Íslendingur - 27.08.1947, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 27. ágúst 1947
ÍSLENDINGUR
Úr annálum
Frarnh. af 4. síðu.
inn á því ári liéfði gefið íslandi).
Þær flultu liingað salt, steinkol og
aðskiljanlegt, sem tilheyrði Skúla,
þéim íslenzka fógeta. Á þessum dugg-
um kom danskt fólk, er hér skyldi
vera til að innrétta ýmislegt hand-
verk og jafnvel að sá aðskilj anlegu
korni.
#
1755:
- Vetur frá jólum einn með þeim
heztu, oftast við kalda og náttúrlega
yeðráttu með jafnlegu hægviðri, ut-
an þann 22. jan. gjörði mikið sunn-
ánveður, svo að báta tók víða upp
á landi og-braut í mola. Frá því að
liðnum jólum var daglega að sjá
%
allan veturinn, þegar hjart var yfir',
óvenjulegan roða í loftinu undir sól-
inni, sem fylgdi henni allan daginn,
viðlíkt og þegar ráuð blika, þykk,
er undir sólu. Mannadauði var í
vötnum. Vorið hart og kalt. Hey-
leysi og malarskortur allvíða um
sveitir. Þá missti og margur kýr og
nautgripi í megúrð, svo að víða
varð nær því kúgalaust. Fyrir vestan
dóu og líka, margir umhleypingar úr
vesöld. Þjófnaður með fleira illu
víða um land. Þá voru margir þjóf-
ar dæmdir og sendir á Brimarhólm
árlega.
Sumarið gott og grassamt með
góðri nýtingu. Haustið kalt, oftast
með frosti og snjóum. Jarðeldur
mikill kom upp í seinustu sumarviku
sunnarlega í jöklum austur og var-
aði helzt hálfa þriðju viku, eða vel
lengur. Var sagt að sá jarðeldur
hefði verið í Kötlugjá, sem fordjarf-
aði og sumpart eyddi mikinn part
af Skaftafellssýslu, og hefði sá eldur
síðan verið uppi í þrjú ár. Jarð-
skjálftar miklir fyrir norðan og
ÞANKABROT
Framhald af 4. síðu.
ráði og Viðskiptaneínd láta veita inn,
flutningsleyfi í samræmi við það magn af
skömmtunarseðlum, sem verzlanir afhenda,
án hliðsjónar af því, þótt sumar verzlanir
kunni að hafa átt mikið af vörurn, er
skömmtunin hófst, en aðrar lítið.
Það ber að sjálfsögðu að haga inn-
flutningnum þannig,*' að þjóðinni séu
tryggðar sem ódýrastar vörur, — burtséð'
frá því, hvort S, í. S. eða heildsalar fiytja
þær inn. Má í þ.ví sambaiidi minna á það
ákvæði stjórnarsáttmálans, sem Framsókn-
armenn vírðast hafa gleymt, að Viðskipta-
tiefnd beri að haga leyfisveitingum sínum
á þann veg, að þeir innflytjendur séu látn-
ir sitja fyrir, sem gera hagkvæmust inn-
kaup. Þetta er sú regla, sem iíklegust er
til þess að örfa innflyljendur tii þess að
gera hagstæð innkaup. Hvort það verður
S. i. S. eða heildsalarnir, sem hlutskarpari
verða í þeirri barátlu, verður reynslan að
skera úr, en það er sanngirniskrafa frá
þjóðinni, að sá eða þeir aðiiar verði fyrst
og fremst látnir annast innfiutninginn, er
tryggja henni heztar og ódýrastar vörur.
#
Til fyrirmyndar.
NYLEGA hefir franska stjórnin ákveð-
ið að fækka opinberunt starfsmönnum um
300 þús. Islenzk yfirvöld mættu gjarnan
taka sér þetta til eftirbi'eytni, þótt í smærri
stíl væri. I landi voru vantáf fjölda fólks
til framleiðslustarfa, en hinu opinbera
skrifstofuliði fjölgar stöðugt. Ríkisbáknið
er að vaxa þjóðinni yfir höfuð. Hún liefir
ekki efni á því að launa þúsundir manna
til þess eins að hafa eftirlit með athöfnum
hins hluta þjóðarinnar. Eftirlit er nauðsyn-
legt að vissu marki, en gengur ekki skrif-
vestan, svo margir bæir og hús
hrundu niður. Kvefsótt gekk víða
um land, mjög mikil. „
finnskan orðið úr hófi fram? Og hvernig
á 130 þús. manna þjóð að rísa undir 200
mLj. króna ái'legum ríkisútgjöldum?
