Íslendingur - 22.01.1947, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 22. janúar 1947
ISLENDINGUR
7
Þankabrot
Framhald af 4. síðu.
baráttu æskulýðsfélaganna í þágu ýmissa
menningarmála og hagsmunamála íslenzkr-
ar æsku. ÆskulýðsráS sem þetta, er hefði
að baki sér meginhluta íslenzkrar æsku,
hefði aðstöðu til þess að' verða mjög á-
hrifamikið. Verkefnin ertt nægileg, því að
sameiginleg áhugamál íslenzkrar æsku eru
mörg. Eg lieiti á stjórnir æskulýðssamtak-
anna að taka þessa hugmynd lil rækiiegr-
ar athugunar og hefja sem allra fyrst við-
ræður um möguleikana á slíkri allslierjar-
samvinnu æskulýðssamtakanna.
Því þá dýrara?
NÝLEGA var auglýst nokkur verðlækk-
un á benzíni og olíum. Ber að sjálfsögðu
að fagna því. Hins vegar er lítt skiljanleg
þörfin á því að selja benzínlíterinn 7 aur-
um hærra verði á Akureyri en í Reykja-
vík og Hafnarfirði. Því má ekki flytjá
þessa vöru beina leið til Akureyrar og
annarra hafna, þar sem notkunin er mikil?
Það er að vísu ekkert undarlegt, þótt vöru-
verð utan Reykjavíkur sé hærra en þar, ef
öllum vörum til annarra landshluta er um-
skipað í Reykjavík. En þetta er venja, sem
verður að breytast. Reykvíkingar eiga að
sjálfsögðu að fá nauðsynjar sínar við eins
vægu verði og hægt er, en aðrir lands-
rnenn eiga sama rétt.
Erlendir listamenn
VIÐSKIPTARÁÐ virðist nú loks hafa
í hyggju að setja einhverjar skorður við
því, að alls konar erlendir listamenn komi
hingað og fari með stórfé nteð sér úr landi.
Það gelur að vísu verið' bæði lærdónisríkt
og ánægjulegt að heyra og sjá heimsfræga
listamenn, en öllu verða að vera skynsam-
leg takmörk sett. Liggur líka við að vera
dálítið kátbroslegt, liversu erlendir menn
virðast nú áfjáðir í að koma hingað lil
þess að sýna listir sínar, er íslendingar
ern vel fjáðir, því að lítiÖ hefir áður bólað
á flestum þeirra hér.
B ifre i ðanámsk e i ð
FYRIRIIUGAÐ mun vera að halda í
Reykjavík svokallað meiraprófs námskeið
fyrir bifreiðastjóra. Margir bifreiðastjórar
frá Akureyri, úr Eyjafirði og víðar hér
norðanlands munu hafa lnig á að sækja
slíkt námskeið. Hins vegar eiga margir
þeirra erfitt með að sækja námskeið í
Reykjavík, enda miklir erfiðleikar að fá
sér þar liúsnæði. Ef viljann skortir ekki
hjá forráðamönnum þessara mála, ætti
einnig að vera liægur vandi að halda meira-
prófs námskeið hér á Akureyri, því að
nemendur munu vera nægilega margir.
Ætti einnig að vera auðið að fá hér Jcenn-
ara í flestum greinum. Myndu norðlenzkir
bifreiðastjórar án efa fagna þeirri ráðstöf-
un.
Frumleg tillaga
í SAMBANDI við undanfarandi stjórn-
arkreppu hér á landi hafa komiS fram
ýmsar tillögur, til úrbóta. Einliver allra rót-
tækasta tillagan er sú, að Alþingi verði í
stjórnarskránni settur ákveðinn freslur til
stjórnarmyndunar. Skuli þing rofið, ef
stjórn liefir ekki verið mynduð innan þess
frests, og þingmönnum öllum bannað að
bjóða sig fram aftur. Hvernig lýst þing-
mönnum á þessa hugmynd?
r .
