Íslendingur - 19.03.1947, Blaðsíða 7

MiSvikudagur 19. marz 1947.
ISLENDIISGUR
7
i
réttabréí frá Sauðárkrðki.
Þankabrot
r i amhald aí 4. síðu.
innar hefix' ekki notið, vegna hins xnikla
ósamræmis'á framboði og eftirspurn vara,
og að hinar opinberu innflutnings- og,
gjaideyrisnefndar hafa ekki hirt um að hag
nýta þessa kosti, þótt þær gætu það á þann
hátt, er áður hefir verið á minnst.
Verði frumvarp Gylfa Þ. Gíslasonar að
lögum, er fijáls verzlun úr sögunni. Tuin-
okunarfyrirtækin eru örugg gegn því, að
nýir aðilar korni til sögunnar með hag-
stæðari verzlunarsambönd. Slík löggjöf
myndi enn auka þá óheillavænlegu þróun,
sem núverandi innflutningsreglur og verð-
iagningaiákvæði hafa mjög stuðlað að.
Frumvarpi þessu mun ætlað að draga
úr verzhmarkoslnaðinum og fækka inn-
flytjendum. Þessum tilgangi væri liægt að
ná á mildu einfaldari og heppilegri hátt
með því að miða verzlunarálagningu við
nauðsyn þeirra fyrirtækja, sem hagsýnast
eni rekln. Aukin einokun í verzluninni get-
ur aftur á móti ckki leitt neitt gott af sér
fyrir almenning í landinu.
Því e.khi að breyta
álagningunni?
EN HVERNIG í ósköpunum stendur á
því, að hinum áhugasömu umbótamönnum
í verzlunarmálunum hefir ekki hugkvæmst
að afnema hina furðulegu prósentuálagn-
ingu/sem fyrst og fremst hefir hvatt inn-
flytjendur til þess að flytja dýrar vörur íil
landsins. Allir virðast vera sammála um
ókosti þessarar verðlagningaraðferðar, en
samt er henni ekki breytt. Ilvað veldur?
Hvar er gróði bcendaf
MÁLGÖGN Framsóknarflokksins hafa
að undanförnu mjög stært sig af því, að í
málefnasamningi hinnar nýju ríkisstjórn-
ar hafx stefna Framsóknar sigrað í land-
búnáðarmálunum. Er þetta að vissu leyti
rétt, en jafnframt gott dæmi um það,
hversu lítið fagnaðai'efni það er fyrir
hændui', þegar látið er undan kröfurn
Framsóknarmanna x iandbúnaðarmálunum.
Fráfarandi landbúnaðarráðherra, Pétur
Magnússon, lét sér mjög annt um að bæta
kjör bænda og efla áhrif þeirra, enda voru
Framsóknarmenn ósparir á að svívirða
hann. Fyrir tilstilli hans var verðlagning
landbúnaðarafurða tekin úr höndum
nefnda þeirra, sem Framsóknarmenn höfðu
sett á laggirnar, en þar sem bændur voru
í minni hluLa, og fengin í hendur Búnað-
arráði, er skipað var 25 bændum. Svo
undai'lega vildi þó til, að „bændavinirnir"
í Framsókn réðust heiftarlega gegn þess-
um auknu áhrifum bænda, og í samningi
núverandi stjórnarflokka var látið undan
þeirri kröfu Framsóknai'manna, að Búnað-
arráð verði lagt niður.
Framsóknarmenn halda því fram, að
með þessari ráðstöfun séu áli.rif bænda
aukin, því að nú verði stéttarsambandi
bænda fengin verðlagningin í hendur.
