum. En hann var
maður sem þekkti heiminn og kunni
að notfæra sár hin réttu augnablik,
og því greip hann nú þetta tækifæri
til þess að hafa gott af hinum tigna
gesti sínum.
„Þetta er drengurinn, sem ég tal-
aði um við yður“, sagði hann og benti
á rauðhæða snáðann. „Þess vegna
leyfði ég mér að reyna góðsemi yð-
ar, að það mætti verða honum að
gagni“.
„Einmitt það“, svaraði Julian
Mastakovich. Hann hafði enn ekki
náð valdi yfir tilfnnngum síhum.
„Hann er sonur kennslukonunnar
okkar“, hélt húsbóndnn áfram í bæn-
arróm. „Hún er fátæk ekkja eftir
heiðarlegan embættismann. Ef það
væri mögulegt fyrir yður —“.
„Ómögulegt, ómögulegt“, hreytti
Julian Mastakovich út úr sér. „Þér
verðið að afsaka, Philip Alexeyevich;
ég get það bara ekki. Ég hefi spurzt
fyrir, en það er ekkert laust. Auk
þess eru einir tíu drengir skrásettir,
og þeir ganga auðvitað fyrir. Því
miður“.
„Ja, það var leitt“, sagði húsbónd-
inn. „Hann er hæglátur og prúður
drengur".
„Mesti óþekktarangi vildi ég held-
ur segja“, sagði Julian Mastakovich
vonzkulega. „Farðu, strákur. Eftir
hverju ertu að bíða hér? Burt með
þig til hinna barnanna“.
Aftur hafði hann engastjórn á
geði sínu, og um leið og hann gaut
til mín augunum, gat ég heldur ekki
stjórnað mér lengur. Ég hló upp í op-
ið geðið á honum. Um leið og hann
sneri sér frá mér, spurði hann hús-
bóndann svo hátt, að ég heyrði, hver
hann væri, þessi skrítni, ungi maður.
Þeir hvísluðust eitthvað á og fóru
síðan burt, án þess að virða mig við-
lits.
Ég hló dátt. Svo gekk ég einnig
inn í gestasalinn. Þar stóð þessi mæti
maður, og hafði hópur gesta þegar
umkringt hann. Var hann í óðaönn
að tala við frú eina, sem hann hafði
verið kynntur. Hún hélt í hönd litlu
stúlkunnar ríku. Snerist samtalið um
hana, og var öll ræða Julian Masta-
kovich hið viðbjóðslegasta smjaður.
Hann dáðist takmarkalaust að feg-
urð barnsins, gáfum, yndisþokka og
ágætu uppeldi. Gerði hann sér ber-
sýnilega allt far um að smjaðra fyr-
ir móðurinni, sem hlustaði á með
gleðitár í augum. En faðirinn lýsti
velþóknun sinni með ánægjulegu
brosi.
Gleðin greip um sig. Allir tóku þátt
í henni. Jafnvel börnin hættu leikum
sínum, til þess að trufla ekki sam-
ræðurnar. Loftið var sem mettað af
lotningu. Ég heyrði móður litlu stúlk-
unnar spyrja Julian Mastakovich að
því með öllum viðeigandi kurteisis-
orðum, hvort hann vildi gera þeim
þann heiður að heimsækja þau. Ég
heyrði hann þakka það boð með
hræsnislausri hrifningu. Gestirnir
dreifðu sér síðan um salinn, og ég
heyrði þá með lotningarfullum svip
hefja kaupsýslumanninn, konu hans
og dóttur til skýjanna, en sérstak-
lega þó Julian Mastakovich.
„Er hann kvæntur?“ spurði ég upp
hátt kunningja minn, er stóð rétt hjá
Julian Mastakovich.
Julian Mastakovich leit mig óhýru
auga.
„Nei“, svaraði kunninginn, stein-
hissa á þessari — tilætluðu — ókurt-
eisi minni.
Fyrir ekki all-löngu átti ég leið
fram hjá kirkjunni í —. Þar átti fram
að farahjónavígsla, og mig furðaði á,
hve mikill mannfjöldi streymdi í
kirkjuna. Veður var þungbúið. Srriá-
gerðir dropar tóku að falla lir loft-
inu. Ég ruddi mér í gegnum mann-
fjöldann inn í kirkjuna. Brúðguminn
var gildur og lágvaxinn ístrubelgur,
skartklæddur. Hann var á þönum
fram og aftur og gaf skipanir um,
hvernig öllu skyldi til hagað. Loks
segir einhver, að brúðurin sé að
koma. Ég ýtti mér í gegnum mann-
þröngina og sá undurfagra stúlku,
sem þó varla var komin af barnsaldri.
En hún var föl og dapurleg. Hún var
sem í leiðslu. Mér virtust augu henn-
ar vera rauð, eins og hún hefði grát-
ið nýlega. Hinn strangi alvörublær í
hverjum andlitsdrætti stúlkunnar
veitti fegurð hennar einkennilega
tign og hátíðleik. I gegnum alvöruna
og hátíðleikann, í gegnum hryggðina
skein sakleysi barnsins. Það var eitt-
hvað ósegjanlega barnslegt, óráðið
og óþroskað í svip hennar, eitthvað,
sem án orða virtist biðja um misk-
unn.
Menn sögðu, að hún væri aðeins
sextán ára. Ég horfði með athygli á
brúðgumann. Skyndilega sá ég, að
þetta var Julian Mastakovich, sem ég
hafði aldrei séð í þessi fimm ár. Síð-
an leit ég aftur á brúðina —. Ham-
ingjan góða! Ég ruddi mér braut eins
fljótt og ég gat iit úr kirkjunni. Ég
heyrði hvíslingar mannfjöldans um
auðæfi brúðarinnar — um heiman-
mund hennar, fimm þúsund rúblur,
— svo og svo mikið í vasapeninga.
„Þá hafa útreikningar hans reynst
réttir“, hugsaði ég, um leið og ég
komst út á götuna.
Fullveldisdagurinn.
Framh. af 4. síðu.
sköpun einhuga, sterkrar, heilbrigðr-
ar og frjálsrar íslenzkrar þjóðar.
Meginhluti þjóðarinnar er vinnandi
fólk til sjávar og sveita, faglærðir og
ófaglærðir verkamenn hugar og handa,
smábændur við sjó og í sveit, allur þessi
fjöldi á sameiginleg hagsmunamál, og
í rauninni aðeins eina sterka sameig-
inlega þrá, sem bindur þennan fjöl-
menna hóp ósýnilegum böndum sam-
úðar og samvinnu, þrá eftir fullkomnu
frelsi.
Og í þeim átökum, sem verða á
næstunni, undir forystu Alþýðusamb.
Islands og F. U. J., við að losa þjóðina
undan áhrifum og valdi erlendra um-
boðsmanna og annara sérhagsmuna-
manna, mun þessi hópur finna til þess
afls, er eitt megnar að brjóta niður
„rót alls ills“ — ágirndina — og losa
þjóðina við sníkjudýr þau in óþörfu,
er spilla fyrir mörkuðum landsins og
nota málýtni til framdráttar villi-
mennskunni í málgögnum sínum, —
þess afls, er eitt megnar að fullkomna
sjálfstæðisbaráttu alþýðunnar = sam-
eiginleg átök allra vinnandi stétta inn-
an Alþýðuflokksins fyrir sköpun stétt-
lauss þjóðfélags.
Guðjón B. Baldvinsson.