Sameiningin - 01.10.1955, Qupperneq 31

Sameiningin
53
Þessi bók er í raun og veru saga rétttrúnaðarins og
mætti þá búast við að höfundurinn, William Horden, væri
þröngsýnn afturhaldsmaður í guðfræðinni, en svo er þó
alls ekki. Hann lýsir ólíkum stefnum með alúð og sannsýni,
getur um sér hvaðeina sem hann álítur heillavænlegt í hverri
fyrir sig, en bendir um leið á annmarkana.
Fyrsti kaflinn er saga kristinnar goðfræði, í örstuttu
máli, allar leiðir frá frumkristninni fram á eða fram yfir
siðbótaröldin. Þar er mörgu sleppt eðlilega, en þó í megin-
dráttum skýrt frá ýmis konar kórvillum, sem vel gátu dregið
kristindóminn út af sínum rétta grunni yfir í heiðindóm,
algyðistrú, lögmálsdýrkun, efnishyggju eða lögmálsafneit-
un, ef ekki hefði verið spornað við þeim öfgum í tæka tíð.
Eins er skýrt þar frá skoðanaskiptingu innan vébanda sögu-
legs rétttrúnaðar.
Aðalefnið byrjar með næsta kafla. Hann heitir: The
Threal to Orihodoxy (Rétttrúnaður í háska“) og segir frá
ýmis konar tilraunum til að grafa grundvöllinn undan sögu-
legri kristni ,eða stefnum sem ganga í þá nátt — siðvakn-
ingunni og húmanismanum, sem gengu í garð fyrir Lúters
daga; skynsemisku átjándu aldar, afneitun Nietzsches,
efaspeki Spencers; tilraunum Kauts, Schleiermachers og
Ritschls til að beina kristinni trú á snið við þær árásir.
Svo og frá biblíurannsóknum nýrri tíma, og viðspyrnu
gamals rétttrúnaðar við þau fræði.
Þriðji kaflinn, The Defense of Orthodoxy (Rétttrúnaðar-
vörnin), segir frá íhaldsstefnu síðustu aldar, þeirri, sem
kölluð hefur verið „fundamentalismi,“ bókstafstrú, og fleiri
niðrunarnöfnum. Höfundurinn er ekki bókstafsmaður; en
þó finnur hann þeim rammaukna rétttrúnaði margt til máls-
bótar. Margan skell fær sú hurð eins og kunnugt er; en hún
á alls ekki skilin öll þau ámæli, sem hún hefir orðið fyrir,
segir höfundur. Hún leitast við að verja meginmál krist-
innar trúar, synd mannsins og hjálparleysi, náð Guðs,
holdtekjuna, og önnur meginatriði kristinnar trúar. Þessari
trú til varðveizlu vill „bókstafstrúin“ halda fast við þá
kenningu, að öll orð ritninganna séu áreiðanlega sönn og
óskeikul. — Fastheldni við sögulegan kristindóm er aðal-
einkenni þessarar stefnu. Að talsmenn hennar séu fáfróðir
og stefnan viðnám gegn allri þekkingu og skynsemi, segir