Þetta er þó aðeins á pappírnum, því að
nánari athugun á þessu atriði stjórnar-
samningsins, sem Framsóknarmenn segja,
að túlki „stefnu“ þeirra, sýnir, að áhrif
bænda á verðlagningu afurða sinna eru
rýrð, en ekki*aukin. I stjórnarsamningn-
um segir, að verðlag landbúnaðarafurða
skuli „ákveðið með samkomulagi milli
fulltrúa, sem tilnefndir eru annars vegar
af stéttarsamtökum bænda og hins vegar
af félagssamtökum neytenda. Ef samkomu-
lag verður með öllum þessum fulltrúum,
er það bindandi. Á meðan greitt er niður
með ríkisfé verð landbúnaðarafurða eða
útflutningsuppbætur greiddar á þær. gild-
ir eftirfarandi skipan: Rísi ágreiningur
' aj hendi eins eSa fleiri julltrúa viS sam-
komulagslilraunir, þá sker i'ir nefnd, skip-
ud þremur mönnum, einum aj stéttáVsam-
tökurn bœnda, einum aj neytendasamtök-
unum og hagstofustjóra sem oddamanni.“
Urslitavaldið í verðlagningu landbúnað-
arafurða er þannig aftur komið í hendur
nefndar, þar sem bændur eru í minni hluta.
Undanfarnar vikur hafa verið all-
mikil snjóþyngsli í Skagafirði, en þó
hefir ennþá tekizt að flytja það mik-
ið af mjólk til staðarins, að um vönt-
un hefir ekki verið að ræða. Bændur
eru nú sem óðast að taka hross á
gjöf, þó að ekki sé hægt að telja jarð-
laust enn neins staðar í vestanverðu
héraðinu.
Sæluvikunni frestað.
Sæluvika Skagfirðinga átti að hefj-
ast að þessu sinni þann 16. marz, en
vegna rnjög ógreiðra samgangna er
henni frestað um óákveðinn tíma.
Leikfélag Sauðárkróks er nú að æfa
sjónleikinn „Maður og kona“, eftir
Jón Thoroddsen. Leikstjórn annast
Eyþór Stefánsson, en Sigurður
Snorrason frá Stórugröf hefir málað
leiktjöldin.. Telja má víst, að mikil
aðsókn verði að þessu vinsæla og
ramm-íslenzka leikriti um sæluvik-
una, ef samgöngur verða greiðar.
Ýms önnur félög hafa í hyggju að
sýna þá einnig smærri leikrit.
Höfnin.
Sjóróðrar hafa verið hér stopulir
undanfarið vegna ógæfta, en afli að
glæðast. Mikill áhugi ríkir meðal
bæjaibúa um það, að höf-nin verði
gerð skipgeng stærri skipum, en eins
og kunnugt er, hefir borið mikið í
höfnina á undanförnum árum, og er
beðið eftir up"jnnokstursskipi vita-
málastjórnarinnar ,,Gretti“, sem vænt
Það er ekki að furða, þótt Framsókitar-
. menn séu hrifnir af þessum sigri „stefnu"
sinnar. Ilitt er aftur á móti óvíst, hvort
gleði bænda er eins mikil.
anlegur er til landsins með vorinu,
og hefir vitamálastjórnin lofað
hreppsnefnd Sauðárkrókshrepps, að
„Grettir“ verði látinn hefja sinn
fyrsta uppmokstur úr Sauðárkróks-
höfn.
Hreppsnefnrlin beitir sér nú fyrir
smíði nýrrar síldarsöltunarstöðvar,
og er áætlað, að hún muni kosta alll
að 360 þús. kr. Ennfremur að komið
verði í veg fyrir frekari innburð í
höfnina með lengingu svokallaðs
sandfangara. Hefir vitamálastjórnin
heitið stuðningi sínum við þessi
nauðsynjamál kauptúnsinns.
Síldarverksmiðja.
Eitt af þeim málum, sem Sauðár-
króksbúa hefir dreymt um, er bygg-
ing síldarverksmiðju á staðnum. Á
Alþingi 1942 voru samþykkt lög um
byggingu síldárverksmiðja ríkisins,
og var Sauðarkrókur þar annar í
röðinni af sex stöðum. En það virð-
ist fyrst og fremst vera Siglufjörður,
og síðar Skagaströnd — nú Höfða-
kauþstaður — sem allar framkvæmd-
ir hins opinbera beinast að, minnsta
kosti hvað snertir síldarverksmiðj-
urnar. Þegar þess er aftur á móti
gætt, að síldveiði virðist sjaldan eða
aldrei bregðast á Skagafirði, eins og
sýndi sig tvö síðastliðin síldarleysis-
sumur, virðast öll rök hníga í þá átt,
að síldarverksmiðju verði að reisa
við Skagafjörð. Ætti það þá einnig
að tryggja söltunina, sem hefir ver-
ið mikil hér undanfarið, í saman-
burði yið aðra staði.