U tsvönn
ÞÁ er nú komið að þeim tíma ársins, er
bæjaryfirvöldin taka sínar ákvarðanir um
það, hversu langt þau skuli í þetta sinn
fara ofan í vasa borgaranna. Oft liefir ver-
ið gengið nærri bæjarbúum, en sjaldan
nær en nú, ef það er ætlunin að hækka út-
svörin um nær eina miljón króna. Bæjar-
félagið hefir að sjálfsögðu mikla þörf á
fé til margháttaðra framkvæmda, og dýr-
tíðin eykur sífellt fjárþörfina, en þó verð-
ur að gæta þess að spenna bogann ekki of
hátt. Utsvörin á almenningi hér á Akur-
eyri hafa undanfarið verið mjög liá, ekki
hvað sízt vegna þeirra fríðinda, senx lang-
auðugast fyrirtæki í bænum nýtur. Verður
því að fara mjög gætilega í sakirnar að
hækka útsvörin mikið frá því, er verið
hefir.
Það er sannarlega íhugunarvert, hversu
langt ríki, hæjar- og sveilarfélög geta geng-
ið í því að skatlleggja borgarana. Þarfir
hins opinbera eru margar, en þó iná ekki
loka augunum fyrir því meginatriði máls-
ins, að ekki má laka af skattgreiðendun-
um meira fé en svo, að þeir geti sóma-
samlega séð fyrir sér og sínum.
UM ÁRAMÓT
Líkt eins og snœkorn árið er,
aldanna ber það hríðarél,
stormþyrlað, hrakið framhjá fer
og felst í tímans jökulskel. —
-Hjarnfönnin eilíjð hylur vor
liraðstignu. spor.
Laufblaði smáu líkjumst vér,
laufguðu tré sem fellur af,
visið og týnt það vindur ber
og verpur það í fannarhaf. —
Guð, öll þín laujblöð, gleymd
og lirjáð,
geymi þín náð.
Upprennur bráðutn árið nýtt,
enginti veit, hvað að höndum ber.
Þolgóðir móti' stormum strítt
í styrkleik Drottins getum vér.
Grœði hann öll hin gömlu sár. —
Gleðilegt ár!
Sœmundur G. Jóliannesson.
Seðiaveltan minnkar
I nóvembcrmánuði minnkaði seðla
veltan um rúmar 6 milj. kr. Var hún
Qtan nr beimi
Þýzkaland:
Rússar segjast hafa tilkynnt ,.sós-
íalistiska sameiningarfIokknum“ á
hernámssvæði sínu, að þeir hafi ekki
í hyggju að flytja fleiri þýzkar verk-
smiðjur til Rússlands. Hafi þeir því
ákveðið að hætta við brottflutning
200 þýzkra verksmiðja, en rússnesk
hlutafélög munu annast rekstur
þeirra. Mun vafalaust mörgum koma
á óvart, að Rússar skuli nota hið
„kapitalistiska“ hlutafélagafyrirkomu
lag.
Rússland:
Rússar hafa orðið að fresta fimm
ára áætlun sinni. I fyrstu var ákveð-
ið, að öllu endurreisnarstarfi í land-
inu skyldi vera lokið árið 1950, en
nú liefir tímahilið verið lengt til
vetrarins 1952—53.
Bandaríkin:
Hin miklu verkföll í Bandaríkjun-
um hafa mjög dregið úr framleiðsl-
unni. Er orðið ljóst, að útflutning-
ur landsins árið 1946 hefir ekki
farið fram úr 10. miljörðum dollara
eins og margir stjórnarembættis-
rnenn höfðu þó áður húizt við.
Frakkland:
Vicent Auriol var fyrir nokkrum
dögum kosinn forseti fjórða lýðveld
isins franska. Hlaut hann yfir helm-
ing greiddra atkvæða, eða 452 af
892. Auriol er hægfara jafnaðar-
maður og mikill vinur Leon Blum.