#
Kommúnistar kátir.
IHÐ MARGUMTALAÐA viðtal Her-
rnanns Jónassonar við „Tímann" hefir
vakið mikinn fögnuð í herbúðum komm-
únista. Kommúnislahlöðin keppast um að
kjassa Hermann sinn og hrópa glaðhlakka-
lega urn „glundroða og óstjórn" og sundr-
ung meðal stjórnarflokkanna. Ef til vill
vona þeir, að Hermann verði sá Trjóu-
liestur, er þéir geti beitt fyrir sig til þess
að skapa þá upplausn og sundrung í nú-
verandi stjórnarsamstarfi, er þá dreymir
um. Vonandi auðnast áhyrgum mönnum í
Framsóktrarflokknum að koma í veg fyrir
það.
#
Framfarir í Austur-Evrópu
„VERKAMAÐURINN“ hefir séð ástæðu
til þess að vekja alhygli á því, hversu
„framfarirnar“ væru miklu meiri í Austur-
Evrópu en Vestur-Evrópu. Þessi speki
kemur næst á eftir barnalegum fullyrð-
ingum um það, að „Isl.“ sé andvígur lýð-
ræði í verklýðsfélögum. Smekklegra hefði
nú verið hjá riLstj. „Verkam." að hafa
þetta ekki hvorttveggja á sörnu síðu blaðs-
ins. Svo átakanlega stingur það í stúf við
hvort annað.
íslenzka þjóðin hefir heyrt töluvert að
undanförnu um „framfarir og lýðræði“ í
Austur-Evrópu. ltússar hafa lagt mikið
kapp á efnahagslega endúrreisn þessara
landa, því að þeir lnrða mestan hluta
framleiðslu þeiri'a. Auðsveipar leppstjórn-
ir kommúnista sjá auðvitað enga ástæðu
til þess að amast við þessu, „því að vér
getum aldi'ei gert of ’mikið fyrir frelsara
vora, Rússa,“ eins og Tító marskálkur
kornst að orði. Lýðræðið birtist í því, að
minnihluta flokkar kommúnista hafa hvar-
vetna brotizt til valda í löndum þessum
með stuðningi Rússa, en foringjar and-
stöðuflokkanna annaðhvort drepnir eða
varpað f fangelsi. Foringi bændaflokks
Rúmeníu, Maniu, situr í fangelsi ásamt
/
þúsundum fylgismanna sinna. Petkof, for-
ingi bændaflokks Búlgaríu dæmdur til
dauða. Foringjar smábændaflokksins ung-
verska verða að lifa landflótta. Allir voru
flokkar þessir meirihluta flokkar í lönd-
um sínum. Það heita á máli kommúnista
„frjálsar kosningar“ í löndum þessum,
þegar andstæðingarnir eru hundruð þús-
undum saman strikaðir af kjörskrá, og
kommúnistar einir fá að flytja kosninga-
áróður og stjórna kosningum. Það er ekki
að furða, þótt Þjóðviljinn og Verkam. dá-
sami þetta fyrirmyndarskipulag!!
En þegar „ísl.“ bendir á, að alþingi
verði að breyta svo vinnuíöggjöfinni, að
tryggt sé, að' fámeijn klíka ábyrgðar-
lausra manna geti ekki att verkalýðsfé-
lagi út í verkfall, gegn vilja meirihluta
verkamanna, ætla þessi sömu blöð að ær-
ast. Vilja þau ekki gera verkamönnufn
þann greiða að upplýsa, hversu miklar
„framfarir" hafi orðið í Austur-Evrópu á
því sviði? Það er einkennilegt, að þar
heyrist aldrei minnst á verkföll. Það skyldi
þó aldrei vera búið að svifta verkamenn
( *
þar verkfallsrétti eins og í Rússlandi?
