Íslendingur - 18.01.1950, Blaðsíða 7

MiSvikudagur 18. janúar 1950
ÍSLENDINGUR
7
Ullarþvottarst'öð S. I. S. tekin til starfa
Eftiríarandi fréttagrein hefir blað-
inu borizt:
„Nýlega tók hin nýja Ullarþvotta-
stöð Sambands íslenzkra samvinnu-
félaga til starfa. Viðstaddir voru
Jakob Frímannsson, framkvæmda-
stjóri, Þórhallur Sigtryggsson, kaup-
félagsstjóri, Þorvaldur Ámason, ull-
armatsformaður, Jónas Þór, fram-
kvæmdastj óri, Sigurður Pálsson,
ullariðnfræðingur og Harry Frede-
riksen, forstöðumaður Iðnaðardeild-
ar S.Í.S.
Eins og kunnugt er hefir fólki
fækkað mjög í sveitum landsins und-
anfarin ár. Fólksfækkunin hefir eðli-
lega orðið þess valdandi, að ýms
störf, sem áður voru unnin í sveitun-
um, hafa ýmist lagzt þar niður eða
aukinn og bættur vélakostur hefir
komið í stað mannshandarinnar.
Ein af þeim starfsgreinum, sem
bændur landsins hafa neyðzt til að
leggja niður vegna fólksfæðar er
ullarþvotturinn, sem allt frá land-
námstíð og fram til síðustu ára hefir
verið framkvæmdur í sveitunum.
Það má segja, að nú sé svo komið,
að tíðindum þykir sæta, ef bóndi af-
hendir ull sína þvegna til sölumeð-
ferðar.
Þegar fyrirsj áanlegt var hvert
stefndi í þessum málum, ákvað Sam-
band ísl.. samvinnufélaga að byggja
ullarþvottastöð af fullkomnustu gerð
og fyrirkomulagi. Var hún byggð á
Akureyri í sambandi við Ullarverk-
smiðjima Gefjunni, sem nú er verið
að endurbyggja og stækka..
Byrjað var á smíði ullarþvotta-
stöðvarinnar í september 1947. Hún
er nú fullsmíðuð og vélar allar upp-
settar. Þau, merkilegu tímamót eru
þar með upp runnin í sögu ullariðn-
aðarins hér á landi, að frainvegis
verður hægt að þvo með fullkomn-
ustu vélum alla ullarframleiðslu
landsins.
Jónas Þór, framkvæmdastjóri
Gefjunar, og Helgi Bergs, verkfræð-
ingur, hafa haft yfirumsjón með
byggingu þvottastöðvarinnar. Bygg-
ingameistari var Friðjón S. Axfjörð.
Raflagnir annaðist Indriði Helgason,
raf virkj ameistari. Teikningar allar
hafa verið gerðar á teiknistofu S.Í.S.
undir stjórn Sigvalda Thordarsonar,
arkitekts. Húsið er tvær hæðir, byggt
úr járnbentri steinsteypu, 70 m.
langt og 14 m. breitt, alls um 8600
rúmmetrar. Gólfflötur er 980 fer-
metrar. Á efri hæð hússins eru
geymslur fyrir óþvegna ull og fer
þar einnig fram ullarmatið. Ullin fer
síðan í rennu niður á neðri hæð
hússins og í þvoltavélina. Fyrst fer
ullin í gegnum 4 stór þvottakör, sem
í er mismunandi sterkur þvottalög-
ur. Gafflar ýta ullinni til í þvotta-
körunum og síðan fer hún á færi-
böndum úr einu karinu í annað.
Milli karanna eru gúmmívalsar, sem
pressa allt vatn úr ullinni áður en
hún kemur í næsta kar. Úr fjórða
karinu fer ullin enn milli valsa áður
en hún fer í þurrkarann, sem skilar
henni fullþurri. Þurrkarinn er hitað-
ur upp með gufu.
Ullarþvottavélin, sem er rafknúin,
er 56 m. löng og talin ein fullkomn-
asta sinnar tegundar. Hún er smíðuð
hjá C. G. Sargent’s Sons Corporation,
Grantville, Mass., Bandaríkjunum.
Uppsetningu vélarinnar annaðist Mr.
Charles Oliver, vélfræðingur frá selj-
endum vélarinnar.
Afköst vélarinnar eru miðuð við
að hægt verði að þvo alla ullarfram-
; leiðslu landsins, þó að hún aukist
; allverulega frá því sem nú er.
! Sambandið hefir allt frá 1930
: stárfrækt Ullarverksmiðjuna Gefj-
unni og stöðugt aukið hana og end-
urbætt. Nú er verið að endurbyggja
alla verksmiðjuna og má hiklaust
telja það eitt stærsta og þýðingar-
mesta spor, sem stigið hefir verið í
; iðnaði landsins fram að þessu. Þegar
j lokið er við endurbyggingu Gefjun-
: ar, á hún að geta unnið úr íslenzku
ullinni um tvö hundruð þús. metra
af alls konar dúkum í kven- og karl-
mannafatnað og auk þess mikið
magn af garni og lopa til heimilis-
iðnaðar.
