Sameiningin - 01.10.1955, Blaðsíða 32

54
Sameiningin
höfundur að komi ekki til nokkurra mála. Forvígismenn í
því liði eru sannfróðir margir, eins og John Gresham
Machen; hann var einn af merkustu biblíufræðingum þessa
lands. Trúvarnarrit mikið, An Introduction to Christian
Apologeiics, eftir E. J. Carnell, nýlega gefið út, rökstyður
sögulegan kristindóm með þróttmikilli hugsun og af víð-
tækri þekkingu. Menn geta verið á öðru máli en Carnell í
mörgum atriðum, en enginn getur með nokkurri sanngirni
brugðið honum um heimsku eða vanþekkingu. Carnell
hafnar allri hjálp frá Schleiermacher, Karli Barth, eða dul-
trúarmönnum, sem gjöra lítið úr mannlegum rökum. Þessi
íhaldsstefna, segir höfundur, er í raun og veru skynsemiska
á vegum kristinnar trúar.
Þá er kafli um frjálslyndið eða Modernismann, sem höf-
undurinn kallar tilraun til að leiðrétta eða endurbæta
gamlan rétttrúnað. Stefnan hélt sér að fáeinum grund-
vallaratriðum, þótt leiðtogunum bæri annars vegar margt
á milli. Hún vildi sníða kristnar kenningar eftir tíðarand-
anum; neitaði því, að valdboð ritningar eða kirkju væri
einhlít heimild fyrir trúnni; hneigðist allmjög að heimspeki
Hegels; lagði mikla áherzlu á íveru Guðs í gjörvallri til-
verunni, — Guðdómur Jesú Krists er sami guðdómurinn
sem býr í öllum mönnum, aðeins í fyllra mæli, sögðu frjáls-
trúarmenn. Þó héldu margir modernistar trúnni á yfirveru
Guðs, íranscendentalismanum, í fórum sínum eins fyrir því.
Modernisminn fylgdi niðurstöðum vísindanna af alhug,
og þá um leið þeim biblíurannsóknum, sem samtíðin hugði
góðar og gildar. Skoðanir á Jesú voru með ýmsu móti, en
gengu þó flestar í þá átt, að gjöra djúpið sem minnst á milli
hans og annara manna. Sama var um muninn á opinberun
og almennri þekkingu. Lagði meiri áhuga á siðgæði en trú,
og tók mannfélags-kristindóminn — Social Gospel — upp á
arma sína. Það var sú kenning, að kristindómurinn ætti að
beita sér sem allra mest í öllum umbótamálum. Einn af
frumherjum þeirrar kenningar var Walter Rauschenbusch.
Nafnið Social Gospel mun hann hafa fyrstur notað. En
Rauschenbusch var þó meiri trúmaður en sumir þeir, sem
síðar fóru með þessa kenningu. — Aðeleinkenni þessa frjáls-
lyndis var bjartsýni; trú á gæzku manneðlisins og mátt
þess að bjarga sjálfu sér frá illu. Ófriðurinn mikli og öll sú