Íslendingur - 10.01.1919, Blaðsíða 2

6
ISLENDINOUR
2. tbl.
Lœkurinn.—Eitt af því, sem Etling-
ur finnur mjer til foráttu, er aö jeg
hafi verið þess valdandi, að lækjar-
farvegurinn meðfram Brekkugölu
var á parti steyptur upp. — Þetta er
nú satt, en allir kunnugir vita, að
ekki gat jeg gert það vegna eigin
hagsmuna, eða vegna afstöðu húss
míns til Brekkugötulækjarins. Hús-
eigendur, sem þar áttu hlut að máli,
æsktu þessa, til þess að geta notað
farveginn sem holræsi fyrir öll hús
í Brekkugötu. Hver sá, sem gengur
út Brekkugötuna, getur borið um,
hvort vanþörf hafi verið á þessu. —
Jeg studdi þetta áhugamál Brekku-
götubúa, og var það komið á þann
rekspöl, að ákveðið hafði verið að
byggja yfir nokkurn spotfa læksins
árlega. En hvað skeður? Eftir að jeg
fór úr bæjarstjórninni hefir ekkert
verið gert í því frekar, — og er illa
farið. — Jeg bjóst við, þegar áiitleg
fúlga var tekin upp á áætlun bæj-
arins til holræsa og gangstjetla, fyr-
ir tveimur árum síðan, að því verki
yrði þá haldið áfram, því jeg tel
það verulegt velferðarmál fyrir íbúa
Brekkugötu, bæði frá sjónarmiði
heilbrigðismála og þæginda. En það
fór nú á annan veg. Það fje var í
fullkomnu heimildarleysi notað til
annars, en ekki kom holræsið eða
gangstjettin. Og hver átti aðal sök
á þvi?
Sjávargatan. — Þegar sú gata var
lögð, var það gert eftir skriflegri
beiðni til bæjarstjórnar, frá helstu
ióðareigendum á Oddeyrartanga og
þótti bæjarstjórninni það svo sann-
gjörn málaleitun, að hún var sam-
þykt með öllum atkvæðum, — þetía
sjest í fundargjörð bæjarstjórnar frá
þeim tíma, og er m. a. lítið cfæmi
þess, hvernig sannleikanum er snúið
við í meöferö Erlings Friðjónsson-
ar. — — — —
Einu sinni var karl í koti, sem
átti sjer fjóra stráka. — Hann var
greindur maður og athugull og sá
því snemma, hvað í strákunum bjó.
Hann lýsti, að sögn, gáfnafari þeirra
á þessa Ieið. Hinn elsti þeirra er
gáfaður, annar er mæta vel greind-
ur, sá þriðji er þverúðarfullur heimsk-
ingi, en sá fjórði og yngsti er fá-
bjánL — Bágt áttu þeir vesalings
yngstu strákarnir tveir.
Jeg nenni nú ekki að fara fleiri
orðum um þetta rógburðarfálm Er-
lings, en vegna þess að jeg heyri
sagt, að hann hafi enn getað troðið
sjer efstum á lista verkamanna, munu
líkur til þess, að hann hangi áfram
í bæjarstjórn og vil jeg því skjóta
því til bæjarstjórnarinnar í heild
sinni, hvort ekki væri rjett að bær-
inn kostaði einhverju dálitlu til að
kenna Erlingi, ef unt er, nokkur
helstu atriði almennrar kurteisi og
velsæmi, svo ókunnugir hneykslist
ekki á, hve „bæjarfuiltrúinn" er á-
takanlega fáfróður á þeim svæðum,
— meira en orðið er.
Ragnar Ólafsson.
Hjónaefni.
Um jóiin opinberuðu trúlofun sína,
ungfrú Steinunn Jónsdóttir frá Kálfs-
kinn og Freymóður Jóhannsson Iist-
málari.
Erlendar símfrjettir
Reykjavík 6. jan.
Ágreiningur er þegar risinn milli
Wilson og Clemencau útaf þjóöa-
sambandi.
Maximalistar vaða uppi. Hafa þeir
tekið Riga og stefna til Mitau.
Pólverjar vaða inn^á Þýskaland
með 30000 hermenn og sfefna til
Berlín. Hefir nú verið sendur her
gegn þeirn.
Bandamenn hafa tilkynt Þjóðverj-
um, að komi aftur fyrir Maximalista
óspektir og upphlaup gegn stjórn-
inni, verði hætt friðarsamningum.
Rvík 8. jan.
Roosevelt er látinn.
Lloyd Qeorge hefir gert breyt-
ingar á breska ráðaneytinu: Baltey,
sealotd, Barnes, innanríkisráðherra
og Churc, nýlenduráðherra.
Frá .Berlín er símað, að Lieb-
kneckt reyni að ná undir sig blöð-
unum á Þýskalandi, bæði Vorwárts,
Tageblatt, Vossische Zeitung, Lokal-
Atizeiger og Wolffs Bureau.
