Íslendingur - 11.10.1950, Page 2

Á
ÍSLENDÍNGUR
Miðvikudagur 11. október 1950
Frá námsstjdra Norðurlands
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Kilstjóri og ábyrgðarmaður:
Tómas Tómasson.
Auglýsingar og afgreiðsla:
Stianberg Einarsson.
Skrifstoía Gránufélagsgata 4.
Sími 1354.
PrentsmiSja Björns Jónssonar h.j.
Vandamál
bíða Álþingis.
Álþingi var sett í gær. Enn
einu sinni hafa þingmenn þjóðar
okkar setzt á rökstóla, til þess að
leitast við að finna lausn þeirra
vandamála,, sem að þjóðinni
steðja.
Það mun vafalaust vera svo,
að undanfarin ár liafi mörg 'tor-
leyst vandamál biðið livers nýs
þings, strax við setningu þess, en
þó verður vart ofmælt, að þau
úrlausnarefni, sem bíoa -þessa
þings, séu sízt auðleystari.
Sívaxandi dýrtíð hefur nú síð-
ari árin tröllriðið svo atvinnuvegi
landsmanna, að þeir hafa. nær
sligast. Ríkissjóður varð um
lengri tíma að gefa tneð helztu
atvinnuvegum okkar svo að ekki
ræki til algerðrar stöðvunar út-
flutningsframleiðslunnar.
En öjlum hlaut að vera ljóst,
að slíkur þjóðarbúskapur gat
engan veginn blessast til lengdar.
Ríkissjóður gat ekki til fratnbúð-
ar risið undir þeim stórfelldu út-
gjöldum, sem leiddu af því að
greiða þurfti með bæði landbún-
aðarvörum og ábyrgjast svo
rekstur útgerðarinnar.
Allt þetta öfugstreymi í efna-
hagsmálum okkar leiddi til þess
að gífurleg eftirspurn varð eftir
erlendum gjaldeyri, þar eð hann
var skráður á óeðlilega lágt verð.
Genyislækkunin eina
úrræ8i:ð.
Þegar svo var komið, að þetta
ásaint fleiru, var í þann veginn
að færa allt fjárhagslíf þjóðar-
innar úr skorðum, þá var gripið
til þess ráðs á síðast liðnu vori
að fella gengi íslenzku krónunn-
ar.
Megin hluta þjóðarinnar hefir
vafalaust verið það fullljóst, að
uin önnur úrræði var ekki að
ræða, enda var þáð svo að for-
vígismenn þeirra flokka, sem
börðust gegn gengislækkun,
benntu ekki á nein önnur úrræði
til Iausnar þess fjárhagsvainda,
sem að þjóðinni steðjaði. Lausn
þeirra var sú, að hjakkað skyldi
í sama fari, ríkissjóður skyldi
halda áfram á sömu braut og gefa
með atvinnuvegunum, en auðvit-
að hefði hann þá orðið að fara
dýpra og dýpra, niður í vasa
skattgreiðendanna, en sjálfur
vandinn hefði verið óleystur
þrátt fyrir það.
övæntir örðugleikar.
E|n margskonar örðugleikar,
sem á engan hátt voru fyrirsjáan-
legir á s.l. vori, hafa hinsvegar
leitt til þess að árangur gengis-
breylingarinnar hefur ekki orðið
fyllilega sem skyldi, og veldur
því að langmestu leyti tilfinnan-
legur aflabrestur á síldarvertíð-
inni nú s.l. sumar og aflaleysi
undanfarin ár. Þá hefur og orðið
mikið verðfall á íslanzkum af-
urðum erlendis og markaðir
þrengst til muna. Verðhækkanir
hafa hinsvegar orðið á nauðsyn-
legum innflutningi. Þá hafa og
vinnustöðvanir, eins og t.d. tog-
araverkfallið kostað þjóðina tugi
miljónir króina í erlendum gjald-
eyri.
Af þessum sökum hefur orðið
stórfelldur samdráttur i úíflutn-
ingi okkar, en hins vegar er inn-
flutningurinn svo mikill, að 1.
ágúst s.l. var viðskiptajöfnuður-
inn óhagstæður uin 132 milj. kr.
En þrátt fyrir þetta er þó mikill
skortur á ýmsum nauðsynjavör-
um, og hefur orðið að skera inn-
flutning þeirra, mjög niður.
Erfiðleikar þrátt fyrir
gengislækkimina.
í blöðum hinnar gjörsamlega
ábyrgðarlausu stjórnarandstöðu
er stöðugt hamraö á því, að erf-
iðleikarnir, sem fram undan eru
og sem þjóðin á nú í höggi við,
séu að kenna aðgerðum og stefhu
núverandi ríkisstjórnar, og þá
sérstaklega gengisbreytingunni.
Þetta sézt greinilega t.d. í Verka-
manninum frá 30. sept. s.I., þar
sem hlakkað er yfir því að hagur
ríkissjóðs skuli hafa versnað svo
sem raun er á nú síðustu árin, og
þetta auðvitað skrifað á reikning
stjórnarflokkanna,.