Oskammfeilni kommúnista virðast eng-^
in takmörk sett. Samlímis því að óskapast
yfir ólýðræðislegum starfsaðferðum ann-
arra, dásama þeir hið harðsvíraðasta ein-
ræði. Er ekki kominn tími til þess, að
þjóðin geri sér almennt ljóst, hvílík
glæfrastefna hér er á ferðinni?
#
Ósvífinn áburður.
DAGBLAÐIÐ „Vísir“ birli fyrir
skömmu bréf frá Reykvíking, sem hellti
úr skálum reiði sinnar yfir Akureyringa.
Sagði hann m. a., að fjandskapur þeirra
í garð Reykvíkinga væri orðinn slíkur, að
þeir skæru í sundur hjólbarða Reykjavík-
urbíla, sem kæmu til bæjarins!!
Hér er um svo íyrirljtlegan rógburð að
ræða, að furðu gegnir, að „Vísir“ skyldi
birta þenna þvætting, án þess að eiga að
minnsta kosti áður tal við fréttaritara
sinn hér. Lögreglan hefir skýrt „ísl.“ frá
því, að henni sé ekki vitanlegt um, að
hjólbarðar hafi verið skornir sundur á
nokkurri bifreið hér. Væntanlega er „Vísi“
ljúft að birta í dálkum sínum leiðréttingu
á Þessu ábyrgðarlausa fleipri þessa bréf-
ritara, sem virðist miða skrif sín við það
að fæla fólk frá að koma í þenna „voða-
lega bæ, þar sem Reykvíkingar geti naum-
ast verið óhultir um líf sitt!
#
Vantar götuljós.
VILL EKKI rafveitan taka götulýsingu
í Helga-magrasíræti til athugunar? í öll-
um norðurhluta götunnar eru engin götu-
Ijós. — Víðar í bænum er götulýsingu
tinnig mjög ábótavant.
BÆRSNN SÆKSR UM
FJÁRFESTSNGARLEYFI
Fjárhagsráð tilkynnti íyrir nokkru,
að allir þeir aðilar, sem hyggðu til
framkvæmda á þessu ári, er fjárfest-
ingarleyfi þyrfti til, yrðu að sækja
unt slík leyfi fyrir ákveðinn tíma.
Bæjarráð hefir nú sótt um fjár-
festingarleyfi Fjárhagsráðs til eftir-
greindra framkvæmda: Sundstæðis-
byggingar, slökkvistöðvar, viðbót við
barnaskólann, viðbót við gagnfræða-
skólann, almenningssalerni, bygg-
ingu 12 íbúða, vatnsveituviðbót,
hafnarmannvirki og dráttarbraut,
rafveituviðbót, efni til gatnagerðar,
kaup á áhöldut”, c/o ser.i jarðílu og
vegnefli, og annarra framkvæmda,
sem nauðsynlegar eru á næstunni.
121
ekki skjátlast alvarlega, hefir þessi skjaldbaka nú ein-
hver öþokkabrögð í huga.“
Naumast hafði hann sleppt síðasta orðinu, er Jos-
hua og hópur af félögum hans komu þeysandi og um-
kringdu hinn litla hóp okkar.
„Gefstu nú upp, Barung,“ öskraði Joshua. „Gefstu
upp eða deyðu ella!“ *
, Soldáninn starði undrandi á hann og svaraði síðan:
„Ef ég hefði nokkurt vopn nieðferðis (hann hafði
kastað-spjóti sínu, er hann tók liönd Maquedu), þá
hefði sannarlega annarhvor okkar látið líf sitt, þú villi-
svín í mannsmynd.“
Síðair sneri hann sér að.Maquedu og sagði: „Af-
komandi konunga! Eg vissi að þjóð þín var rög og
svikul. En leyfir þú mönnum þínum að haga sér þannig
við sendihoða, sem koma undir friðarfána?“
„Nei, nei, sannarlega ekki,“ hrópaði hún. „Joshua
frændi, þú óvirðir mig, þú setur smánarblett á þjóð
vora! Víkið frá og leyfið soldáni Funganna að fara í
friði.“
En það vildu þeir ekki. Herfangið var of mikið til
þess að þeir létu það fúslega ganga sér úr greipum.
- Við horfðum hver á annan.