Sósíalistar í Danmörku hafa til
leiðar komið aðstjórnin innleiddi 8
tíma vinnu daglega og allir hefðu
einn dag frían.
Rvík. 9. jan.
Trotzky htfir hnept Lenin í varðhald
og tekið sjer alræðisvald vegna
þess, að Lenin vildi koma á sam-
steypu stjórn. Bretar hafa ljett af
útflutningsbanni á ýmsum vöruteg-
undum til allra landa, nema Mið-
rtkjanna og þeirra landa, sem að
Þýskalandi liggja og auðveldara
verður að fá hjá þeim undanþágu
og útflutningsleyfi heldur en áöur.
Hertling fyrv. ríkiskanslari er látinn.
Nýjar óeirðir hafa orðið í Berlín,
en sagt er, að stjórnin hafi borið
hærra hlut.
(Frjettaritari „ísl." í Rvík.
i
Innlendar frjettir.
„Sterling" er farinn austurumland
með farþega, sem hjer hafa verið
teptir um lengri tíma vegna sóttvarna.
„Borg" mun eiga að sækja Norð-
lendinga austur á Seyðisfjörð. Bæði
skipin verða viku í sóttkví og allir
farþegar vandlega skoðaðir áður færi.
„Gullfoss" var að fara hjeðan til
New-York.
„Ærö," danskt seglskip, strandaði
viö Dýrafjörð á gamalárskvöld.
„Oeir" bjargaði því og kom með
það hingað stórskemt. Vörur í því
voru allar ónýtar.
9. ian.
Kolaverð lækkar hjer um 75
krónur smálestin. Sykurverð lækkar
líka og búist við að steinolla lækki
ennfremur.
Borg fór hjeðan í gær. Sterling
er á Seyðisfiröi og fá farþegar ekki
að fara í land fyr en um næstu
helgi.
(Frá frjettaritara >Isl.c í Rvík.)
Kirkjan.
Messað á sunnudaginn kl. 2.
Inflúensan.
Meðan aliir tala um spönsku veik-
ina, finst mjer líka ijett að skrifa um
hana hitt og annað það sem spyrst
um hana uýtt. Nú frjettist það um
hana, að ýmist virðist hún vera út-
dauð eða aðeins afarvæg þar sem
hún enn er að slæðast, eins og t. d.
í Borgarfirði.
Það er lítil eða engin hætta á að
hún komi hingað meðan við höfum
jafnstrangar sóttvarnir og nú. En þeg-
ar á þeim verður slakað, þó ekki sje
öðruvísi en að heilbrigðum verði leyft
að koma að sunnan, þá kemur hættan. Því
sagt eraðtilsjeuheilbrigðirsmittberarog
þeir þekkjast ekki úr. En það þarf ekki
nema einn gikk f veiðistöð, segir mál-
tækið. En hvað lengi getum við bann-
að allar samgöngur? Sumir segja tvo
mánuði enn, og sumir jafnvel ekki
það. Og þó við bfðum tvo manuði
erum við þá vissir ? Engan veginn
segja þeir sem bölsýnir eru. —
Veikin geíur seinna borist frS útlönd
um, þvl svo hefir áður sýnt sig um
inflúensu, að hún er ekki rokin sama
árið og hún kemur.
Við skulum ( öllu falli vona að sú
skæða lungnabólga sje nú útdauð.
Best væri að þeir læknar fái rjett fyr-
ir sjer sem segja að ekkert sje að
óttast smittbera. Það sje bara grýla
og ósannað mál. Þetta fáum við tæki-
færi til að sanna hjer á landi.
í siðasta blaði hafði V. St. orðið
urn inflúensuna. Gott að sem flestir
læknar skrifi um það sem fólki þykir
fróðlegt að lesa. En af því að hann
veíengir sumt sem eg hafði áður skrif-
að, verð jeg að gera nokkrar athuga-
semdir við grein hans.
Um sumt er jeg lfka á öðru máli
en hann. T. d. varnargrímurnar. Eins
og jeg gleðst yfir þvf að margir sveita-
menn hafa fundið heiisuvörn í því að
nota ryksíur í heyjum, eins gladdist
jeg yfir að heyra að bæði norskir og
franskir læknar þykjast hafa getað
varið sig smittun með varnargrímum
gegn inflúensunni eða að minsta kosti
lnngnabólgunni. St. er vantrúaður á
að þetta geti komið að haldi því ef
sýklaruir smjúga Berkefeldsíur, þá
rnuni þeir einnig smjúga gegnum marg-
falda grysju, segir hann. Jeg held að
það þurfi ekki að vera Flestir lækn-
ar munu fallast á dropasmittunar-
kenningu Fiiigges, sem kennir, að
þegar sýklar hóstast út úr mönnum,
þá flytjist þeir innvafðir slími í úða
frá lungum og andfærum og sjeu þvf
fyrirferðatmeiri en ella og er þá skilj-
anlegt að grisjugrímur geti varnað
þeim aðgöngu, jafnvel þó þeir sjeu
smærri en möskvar síunnar. í öðru
lagi má geta J ess að tvennu ólfku er
jafnað saman, þar sem er sfun á
VÖkva gegnum Berkefeldsíu (sem
er holur sívalningur úr leir) og síun
lofts gegnum grfmu; því gegnum
Berkefddsfuna verður að þrýsta vökv-
anum af töluverðu afli (stundum með
margra lofihæða þrýstingi eða sogi),
en þó sjúklingur hósti framan f grímu-
klæddan lækni, þá kemur þar ekki
mikill þrýstingur til greina, sem herði
á sýklunum. En þeir smjúga ekki
sjálfir eins og pöddur.
