Íslendingur - 15.10.1926, Side 1

SLE
Talsímí 105.
Riístjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
GUR
Strandgata 29.
XII. árgangur.
Akureyri, 15. október 1926.
42. tölubl.
Rauði saiiiherjiiiii.
Verkamaðurinn hefir tekið það
ráð, að minnast ekki á meginstefnu-
skrármál flokks síns í kosningaskrif-
um sínum, af ótta við, að það
mundi spilla fyrir bandalagslistan-
um meðal bænda. Alþýðublaðið
hefir ekki verið eins varkárt og hefir
hreinlega sagt, að bandalagið við
Framsóknarforkólfana væri bundið
því loforði, að hugsjóna- og áhuga-
málum Alþýðuflokksins, einokun og
þjóðnýting, væri borgið, kæmust
samherjarnir til valda. En til þess
nú að geta lagt eitthvað til mál-
anna, hefir Verkamaðurinn vikið að
því ráði, að rægja íhaldsstjórnina
við kjósendur, með því að Ijúga
upp á hana sakargiftum og falsa
frásagnir af aðstöðu stjórnarinnar
og íhaldsflokksins til mála. Með
málunum, þannig snúið, þykist blað-
ið geta réttlætt bandalagið og hvatt
kjósendur til fylgis við lista þess.
Bardagaaðferðin er altaf jafn drengi-
leg hjá þessu málgagni »alþýð-
unnar*.
Fyrsta ákæran á stjórnina er sú,
að hún hafi veitt Norðmönnum
undanþágu frá fiskiveiðalöggjöfinni
og bakað með því áslenzkum út-
gerðarmönnum stórtjón. Sú und-
anþágan, sem mestu varðar, var
gefin af Framsóknarráðherranum
Klemens Jónssyni, er leyfði hverju
norsku skipi að leggja 700 tunnur
af afia sínum á land og selja hann
þar. Verksmiðjuhlunnindi veitti
hann einnig. Er verið var að semja
um kjöttollinn við Norðmenn, voru
Framsóknarforsprakkarnir þess al-
búnir, að gera mikilsverðar ívilnan-
ir á fiskiveiðalöggjöfinni, Norð-
mönnum til handa, gegn lækkun
kjöttollsins, en íhaldsstjórninni tókst,
er hún komst til valda, að fá kjöt-
tollinn lækkaðan án nokkurrar í-
vilnunar í inóti, öðrum en þeim, að
Norðmenn fengju að halda þeim
hlunnindum, sem þeir voru búnir
að fá hjá Klemens, eða eins og
komist var að orði: »hin sama
vingjarnlega túlkun fiskiveiðalag-
anna héldist.« Það hefir núverandi
stjórn efnt. Með því hefir hún
trygt landbúnaðinum hinn hag-
kvæma kjöttollssamning, sem Norð-
menn naga sig nú í handarbökin
fyrir að hafa látið okkur hafa, svona
endurgjaldslítið. Ef stjórnin hefir
ekki verið eins harðdræg í garð
Norðmanna og bókstafur laganna
heimilaði, er það af umhyggju fyrir
landbúnaðinum. Því vissulega munu
Norðmenn nota það fyrsta tækifæri,
sem þeir sjá sér fært, til þess að
segja kjöttollssamningnum upp.
Annars er þessi umhyggja Verka-
mannsins fyrir hagsmunum ísl.
útgerðarmanna all-nýstárleg, og væri
betur að hún héldist. En það má
Verkamaðurinn eiga víst, að útgerð-
armenn munu kjósa lista íhalds-
flokksins nú við Iandskjörið, þó
blaðinu finnist sem stjórnin hafi
ekki gætt hagsmuna þeirra sem
skyldi, því ennþá síður verður hags-
muna þeirra og sjávarútvegsins gœtt,
ef Framsókn kœmi til að fara með
völdin. Að ríkissfjórnin hafi í »öll-
um málum« ýmist snúist í lið með
útlendingum gegn hérlendummönn-
um, »eða látið ógert að veita þegn-
um ríkisins þá vernd er henni bar,«
— eru frekustu ósannindi, og er
skorað á blaðið að færa sönnur á
þessi orð sín, ef það vill ekki liggja
undir ósannsöglisstimplinum. Eins
er skorað á blaðið, að færa þeim
orðum sínum stað, að stjórnin hafi
þverbrotið lög á landsmönnum. Geti
blaðið fært þeim orðum sínum stað,
er stjórnin fallin undir Landsdóms-
ákæru, og ætti Verkamaðurinn ekki
að hlffa henni. En geti blaðið ekki
fært þessum orðum sínum stað,
sem næsta litlar líkur munu til, að
það geti, úr því að engar slíkar
kærur hafa komið fram á Alþingi
á hendur stjórnarinnar, ætti ritstjóri
þess að hypja sig inn til afdala og
láta ekki sjá ^sig á almannafæri
næstu misserin.