Sambandið starfrækir einnig
Fataverksmiðjuna Heklu á Akur-
eyri, sem tvímælalaust má telja full-
komnustu prjónastofu landsins. —
Verksmiðjan getur framleitt tugi
þúsunda af hvers konar prjónapeys-
um og hundrað þúsund para af sokk-
um árlega. Ennfremur frarnleiðir
Hekla mikið af kvenundirfötum, sem
þegar hafa náð miklum vinsældum.
Það ætti að vera mikil uppörvun
íslenzkum bændum til að auka og
bæta ullarfrainleiðsluna, að nú verð-
ur hægt að nýta alla ullina í landinu
sjálfu og henni verður breytt í hent-
ugan og skjólgóðan fatnað bæði of-
inn og prjónaðan. Á þann hátt er
öruggur markaður fenginn fyrir alla
íslenzku ullina, sem hefir þá sérstæðu
eiginleika, að vera bæði hlý og
hrinda vel frá sér bleytu, sem ekki er
heldur vanþörf á, í okkar köldu og
umhleypingasömu veðráttu.“
x D - i i s t i n n
og glæsimennska.
Skáldsaga, 2. útg. Iðunn, Rvik,
279 bls.
Jðunnarútgáfan gefur smekklega
út bækur. Bók þessi kom fyrst út
1922—24 og var þá í tveim bókum
— Silkikjólar og vaðmálsbuxur —
1922 og Glæsimennska 1924.
Bækurnar vöktu hneyksli á sínum
tíma. Þær eru bitur þjóðfélagsádeila,
Skollablinda
Framh. af 2. síðu.
Verkam. vera þess fullviss, að sósíal-
istar munu ekki fiska marga kjós-
endur á rusli því, er þeir lepja upp
úr sorpræsum sinna eigin hugar-
heima.
Ef Verkam. ætlar sér að leggja
mig á vöggustofu sósíalista, verður
honum ráðlegast að finna sér mál-
efnagrundvöll til árásar á mig, því
að ég geng ekki óneyddur til slíkrar
hvílu. Þeim er einnig óhætt að kingja
þeirri fullyrðingu, að ég hafi skrif-
að í síðasta íslending, og fá þeir þar
sönnun fyrir því, að þeim smáfjölg-
ar, þröskuldunum á leið kommúnista
hér í bæ.
Búast má því við, að þeir muni
endurtaka þá íþrótt að ganga örna
sinna á síður Verkam., fyrst þeir
telja það vænlegast til sigurs sínum
málefnum.
Eiríkur Einarsson.
liðlega skrifaðar með rétt vel sköp-
uðum persónum, utan hvað Áskell er
óeðlilega gjörður, hugmynd höf. um
góða manninn, sem dóninn og fúl-
mennið svíkur. Persóna þessi ber
keim þeirra hugmynda uni góðan
mann og Kristshugmynd guðspeki-
þvoglara íslenzkra á árunum 1920—
30 (höf. var haldinn þeirri vitleysu
á sínum tíma), í rauninni engin
mannsmynd, lík þeirri mynd, sem
Zionistar og Fíladelfiufólk uppdraga
af Kristi sem meinlausu góðmenni í
þeirri merkingu, sem þetta fólk hefir
um slíka, gleymandi að Kristur var
enginn skapleysingi, sem sjá má t.d.,
þegar hann rekur kramarana út úr
musterinu með hnútasvipu. Fleiri
dæmi mætti nefna.
Aðrar persónur eru dágóðar af
byrjanda. Höfundur er skemmtileg-
ur og létt um að skrifa, en ekki
nógu vandvirkur. Fólk, sem les bók-
ina í dag, hneykslast ekki, svo að
höf. ætti að skrifa nýja skáldsögu,
t.d. úr fjármálalífinu nú á dögum,
sem hann þekkir vel, og sú bók verð-
ur lesin. Ekki skortir höf. hug-
kvæmni.
Betra var, að bók þessi kom út en
ekki. Myndir í þessari 2. útgáfu eru
afleitar, og bið ég höf. að skemma
ekki bækur sínar með slíku fram-
vegis. (E.t.v. framh. síðar.)
C.
LEREFTSTUSKUR
kaupum við hæsta verði.
Prentsmiðja
Björns Jónssonar h f
GREIPAR GLEYMSKUNNAR
„Hann segist heita Anthony March og vera bróðir
hennar.“
„Anthony March!“ sagði Ceneri og greip andann á
lofti. „Það er enginn til með því nafni. Hvað var það
svo, sem hann vildi?“ hélt hann áfram með ákefð.
„Að ég skyldi ásamt honum snúa mér til ítölsku
stjórnarinnar með málaleitun um það að fá skilað aft-
ur einhverju af því fé, sem þú eyddir.“
Ceneri hló biturt. „Nú verður mér þetta allt ljóst,“
sagði hann. „Hann sveik samsæri, sem hefði getað velt
heilli ríkisstjórn, aðeins til þess að ryðja mér úr vegi.