!•••• £••••••••••••••
I )
Eí satt er að læknar og hjúkrun-
arkonur hafi getað varist sýkingu með
jafn einföldu ráði og binda margfaldri
grisju fyrir munn og nef, þá ætti þetta
að geta komið fleirum að haldi og
verið öflugur þáttur í sóftvörnum. —
Jeg hygg það ekki rjett, sem St. [
fullyrðir, að grisjusíur sjeu árangurs- -p
lausar við lungnapest eða svarta danða.
Jeg hef við hendina tvær góðar heim-
ildir íyrir því að sfa sú, sem Kobrak
hefir tilbúið eftir fyrirsögn Fliigges,
sje þvínær óyggjandi til varnar gegn
sýkingu (so gut wie sicher vor der
Infektion schiitzend< — sjú Zeitschrift
lur árztliche Fortbildung, 12. Jahr-
gang, 1915, bls. 18, f grein eítir
próf. Neufeld: Die Pest als Kriegs-
seuche, og Fliigge: Grundriss der
Hygiene, Leipzig 1912, bis. 683).
En þó slíkar grfmur geti komið að
góðum notum á sjúkrahúsum, er ann-
að mál að erfilt gelur verið að hafa
þær á takteinum og sótthreinsa þær
jaínóðum þegar vitja þarf sjúklinga "
hingað og þangað.
Þá kem jeg að þvf sem St.
veíengir hjá mjer. Jcg hafði sagt að
fyrri inflúensufarsóttir muni hafa ver-
ið sumar eins skæðar og sumar skæð-
ari en þessi, og studd;st jeg í þeirri
skoðun af ábyggilegum ritum (eins og
Eulenburgs Encyclopedie o. fl. bók-
um) og manndauðaskýrslum hjer á
landi. Læknar haía þekt inflúensu sfð-
an á 16. öld og þeir (en ekki leik-
menn) hafa lýst þeim helstu veraldar-
sóttum sem gengið hafa. Einkum er
annáluð farsóttin 1580, sem ssgt er
að hafi drepið 8000 manns f Róma-
borg og eytt sum lönd f Evrópu af
fólki. Hvað snertir inflúensufarsóttir
hjer á landi, þá skal það játað að
heimildir um þær eru ekki trúverðug-
ar fyr. en á 19 öld. En sfðan um
1840 má óhikað íullyrða að rjett sje
sagt frá íarsóttum, og manndauða ó-
efað. Það er ekki að efa að hinn mikli ,
manndauði 1843 (55 af hverju þús-
undi) var að miklu leyti inflúensu að
kenna — og má sjálfsagt gera ráð
fyrir að af þeim 55 hafi .25—30 dá-
ið úr inflúensu. Um inflúensu sem
gekk 1862 hefir Hjaltalín landlæknir
skrifað (Edinburgh med. journal, maí
1866) og látið mikið af hve sú sótt
væri skæð, segir að hún hafi drepið
20 af hverju þúsundi í vissum sveít-
um. Um ^manndauða í Parfs, Berlfn og
vfðar f farsóttinni 1890 hef jeg áður
ritað og má af þeim skýrslum marka
að inflúensan þá hefii að minsta kosti
sumstaðar verið afarmannskæð.
Hinsvegár er jeg samdóma St. að
farsótlin nú eins og hún lýsti sjcr í
Reykjavfk og erlendum stórbæjum sje
miklu ægilegri en 1890. Þvf er ekki ^
saman jafnandi.
í Morgunblaðinu var þvf haldið fram
að í Reykjavfk 1890 hefði dáið um
20 %o úr inflúensu (en aðeins ió%o
nú í haust), en það reyadist ekki
rjett. Pjetur Zofoníasson 3ýndi fram á
það (Lögr. 18. des.), að manndauð-
inn þá var eins tnikið að kenna kfg-
hósta.
En einn kost virðist þe3si sótt hafa
frsm yfir fyrri farsóttir. Bæði rrlendis
og hjer hefir hún verið mjög væg á '
stórum svæðum. Þess vegna er enn