Var hann studdur af jafnaðarmönn-
um og kommúnistum. Verður hann
forseti Frakklands næstu sjö árin,
ef honum endist heilsa til.
Bandaríkin:
Verklýðssamtök Bandaríkjanna
hafa snúizt mjög öndverð gegn frum
varpi, sem komið hefir fram í þjóð-
þinginu um afnám verklýðslaganna,
sem sett voru á dögum Roosevelts
forseta og áttu að tryggja réttindi
verkamanna á ýmsan hátt. Bæði
AFL og CIO verklýðssambandið
segja hér vera um að ræða árás á
almenn réttindi verkamanna. Krefj-
ast þau þess, að ríkið hafi ekki af-
skipti af vinnudeilum verkamanna
og atvinnurekenda, heldur séu þess-
ir aðilar látnir leysa ágreiningsmál
sín með frjálsum samningum.
Bandaríkin:
Verklýðssamtök Bandaríkj anna
halda því fram, að bandarískir at-
vinnurekendur geti greitt allt að
25% hærri vinnulaun, án þess að
hækka verð framleiðslunnar. Sé þetta
satt, er það rnjög eftirtektarverð
sönnun þess, hversu tæknin getur
stórlega hætt Jífsskilyrði almennings.
Bretland:
Verkamannastjórnin brezka er á-
kveðin í því að hafa engin afskipti
af harátlu hrezkra verkamanna fyrir
40 stunda vinnuviku. Opinberlega
lætur stjórnin í veðri vaka, að eðli-
legt sé, að þetta mál verði ákveðið
með frjálsum samningum atvinnu-
rekenda og verkamanna, en í raun-
inni vonar stjórnin, að krafa þessi
fái ekki fulla viðurkenningu fyrr en
í fyrsta lagi eftir tvö ár, vegna hins
mikla skorts á verkafólki, sem nú er
í Bretlandi.
IIRINGUR DROTTNINGARINNAR AF SABA
„Gott, en hver var svo árangurinn af þessu,“
spurði Orme.
„Jú, ég fékk dálítið af gulli og hóp af úlföldum,
sem blátt áfram var rennt niður eftir leynilegum
stíg í f jöllunum. Þetta gerðu þeir til að forðast Fung-
ana, sem þeir voru óskaplega hræddir við. Hópur
Abatiera fylgdi mér yfir eyðimörkina til Assouan, en
við vorum margar vikur á leiðinni. I Assouan reistu
þeir sér tjaldbúðir, og þar yfirgaf ég þá fyrir um það
bil hálfum mánuði síðan, en bað þá að bíða aftur-
komu minnar. Til Englands kom ég í morgun. Og
strax og ég fékk fulla vissu um það, að þú værir á.
lífi, og komst að því, hvar þú ættir heima — ég fann
það í bók, sem heitir „Hver er maðurinn” — kom ég
hingað.“
„Og hvers vegna komstu til mín? Hvað viltu að ég
geri? spurði prófessorinn.
„Eg kom til þín, Higgs, af því að ég veit, hversu
mikinn áhuga þú hefir á öllu því, sem fornt er. Og
ég kom af því, að ég vildi fyrst og fremst gefa þér
tækifæri til þess ekki aðeins að verða ríkur heldur
einnig frægur sem uppgötvari dásamlegra forn-
minja.“
„Og einstakt tækifæri til þess að láta skera sig á
háls,“ rumdi í Higgs.