En almenningur í landinu .veit
að þessir erfiðleikar stafa ekl i
af gengislækkuninni heldur hafa
þeir skolliö yfir þjóðina þrátt fyr
ir gengislækkunina. Meginorsak-
ir erfiðleikanna eru markaðserí-
iðleikar, aflabrestur, togaraverk-
fallið og ófyrirsjáanlegar verð-
breytingar á heimsmarkaðnum.
Hvers þjóðin væntir.
Þó að margir þeir erfiðleikar,
sem að steðja nú, séu okkur óvið-
ráðanlegir, þá hlýtur það þó að
verða eitt af höfuðverkefnum
þessa þings, sem nú er nýkomið
saman, að leita lausnar á þeirn
vandamálum.
Aflabresti til sjávar og óáran
til sveita, eins og verið hefur hér
norðan og austan lands í sumar,
verður að inæta með meiri nýtni,
og því að aflinn sé unninn enn
frekar en gert er, svo að verð-
mæti framleiðslunnar aukist. Það
er ekki nægilegt að gripið sé sem
mest úr skauti náttúrunnar, þjóð-
in þarf að læra að hagnýta, betur
en gert er það, sem hún aflar.
Þá er og á engan hátt viðunan-
legt, að atvinnuvegir okkar séu
svö einhæfir, að allt fjárhags-
kerfi þjóðarinnar hvíli á einum
atvinnurekstri.
Við getum ekki fyrirbyggt afla
brest, en við getum gert þær ráð-
stafaínir, að aflabrestur leiði ekki
til fullkomins fjárhagsöngþveiti.
Og það er þetta, sem þjóðin vænt
ir nú að Alþingi geri, af því að
á traustum atvinnuvegum einum
verður byggt heilbrigt efnahags-
kf, og á því veltur svo allt at-
vinnu- og afkomuöryggi þjóðar-
innar í komandi framtíð.
í sambandi við skólaeftirlit og j
leiðbeiningastarf námstjórans á
Norðurlandi, hefir það verið föst
venja að halda fund með barna-
kennurum á haustin áður en aðal-
skólastarfið hefst.
Þessir fundir eru nú nýafstaðnir,
og var haldinn einn fundur fyrir
hverja sýslu, og mættu þar flestir
kennarar. Rælt var urn vetrarstarfið,
sem í hönd fer, og þá einkum eftir-
farandi atriði:
1. Skólastaðir og skólaborð. Á
því hefir orðið breyting lil bóta hin
síðari ár. en þó skortir all-mikið á
að þar sé alll svo sem vera mætti í
sumuni farskólahverfum sveitanna.
Var enn hvatt til úrbóta í þeim efn-
um, ásamt öðru er að aðbúð barn-
anna lýtur.
2. Kennslutækin. Þar er aðstaðan
njög misjöfn, og of víða skortir
nikið á að það sé eins og vera ætti.
Veldur þar nokkru um, að erfitt er
um innflutning slíkra tækja, og svo
hitt, að sum tæki, svo sem landabréf
o. fl. þ. h., fara illa á sífelldum
flu'ningi milli skólastaða. Þess vegna
m. a. er reynt að stefna að því, að
fækka skólastöðum og hópa börnin
meir saman, svo að ekki séu fleiri
en tveir skólastaðir í hverju skóla-
hverfi, og mun það takast í vetur í
fleslum þeirra. Með því móti verður
líka unnt að flokka börnin meir eftir
aldri og þroska.
3. Aðstaðan til skálahalds. Erfið-
ara verður nú með ári hverju að
koma börnum fyrir til dvalar í far-
skólahverfunum. Fámenni heimil-
anna veldur þvi, að örðugt er að
fjölga hörnum í fæði og þjónustu
um lengri tíma, þó að húsrými sé
fyrir hendi. Að aka börnum í bílurn
að og frá skólastað hefir sums staðar
verið gert hin síðugtu ár, en það
mun reynast frátafasamt hér norðan-
lands í snjóþungum vetrum, enda
alldýr framkvæmd. I strjálbýlinu
mun því sú úrlausn verða skynsam-
legust lil frambúðar, að koma smátt
og smáit upp skólaheimilum á til-
teknum svæðum, þar sem greiður
er heimangangur fyrir þau börn,
sem næst búa, en hin fái þar heima-
vist meðan á námi stendur. Þessari
framtíðarúrlausn fræðslumála strjál-
býlisins verður smátt og smátt að
greiða leið til skilnings og fram-
kvæmda. Og þó að aðátaðan sé
sums staðar þannig orðin, að starfs-
kraftar kennarans nýiist ekki nema
að hálfu, eða minna en það, sökum
barnafæðar í skólahverfunum, þá
mun þó vafalaust um nokkurt skeið,
e. t. v. langt skeið, baslað við þessa
aðstöðu, og því verður að reyna af
fremsta megni, að gera hið bezta úr
því, sem fyrir hendi er, og verða því
kennarar jafnan að vera vakandi í
þeirn efnum, leita að' úrræðum,
benda á þau, vinna þeim íylgi, og
bæta þannig þá aðstöðu, sem fyrir
er á hverjum stað, eftir því sem við
verður komið.