Þá er ein ákæran sú, að ríkis-
stjórnin hafi viljað koma hér upp
stéttaher, eftir ítölsku fyrirkomulagi,
sér og sínum nánustu til hægðar-
auka. Þessi ósannindi hafa verið
svo margoft hrakin, að um þau er
ekki eyðandi orðum. En finst
mönnum nú ekki í alvöru, að ein-
hver nauðsyn kunni að vera á rík-
islögreglu í Iandinu, þegar að leið-
togar Alþýðuflokksins eru farnir
að hóta því, að nota ^handaflið^
til þess, að koma áhugamálum sín-
um í framkvæmd. En vel er það
skiljanlegt, að þeim sé illa við, að
hægt verði að veita þeim mótstöðu
við ofbeldisverkin, og vernda lög-
hlýðna borgara og eigur þeirra.
Ein ákæran er sú, að stjórnin hafi
hlaðið tolli á toll ofan á fátækustu
stétt landsins, en jafnframt farið
betliferð til þingsins um eftirgjöf á
lögboðnum sköttum stórefnamanna.
Hér eru ósannindi á ósannindi of-
an. Stjórnin hefir enga tolla lagt
á þjóðina, hvorki fátœkustu stétt-
irtiar eða hinar, síðan luín kom til
valda, en hún hefir létt af tollum
að miklum mun, og það aðallega
af fátœkustu stéttunum. Þetta veit
ritstj. Verkam. ofurvel, svo hann
segir hér vísvitandi ósatt. Að stjórn-
in hafi farið betliferðir til þingsins
um eftirgjöf »á lögboðnum skött-
um stórefnamanna« er og tilhæfu-
laus uppspuni. En það er satt, að
fjármálaráðherra vildi breyta tekju-
og eignaskattslöggjöfinni nokkuð,
svo hún kæmi réttlátara niður. Og
þegar þess er gætt, að skattstigi
sá, sem hjá okkur gi!dir, er yfirleitt
50°/o hærri en hjá flestum nágranna-
þjóðunuin, getur það naumast tal-
ist höfuðsynd, þó hann sé lækkað-
ur, eða þá breytt þannig, að skatt-
urinn komi hagkvæmar niður.
Þá er gengismálið. Þar reynir
blaðið að rugla málum, með því
að segja, að bæði Framsóknarflokk-
urinn og íhaldsflokkurinn hafi ver-
ið tvískiftir í málinu, og Alþýðu-
AKUREYRAR BIO
I kvöld, laugardags- og sunnudagskvöld kl. 9:
Ambátt öræfahöfðingjans
Stórkostleg kvikmynd í 8 þáttum. Aðalhlutverkið leikur
NORMA T ALMADGE.
-V'i
I
Sunnudaginn kl. 5 síðd.:
TEXASTEX.
5 þátta spennandi cowboy-mynd. Aðalhlutverkið leikur
TOM M I X .
■■■ ■■■■■■■■■■>■■ ■íbmmhéíéhéi
flokkurinn þurfi því ekkert tillit að
taka til afstöðu flokkanna til máls-
ins. Sannleikurinn er sá, að allur
Framsóknarflokkurinn, að undan-
skildum Klemens Jónssyni, fylgdi
Tryggva Þórhallssyni í stýfingar-
braski hans, en allur íhaldsflokkur-
inn, að tveimur mönnum undan-
skildum, stóðu við hlið Alþýðú-
flokksfulltrúans, í baráttu hans fyrir
hækkun krónunnar, »/>essu mesta
velferðamáli verkalýðsins,« sem
hann svo nefndi. Og ef ritstj. Vm.
hefir ekki þingtíðindin við hendina,
til þess að geta sannfærst um, að
svona sé það, þá ætti hann að
lesa samherja sinn, Tímann. Þar
mun hann geta séð, og það ótví-
rætt, að það var íhaldsflokkurinn,
sem fylkti sér um »mesta velferða-
mál verkalýðsins,® með Jóni Bald-
vinssyni, en Framsóknin á móti.