Níðingurinn! Hvers vegna gat hann ekki látið sér
nægja að drepa mig? Hvers vegna þurftu aðrir að
þjázt með mér? Það veit hamingjan, að þessi maður
er þorpari.“
„Þú ert þá viss um, að það hafi verið Macari, sem
sveik þig?“
„Já, sannarlega. Eg varð viss um það, þegar maður-
inn í næsta klefa við mig bankaði það í vegginn. Hann
hafði aðstöðu til þess að vita það.“
„Ég skil þig ekki.“
„Fangar geta stundum gert sig hver öðrum skiljan-
lega með því að banka í vegginn, sem skilur að klefa
þeirra. Maðurinn í næsta klefa við mig var einn af
(okkur. Löngu áður ep hann varð óður af margra mán-
aða einveru bankaði hann þrásinnis í vegginn: „Ma-
cari sveik okkur.“ Ég trúði honum. Hann var alltof
sannur maður til þess að ákæra nokkurn, nema að
harin hefði sannanir. En það var ekki fyrr en nú, að
ég skildi tilgang svikanna.“
Auðyeldasta viðfangsefni mitt var nú afgreitt. Það
var upplýst, að Macari var ekkert skyldur Pauline. Ef
Ceneri fengist til þess að segja það, þá þurfti ég næst
að komast að því, hver það var, sem Macari hafði
drepið forðum, og hvers vegna hann hafði gert það.
Ég varð að fá að vita, að ummæli Macari væru röng,
annars hafði ferð mín orðið til einskis. Það var því
ekki að undra, þótt varir mínar skylfu, er ég vék máli
mínu að þessum efnum.
„Jæja, Ceneri,“ sagði ég nú. „Nú þarf ég að spyrja
þig annarrar og þýðingarmeiri spurningar. Átti Pau-
line elskhuga, áður en ég kvæntist henni?“
Hann leit upp. „Þú hefir varla komið hingað vegna
þessarar spurningar, — til þess að lækna ofurlitla af-
brýðisemi?“
„Nei,“ sagði ég. „Þú munt komast að því síðar. En
svaraðu mér nú.“
„Hún átti elskhuga, því að Macari kvaðst elska
hana, og hann sór, að hann skyldi fá hennar, en ég get
fullvissað þig um, að hún endurgalt aldrei ást lians.“
„Elskaði hún þá engan annan?“
„Ekki svo að ég vissi til. En framkoma þín og spurn-
ing er einkennileg. Hvers vegna spyrðu? Það má vera,
að ég hafi gert þér rangt til, en Pauline var í öllu yður
samboðin sem eiginkona, þegar sálarástand hennar er
fráskilið.“
„Þú gerir mér rangt til, það veiztu. Hvaða rétt hafð-
ir þú til þess al láta mig ganga að eiga konu, sem var
ekki með réttu ráði? Það var grimmilega gert gagn-
vart okkur báðum.“
Ceneri ókyrrðist á stólnum. Ef ég hafði óskað hefnd-
ar, þá var hún nú fengin. Að stara á þennan auma
tötralega og bugaða mann og vita, hvað beið hans,
þegar liann færi héðan, hefði átt fullnægja hefnar-
þorsta jafnvel hins hefnigjarnasta manns.
En ég kærði mig ekkert um hefnd. Framkoma hans
sannfærði mig um það, að hann hefði sagt mér satt,
þegar hann fullyrti, að Pauline hefði aldrei verið ást-
fangin. Eins og ég fann, þegar ég starði síðast á hið
fagra andlit hennar, að hún væri saklaus, þá fékk ég
nú vissu fyrir því, að ummæli Macari hefðu verið upp-
spuni frá rótum. En ég varð að komast að því, hver
þessi maður var, sem hún hafði séð myrtan, og orðið
vanheil á geði fyrir þær sakir.
Ceneri horfði órólegur á mig. Grunaði hann, hvers
ég ætlaði nú að spyrja hann?“ Segðu mér nú,“ sagði
ég, nafnið á þeim unga rnanni, sem Macari drap í
London í viðurvist Pauline, og hvers vegna var hann
drepinn?“
Andlit hans varð öskugrátt. Hann virtist falla sam-
an og hníga niður í stólinn sem máttvana hrúgald.
Hann hafði ekki af mér augun og mátti ekki mæla.
„Segðu mér það,“ endurtók ég. „Bíddu við, ég skal
lýsa þessu nánar fyrir þér, svo að þér verði það ljóst,
að ég veit þetta allt saman. Hérna er borðið, hérna
stendur Macari yfir manninum, sem hann hefir rekið
í gegn. Hérna stendur þú og fyrir aftan þig stendur
annar maður með ör á kinninni. Inni í innra herberg-
inu situr Pauline við píanó. Hún er að syngja, en hætt-
ir því, þegar hún sér hinn myrta hníga niður. Lýsi ég
þéssu ekki nægilega vel?“
Ég hafði talað í ákafa. Ég hafði bæði notað orð og
bendingar. Ceneri virtist gleypa í sig hvert orð, og
augu hans fylgdu hverri hreyfingu. Þegar ég benti
þangað, sem Pauline átti að liafa verið, þá leit hann
þangað skyndilega og skelfdur eins og hann byggist
við að sjá hana koma inn úr dyrunum. Hann reyndi