4. Kennsluaðferðir og nám. Þetta
er jafnan mjög iil umræðu á fund-
um kennara. Sökum þess að mögu-
leikar til framhaldsnáms hafa slór-
um aukist hin síðustu ár, og surns
staðar lengd skólaskyldan, á og þarf
barnaskólinn nú, enn írekar en áður,
að leggja höfuðáherzluna á undir-
stöðugreinar alls náms, móðurmálið
og reikninginn, en geyma heldur
fiamhaldsnámin eitthvað í lesgrein-
um, sem fremur á við nám unglinga
en barna.
í móðurmálsnáminu skiptir mestu
að kennurum takist vel við lestrar
kennsluna. þar sem börnin koma lítt
eða ekki læs í skólana, og þurfa þeir
því slöðugt að afla sér fræðslu um
aðferðir, og nema af bæði sinni og
annarra reynslu. Segja má að engin
ein aðferð sé algild, en hljóðkennslu-
aðferðin ryður sér meir og meir til
rúms, þar sem kenna þarf hóp barna
að lesa í einu. Þá þarf að leggja
áherzlu á að kenna börnum að lesa
skýrt og áheyrilega. Og þá ekki síð-
ur hitt, að æfa þau í að lesa í hljóði,
og spyrja þau síðan út úr efninu,
til að æfa og skerpa eftirtekt þeirra
á lesefninu. Þá verður og að gefa
sér tíma til að útskýra orð og orða-
sambönd, og glæða málsmekk og
skilning. Framtíð tungunnar á mik-
ið undir því að lestrarkennslan sé í
góðu lagi. og því þurfa skólarnir að
vera þess minnugir, að þeir hafa
þar veigamiklu hlu'.verki að gegna.
Að því er snertir hið ritaða mál
verður að sjálfsögðu að venja börn-
in á að rita rétt, en hinu má þó ekki
gleyma, að kenna þeim að koma
hugsunum sínum í búning góðs stíls,
og glæða hjá þeinr frásagnarlist í
rituðu máli. Þarf öllum skólum að
verða þessi nauðsyn ljós.
í reikningskennslunni þarf að
leggja meiri áherzlu á hugareikning
en verið hefur, og er bent á ýmsar
leiðir til þess. Þá er og íalið, að
sinna þurfi meir einstaklingskennslu
í reikningi, svo að hver fái sem bezt
notið sín.
Leggja þarf mikla rækt við krist-
indómskennsluna, og varðar þar
miklu um hugarfar kennarans og
viðhorf hans til þeirra mála. Varðar
miklu að krislin trú og kristinn lífs-
skilningur fesli djúpar rætur í huga
og hjavta þeirrar framtíðar, sem vér
erum að skapa. Telja verður æski-
legt að prestarnir hcimsæki skólana,
og séu í sem nánastri samvinnu við
kennarana um krisindómsfræðsl-
una.
Um kennsluna í lesgreinunum er
mikils um vert, að námið verði þar
starfrænna og meir við barna hæfi
en verið hefur of víða hingað til.
Er þá vinnubókin í margskonar sniði
helzta úrræðið. Er nú í undirbúningi
all mikið verk lil að greiða fyrir
slíkum vinnubrögðum. En þótt flest
vanti nú til hjálpar við slíka kennslu,
má þó komast nokkuð áleiðis, og
munu skólarnir smátt og smátt þoka
náminu inn á þessar brauúr, þótt
hægt fari.
Aðstaðan til handiðju- og leik-
fimikennslu er víða mjög bágborin,
en fer þó heldur batnandi. Og all
víða er hvorttveggja í góðu lagi.
Kennarara verða smátt og smátt
meir og betur hæfir til að sinna
þessari kennslu þótt skilyrði séu
léleg, og hafa m. a. smánámskeið,
er hér á Akureyri hafa verið haldin,
hjálpað til þess. Eru kennarar jafn-
an hva'tir til að sinna þessum mikil-
vægu námsgreinum eftir beztu getu,
þar sem einhverjir möguleikar til
þess eru fyrir hendi.
Söngkennsla í skólunum þyrfti
víða að vera meiri en hún er. Mikið
vantar í skólann þegar ekki er hægt
að syngja. Þessvegna er nú lögðmeiri
áherzla á að fá sönginn inn í skóla-
starfið en verið hefir, og er reynt að
fá menn til hjálpar þar sem kennar-
inn getur ekki sungið. Eindregið er
Framh. á 4. s;ðu.
Ilnnilegar þakkir fœri. ég ollum þeim, sem glöddu mig x
með heimsóknum, gjöfum, blómum og skeytum á áttrœðis- &
afmœli mínu, þann 29. september s. I. \
RÓSA ILL UGADÓTTIR, Þórunnarstr. 104. |
Flöskur! Flöskur!
/
Kaupum flöskur: 3/8, 3/4 og 1/1 líters.
Einnig gosdrykkjaflöskur merktar
SANA og MORGAN
Gefum sama verð fyrir allar stærðir.
EFNAGERÐ AKUREYRAR H. F.
Sími 1485.