„Og það, sem mig langar til þess að biðja þig um,“
hélt hann áfram, „er að finna einhvern mann fyrir
mig, sem kann að fara með sprengiefni, og er fús til
þess að taka að sér það hlutverk að sprengja skurð-
goð Funganna í loft upp.“
„Já, það ætti að minnsta kosti að vera auðvelt,“
sagði prófessorinn og benti með pípu sinni á Orme
kaptein. „Hann er lærður verkfræðingur, er auk þess
19
hermaður og ágætur efnafræðingur. Hann kann einn-
ig arabisku, því að hann er alinn upp í Egyptalandi
— og eins og þú getur séð, er hann einmitt rétti
maðurinn handa þér.“
Eg hugsaði mig um litla stund, en fannst þá ósjálf-
rátt, að ég myndi geta treyst honum, og spurði:
„Vilduð þér gera þetta, Orme kapteinn, ef við verð-
um ásáttir um skilmálana?“
„1 gær myndi ég áreiðanlega hafa sagt nei,“ svar-
aði hann og dálítill roði kom í kinnar hans. En í'dag
svara ég því, að ég skal að minnsta kosti íhuga málið
— það er að segja, ef Higgs verður með, og þér get-
ið gefið mér upplýsingar um ýms atriði. En ég vil
vekja athygli yðar á því, að ég er aðeins áhugamað-
ur í þeim þremur fræðigreinum. sem prófessorinn
nefndi, þótt ég hafi nokkra reynslu í einni þeirra.“
Telduð þér það ökurteisi, kapteinn Ofme, að spyrja,
hvers vegna viðhorf yðar og áætlanir hafa þannig
breytzt á einum sólarhring?“
„Engan veginn ókurteisi, en það er ekki sársauka-
laust að svara’ þessari spurningu", svaraði hann og
roðnaði nú enn meir en áður. „En það er víst bezt
að vera hreinskilinn, svo að ég skal segja yður á-
stæðuna. 1 gær áleit ég, að ég myndi erfa mjög mikla
fjármuni eftir frænda minn, en alvarleg veikindi
hans voru orsök þess, að ég kom fyi’r heim frá Suð-
ur-Afríku en ég hafi áformað. Eg hefi sem sé verið
alinn upp í þeirri trú, að ég myndi verða erfingi hans.
En í dag frétti ég, að hann hefði í fyrra kvænzt konu,
sem að ættgöfgi stóð honum langt að baki, og hann
lét eftir sig barn, sem auðvitað erfir allt saman, því
að hann dó án þess að gera erfðaskrá. En hér er þó
ekki öll sagan sögð. I gær áleit ég mig vera trúlofað-
20
an. 1 dag hefi ég einnig verið svikinn í þessu efni.
„Hefðarstúlka sú“, bætti við með dálítið beiskri -
röddu, „sem var fús að giftast erfingja Anthony
Orme, kærir sig ekki lengur um að giftast Oliver
Orme, sem ekki á nema um 100 þúsund krónur sam-
tals. Nú, en það er ef til vill hvorki hægt að ásaka
hana né ættingja hennar fyrir það, því að henni
býðst víst betra gjaforð. En þessi ákvörðun hennar
hefir að minnsta kosti gert mér hægara um vik að
taka ákvörðun um þetta.“
„Ljót saga“, hvíslaði Higgs. „Andstyggileg með-
ferð.“
Og hann hélt áfram að ræða um stúlku þessa, ætt-
ingja hennar og hinn látna reiðara Anthony Orme.
Voru ummæli hans þannig, að frásögn þessi yrði ó-
hæf til heimilislestrar, ef þau væru endurtekin hér á
prenti. Bersögli prófessor Higgs er svo alkunn meðal
vina hans, fornfræðinganna, að þess gerist ekki þörf
að greina nánar frá henni hér.
„En ég skil ekki fyllilega, Adams,“ sagði hann upp-
hátt, er hann sá Orme vera á leiðinni til okkar aftur,
„hver er í rauninni tilgangur þinn með þessum til-
mælum. Það vildum við báðir auðvitað gjarnan fá að
vita.“
„Eg er hræddur um, að ég hljóti að hafa útskýrt
málið illa. Eg hélt reyndar, að ég hefði tekið það
skýrt fram, að tilgangur minn er sá einn að reyna
að frelsa son minn, ef hann er enn á lífi. Og ég hygg,
að hann sé það. Higgs, reyndu nú að setja þig í mín
spor. Hugsaðu þér, að þú værir einstæðingur, sem
ekki ættir neitt, er þér væri kært, nema eitt barn.
Framh,