Sameiningin - 01.02.1918, Side 8

358
Jerúsalem er ein af elztu borgum heimsins. Hún er
eldri en Gyðingaþjóðin. Hún er nefnd “úrú-salem” í kan-
verskum iheimildum frá sextándu öld f. Kr. ]7etta uppruna-
lega nafn mun þýða “Friðarborg”. Borgin mun hafa verið
nefnd þessu nafni fyrir þá sök, að þar var vígi ágætt, sem
lengi fram eftir öldum reyndist því nær óvinnandi. í fjór-
tánda kapítula fyrstu Mósebókar kemur dularfull persóna
allra snöggvast fram í sögu-ljósið og hverfur svo óðar fyrir
fult og alt inn í myrkur gleymskunnar aftur. pað er Melkí-
sedek, prest-konungurinn í Salem. petta konungssetur var
að fróðra rnanna sögn Jerúsalem; þó er það engan veginn víst.
Jósúa vann aldrei borgina. Hún var í höndum kanversks
ættflokks, sem Jebúsítar voru nefndir, fram á Davíðs daga,
og var á því tímaibili ýmist nefnd Jerúsalem eða Jebúsita-
borg. Davíð vann að síðustu vígi þeitta, sem Kanaansmenn
höfðu þannig haldið óunnu mitt á meðal ættkvísla fsraels í
fjögur hundruð ár; hann gjörði Jerúsalem að konungssetri
og ihöfuðborg þjóðarinnar, og flutti þangað sáttmálsörkina
frá Síló. Frá þeim tíma og í gegn um alla sögu ritningar-
innar — bæði gamla og nýja testamentið — er Jerúsalem
andlegt höfuðból þeirrar þjóðar, jarðnesk miðstöð trúar-
bragðanna gyðinglegu. Helztu atriðin úr sögu borgarinnar
á þessu tímabili eru flestum kunn: Musterin þrjú, Salómons,
Serúbabels og Heródesar, eyðing borgarinnar á herleiðingar-
tímanum og fall hennar hið síðara, þegar rómverjinn Títus
lagði þetta höfuð-aðsetur og vemdarvirki gyðingdómsins al-
gjörlega í rústir árið sjötíu e. Kr. Eftir það hrun lá Jerú-
salem í eyði um sextíu ára tíma. þá lét Hadríanus keisari
reisa á rústunum nýja borg, sem átti að vera al-heiðin. Hún
var kölluð Œlia Capitolina. Rómverjar gjörðu goði sínu
Júpíter hof á hæðinni, þar sem musteri Drottins höfðu stað-
ið; þeir bönnuðu Gyðingum að koma nærri borginni og lögðu
dauðahegning við. Bann þetta var afnumið tveimur öldum
síðar, á dögum Konstantínusar, og var þá borginni aftur
gefið hið forna nafn hennar. Pílagrímsferðir kristinna
manna til þeirra heilögu stöðva voru orðnar all-tíðar löngu
áður, og jókust nú unnvörpum, einkum eftir að Konstantínus
lét byggja kirkju á staðnum, þar sem sagt var að gröf Krists
hefði verið. Persar tóku Jerúsalem á öndverðri sjöundu öld,
brendu kirkju grafarinnar helgu til kaldra kola, og drápu
flest-alt kristið fólk, sem þeir fundu í borginni. Heraklíus
keisari, sem réð yfir austur-leifum rómverska ríkisins, náði
borginni aftur eftir nokkur ár, en ekki all-löngu síðar var
hún af hendi látin við Serki, þó ekki samningalaust, og héldu