„Nei, þetta gengur ekki,“ sagði Orme. Sláðu í úlf-
aldann þinn, liðþjálfi, og ef þetta roðhænsni, hann Jos-
hua, reynir að ráðast á soldáninn, þá skjóttu hann hik-
laust.“
Það þurfti ekki að segja Kvik þetta oft. Hann sló í
úlíaldann með byssuskeftinu, reið fast að Josliua og
öskraði: „Burt með þig, skjaldbakan þín,“ og hafði
þetta þau áhrif, að hestur prinsins varð hræddur,
122
prjónaði upp í loftið og varpaði reiðmanninum af sér,
svo að hann sat eftir á jörðinni. Var það önmrleg sjón
að sjá hann þarna í skrauthúningi sínum og veglegum
herklæðum.
Við hagnýttum okkur uppnámið, sem varð, skipuð-
um okkur kringum- soldáninn og’ fylgdum honum út úr
þrönginni og til hinna tveggja fylgdarmanna lians. Þeir
höfðu séð, að eitthvað var að, og komu á harðastökki
á móti okkur.
„Eg á yður skuld að gjalda,“ sagði Barung. „En ég
bið yður, þér hvítu menn, að gjöra mér þö enn einn
greiða. Farið til þessa svíns í herklæðum og segið, að"
Barung, soldáni Funganna, hafi skilizt, að hann skor-
aði á hann til einvígis. Hann er, eins og við sjáum, full-
vopnaður, en það er soldáninn ekki. Eg híð hans þó
hér á staðnum.“
Eg reið þegar í stað til baka nreð þenna hoðskaþ.
En Joshua var huglausari en svö, að hann færi að hætta
sér út í slíkt hættulegt ævintýri.
Hann kvað ekkert hefði verið sér ánægjulegra en að
höggtía höfuðið af slíkum heiðnum þjóðhöfðingja-
hundi. En því miður hefði einn af hinum ókunnugu
mönnum valdið því, að hesturinn liefði kastað homun
af sér, og hann hefði meiðst svo í baki, að hann gæti
naumast staðið á fótunum — og því síður háð einvígi.
Eg sneri aftur með þetta svar, sem soldáninn hlýddi
hrosandi á. Hann tók gullkeðju af hálsi sínum og gaf
Kvik hana með þeim orðum, að það hefði verið hann,
sem hefði geíið Joshua prins tækifæri til að sína hug-
rekki sitt og leikni sem reiðmaður. Síðan kvaddi hann
okkur hvern fyrir sig. Og áður en Abatierarnir gátu
123
orðið sammála um það, hvort þeir ættu $ð elta hann
eða ekki, þeysti hann á harðastökki í áttina til Harmac
með liáðum fylgdarmönnum sínum.
8. KAFLI.
S
Syrtir í lofti!
Ferðalag okkar gegnum skarðið, sem lá til Murs-
hásléttunnar tók langan tíma og var á vissan hátt mjög
einkennilegt. Eg efast um, að nokkurs staðar í heimin-
um séu til mannahústaðir, sem eru jafn dásamlega
verndaðir af sjálfri náttúrunni. Upphaflega hefir veg-
ur sá, sem við fórum eftir, ekki verið gerður af manna-
höndum, heldur grafinn af fljótum fyrri alda. Og þau
hafa ef til vill komið frá hinu risastóra stöðuvatni, sem
vafalaust hefir einhvern tíma fyllt allt svæðið á milli
fjallanna, þótt nú væri þarna aðeins lítið vatn, þriggja
mílna langt og einnar mílu breitt. En hvernig, sem
þetta hefir verið, hafa þó fyrri íbúar einnig lagt hér
hönd að verki, því að $nn rná sjá merki eftir áhöld
þeirra á klettaveggnum.
Fyrstu tvo kílómetrana er vegurinn svo breiður, og
hallinn svo lítill, að hestur minn gat farið hér upp eftir
á stökki nóttina ægilegu, þegar ég slapp og flýði undan
Fungunum, eftir að hafa séð son niinn. En eftir að kom-
ið var að þeim stað, þar sem ljónin rifu vesalings hest-
inn minn í sig, .skipti um landslag. Sums staðar var
gjáin svo þröng, að ekki kemst nema einn maður í einu
milli mörg hundruð metra hárra klettaveggja. Himin-