Sameiningin - 01.10.1955, Síða 33

Sameiningin
55
grimmd og spilling sem honum fylgdi, og þá ekki síður
eftirköstin, komu því þessum nýtrúarmönnum í opna
skjöldu. Stefnan var í uppgangi miklum fram að fyrra
heimsstríðinu, eða nokkuð lengur, en síðan hefir hún átt í
vök að verjast.
Næsti kaflinn, sá fimmti í röðinni, segir frá tilraunum
modernismans til endurbótar, ekki á heiminum fyrst og
fremst, heldur á sjálfum sér. Iðrandi umbótamenn hafa
þeir stefnubræður stundum verið kallaðir í gamni. Hvernig
átti að samrýma góðan kristindóm við tíðarandann, þegar sá
andi reyndist illur og fór æ versnandi? Og hvað varð úr
trúnni á sjálfsbetrun og frelsunarkraft manneðlisins; eða
hvað átti að gjöra við Biblíuna, og Krist? Tíðarandinn hafði
sagt skilið við allt vald úr þeirri átt — og alls ekki batnað
við umskiptin. Frjálsa trúin, sagði Dr. Fosdick, einn af
frumherjum þeirrar stefnu, mátti nú ekki lengur fylgja
öldinni, hún varð að ganga á hólm við samtíðina — eins og
kristindómurinn hefir allt af gjört, þegar hann var sjálfum
sér trúr. — Trúfrelsismenn hafa flestir fylgt þessari sjálfs-
prófunarstefnu síðan.
En margir guðfræðingar nútímans hafa farið lengra en
það, segir höf. í næstu þremur köflum, sem fjalla um „nýja
rétttrúnaðinn“ — Neo-orihodoxy. Saga þeirrar stefnu er
all-langt mál, og verð ég að drepa hér aðeins á helztu at-
riðin. Auk þess eru skoðanir á ýmsum atriðum nokkuð mis-
munandi í því liði, og erfitt að koma þeim kenningum öllum
undir sama þak. Frumherji stefnunnar mun hafa verið
Svisslendingurinn Karl Barth; en hann mun hafa fengið
byrjunaratriði kenninga sinna frá heimspekingnum danska,
Sören Kierkegaard.
Barth neitar því að maðurinn geti af sjálfsdáðum fundið
Guð, eða komizt á vegu guðdómsins. Það er Guð, sem
kemur til mannsins og frelsar hann. Á sjálfs síns vegum er
maðurinn glataður í synd, veikleika og vanþekkingu. Guð-
dómleikur er ekki manninum meðfæddur. Guð er „algjör-
lega annar“ en maðurinn. Guði getur maðurinn ekki lýst,
svo að vel sé, með mannlegum orðum, eða grunndað veru
hans með mannlegri hugsun. Með leit sinni að Guði finnur
maðurinn aldrei Guð; það sem hann finnur er skurðgoð,
eftirmynd af manninum sjálfum. Og það er syndin, sem