Varla verða þau rök tekin alvar-
lega, að ekki sé þörf fleiri verk-
smiðja, ef dæma skal eftir áhuga ein-
stakra alþingismanna á smíði hinna
svokölluðu fljótandi verksmiðja (sem
m. a. eiga að tryggja hallalausan
rekstur verksmiðja þeirra, sem fyrir
eru!!). Stjórn síldarverksmiðja rík-
isins virðist hafa komið auga á þá
lillu möguleika, sem fátækt kauptún
hefir til að koma upp slíkri verk-
smiðju af eigin rammleik, sér í lagi,
þegar þess er gætt, hversu miklir
örðugleikar eru nú með öflun láns-
fjár, svo að eigi verði hætta á sam-
keppm við verksmiðjur ríkisins af
þeim orsökum.
Hreppsnefnd, og yfirleitt allir Sauð
árkróksbúar, munu fylgjast vel með
gangi þessa máls, og ekki setja sig
úr fæii með að koma síldarverk-
smiðju upp á Sauðárkróki á næst-
unni, eða strax og aftur opnast mögu-
leikar á sviði peningamálanna.
Rafveita og byggingar.
Um Gönguskarðsvirkjunina er það
að segja, að efni til hennar er vænt-
anlegt með vorinu, og verður því
unnið við hana af fullum krafti n. k.
sumar, en ekki talið líklegt, að hún
taki til starfa fyrr en haustið 1948,
vegna langs afgreiðsiutíma á vélun-
um. Mjög er talið líklegt, að virkjun
þessi verði gerð að ríkisrafveitu, og
rafmagnið því leitt í næstu hreppa.
Barnaskóli er nú í smíðum, og má
væxita þess, að kennsla geti hafizt þar
n. k. haust. Um byggingu þessa hafa
séð byggingameistararnir Sigurður
Sigfússon og Jósep Stefánsson. Enn-
fremur eru í smíðum 15 íbúðarhús
(þar af 6 verkamannabústaðir) og
vörugeymsla, sem Kaupfélag Skag-
firðinga er að láta reisa á svokallaðri
Michelsenlóð.
HIUNGUR DROTTNINGARINNAIl AF SABA
fer að eltast við eínksis verð villidýr, þegar það getur
fengið hvíld. Fáum við samt ekki nóg af eyðimörkinni
og hættum hennar? Ef þið vissuð allt, sem ég veit um
ljón, mynduð þið láta þau í friði.“
„Já, við fáum miklu meira en nóg af eyðimörkinni,
en gefst ákaflega lítið tækifæri til veiða,“ sagði höf-
uðsmaðurinn, sem talaði góða arabisku. „Leggið þið
ykkur bara og sofið. Við förum að drepa ljónin- Það
er skylda okkar að hjálpa þessu fólki, sem hefir tekið
okkur svo alúðlega.“
„Gott, gerið þið það,“ sagði Shadrach og brosti, en
mér fannst strax brosið vera meinfýsislegt. „Það var
ljón, sem gerði þetta,“ hélt hann áfram og benti á hið
ljóta þrefalda ör sitt. „Guð ísraels varðveiti ykkur fyr-
ir ljónunum! Minnist þess, herrar mínir, að þar sem
úlfaldarnir hafa nú hvílst nægilega, höldum við áfram
á morgun, ef véður leyfir. En við erum glataðir, ef við
förúm inn á milli sandhólanna í stormi.“ Og um leið
og hann lyfti höndinni til kveðju, athugaði hann skýin
vandlega, sneri 'sér svo við dálítið glottandi og hvárf
inn í einn kofann.
Meðan á þessu stóð, hafði Kvik liðþjálfi verið önn-
um kofinn við að þvo upp eftir morgunverðinn, og það
leit út fyrir sem honum kæmi þetta alls ekki neitt við.
Þegár Orme kallaði á hann, kom hann samstundis og
setti sig í hermannsstellingar. Eg man, hversu kátbroÝ
lega hann leit út í þessu umhverfi. Þarna stóð hann,
hár og slöttólfslegur, klæddur í hálfgerðan hermanna-
húning, hið óbifanlega tréandlit nauðrakað, stálgrátt
hárið vel skipt og klesst niður með einhvers konar
44 *■
smy-rslum, en ekkert fór fram hjá litlu gráu grísaaug-
unum hans.