Frekari skil er óþarft að gera
Verkamanninum.
■ •
Samkepni og pjóðnýtiog.
i.
Það mun næsta erfitt að mótmæla
því, að kepnin í Iífsbaráttunni sé eitt
aðal lífsaflið í þróun mannkynsins.
Kapp og metnaður milli einstaklinga
til frama, auðs og annara lífsgæða,
er það sem mestan þáttinn hefir átt í
því, að mönnum hefir jíokað smátt
og smátt frá villimanna þjóðskipun til
núverandi siðmenningar og framþró-
unar. Það er samkepnin, sem vekur
og viðheldur framsóknarþrá mannsins,
hún knýr þá til framtaks, dugnaðar
og dáða, vekur leynda hæfileika og
þroskar þá. Þar sem engin er sam-
kepnrn, þar er ekkert náttúrulegt líf,
heldur kyrstaða, lognmolla og úr-
kynjun.
í viðskifta- og atvinnulífinu er
samkepnin ekki hvað sízt nauðsynleg.
Frjáls verzlun getur aðeins þróast að
hennar gæti og hún er trygging hag-
stæðs verðlags og vörugæða. Og at-
vinnulífið er án hennar eins og sjúk-
lingur, er líður af uppdráttarsýki.
Þó eru þeir stjórnmálaflokkar til í
landi voru, sem vilja uppræta alla
samkepni úr þjóðlífinu, einkanlega þó
á sviði viðskifta- og atvinnulffsins
Er það , eitt af grundvallaratriðum
jafnaðarstefnunnar um heim allan, að
uppræta samkepnina úr mannfélaginu
og gera aðstöðu allra manna jafna,
hveisu óhkir sem þeir eru, misjafnir
að hæfileikum og öðru. Hin frjálsa
samkepni er því dauðadæmd, nái jafn-
aðarstefnan yfirráðum í þjóðfélaginu.
Sama virðist mega ætla að verði
uppi á teningnum nái Framsóknar-
flokkurinn völdum, því að eftir því
sem blöð hans hafa látið undanfarið
mun samkepnin litlu betur séð í
þeirra herbúðum. Það er þvl einokun
á verzlun og öllum atvinnurekstri,
sem blasir við framundan, nái banda-
lagsflokkarnir völdum í landinu.j
Vill þjóðin nýtt einokunartímabil
yfir sig; vill hún, að athafna- og ein-
staklingsfrelsið sé upphafið og að all-
ur almenningur verði þý og þjónar
á einu allsherjar sameignarheimili?
Þetta er markmið jafnaðarmanna,
og Framsóknarforsprakkarnir hafa lýst
því yfir, að þá greini ekki á um
markmið við jafnaðarmenn. Vilja
kjósendur, að þetta bandalag sigri nú
við kosningarnar? Vilja þeir útiloka
frjálsa samkepni úr þjóðfélaginu og
Ieiða yfir þjóðina kyrstöðu, kúgun og
úrkynjun í andlegum og líkamlegum
ef»um, fáskrúðugt og fjörvana við-
skifta- og atvinHulíf?
Eða hefir annað orðið uppi á ten-
ingnum, þar sem samkepnin hefir
verið útilokuð? Aðgætum sögu sam-
eignarbúskaparins og þjóðnýtingarinnar,
þar sem þeirra hefir gætt í reyndinni.
II.
í bók Sígurðar Þórólfssonar, »/a/n-
aðarstefnur«, segir rn. a:
»Það vill svo vel til, að sameignar-
búskapur hefir verið reyndur vfða, og
alstaðar gefist illa. Alstaðar hefir
komið fram hið sama: framtaksleysi
einstaklinganna, ábyrgðarleysi og óvilji
til líkamlegrar vinnu. Alt að 100
sameignarnýlendur hafa verið stofn-
aðar á 19. öldinni í ýmsum löndum,
flestar í Ameríku. Eldheitir kommún-
istar hafa verið forgöngumennirnir.
Flestar nýlendur þessar hafa byrjað
búskapinn með miklu fé og úrvalslið
(sjálfboðalið), venjulega 2000 — 4000
sálir. Eit öll þessi félög, eða þessar
sameignarnýlendur,. hafa Iagst niður
eftir 5 — 10 ár, að einum tveimur írá-
töldum. Þau lifðu nokkra áratugi,
enda voru þau um leið sértrúarmanna
samfélag, Guðmóður trúarákafans