„Komið þér með okkur, Kvik?“ spurði Orme.
„Það geri ég^ ekki, nema mér verði skipað það,
herra höfuð.smaður. Eg heíði raunar gaman af því að
fara í smá-veiðiför, en ef allir liðsforingjarnir eiga að
fara, gæti eitthvað komið fyrir vistir olckar og farang-
ur á meðan. Eg held það se því bezt að ég verði aftur
eftir, ásamt Farao.“
„Jæja, ef til vill hafið þér rétt fyrir yður, Kvik.*En
þér verðið að binda Farao, því að ella fylgir hann okk-
ur eftir. Hvað viljið þér annars segja?“
„Það er ekki annað, höfuðsmaður, að þólt ég hafi tekið
þátt í þremur herferðum gegn þessum fjandans Aröb-
um, þá tala ég ekki sérdeilis vel arabisku. Þó komst ég
að því, að náungi, sem þið nefnið Köttinn, er ekki
hrifinn af veiðiförinni. Fyrirgefið, að ég skipti mér af
þessu, en hvað sem annars verður sagt um þennan "ná-
unga, þá.er liann hreint ekki heimskur.“
„Gildir einu, Kvik, við megum ekki láta slíkar hugs-
anir hafa áhrif á okkur núna.“
„Það er alls kostar rétt hjá yður, herra höfuðsmað-
ur. Þegar maður er byrjaður á einhverju er um að
gera að halda vel áfram.“
Þegar hann hafði leyst frá skjóðunni, leil hann yfir
farangur okkar og gætti að, hvort við hefðum ekki
gleymt einhverju. Sérstaklega gætli liann að riflunum,
en þegar liann fann ekkert athugavert, b)rrjaði hann
aftur á uppþvottinum.
Er við höfðum yfirgefið þorpið og gengið yfir vin-
ina, fylgdi veslings höfðinginn, sem var í sorgum, okk-
45
ur út i eyðimörkina. Með okkur var stór hópur Zeu-
maiina, vopnaðir bogum og spjótum. Þarna var eyði-
mörkin gerólík því sem við áður þekktum. Stórir sand-
hólar voru allt umhverfis, sumir allt að 300 fet að
hæð, og djúpir dalir á milli. Sandhæðirnar, sem Jágu
svo nærri vininni, að raki náði til þeirra, höfðu öðru-
vísi gróður. En brátt komum við út í eyðimörkina. Þar
urðum við að stritast upp og niður sandhólana, þar til
leiðsögumaður okkar af einni hæðinni benti okkur á
mýrlenda lægð, sem var hulin grænu sefgrasi. Hann
skýrði okkur nú frá því nleð margskonar bendingum,
að þarna væri heimkynni ljónanna. Þegar við höfðum
klifrað niður bratta brekkuna tókum við okkur stöðu.
Eg var efstur, en Higgs og Orme voru lítið eitt neðar,-
sinn hvoru megin við lægðina. Síðan sendum við hina
innfæddu af stað til þess að umkringja staðinn. Sefið
óx þarna þétt.
Hinir innfæddu nálguðust sefið sýnilega dauðskelk-
aðir. Allt í einu urðum við varir við annað. Frá dæld-
inni stökk stórt ljón út úr felustað sínum og læddist í
áttina að sandhólunum. Ljónið var um 200 metra frá
Fliggs, sem af tilviljun var næstur því. Færið var allt
of langt til þess að skjóta á ljónið, hver vanur veiði-
maður hefði séð það. En prófessorinn, sem var óvanur
veiðum, fór þegar að skjóta á ljónið eins og það væri
liéri, sem hann ætti í höggi við. Af einhverri tilviljun
hafði liann þó miðað svo vel að hann hitti í hrygginn
á ljóninu og fór kúlan þaðan í hjartastað. Ljónið lá'
á hliðinni. ,
„Guð komi til! Lítið á, vinir mínir,“ hrópaði Higgs
utan við sig af kæti. Síðan hljóp hann af stað, án þess