Íslendingur - 22.10.1952, Side 1

Hákun leyfö d risi
smdíbóðahúsamia
Fjárhagsráð hefir nú loks orð-
ið við þeim xéttmætu óskum eig-
enda smáíbúðahúsanna, að mega
hækka ris þeirra, svo að innrétta
megi íbúðarherbergi á þakhæð.
Gaf það s. 1. fimmtudag út aug-
lýsingu um breytingu á síðasta
málslið 1. töluliðs tilkynningar
sinnar frá 10. sept. f. á. um bygg-
ingu smáíbúðarhúsa, þar sem svo
er nú fyrir mælt, að rúmmál húss-
ins megi ekki fara yfir 340 rúm-
metra, en í hinni upphaflegu til-
kynningu var hámarkið 260 rúm-
metrar.
Þessi breyting gerir það að
verkum, að ekkert er því til fyrir-
stöðu, að ris húsanna sé 3 metr-
ar, eins og, flestir byggjendur
húsa þessara hafa óskað eftir.
Hitt er miður farið, hve lengi
húseigendurnir hafa verið dregn-
ir á þessum réttmætu tilslökunum,
þar sem allmargir hafa þegar
gengið frá þökum húsa sinna.
40 milj. kr. lán úr
Motvirðissjóði
Gagnkvæma örvggisstofnunin
hefir fallizt á, eftir ósk íslenzku
ríkisstjórnarinnar, að Mótvirðis-
sjóður láni 40 milljónir króna til
hinna þriggja stórframkvæmda,
er Islendingar hafa nú með hönd-
um. Er gert ráð fyrir, að 22
milljónir af upphæðinni gangi til
áburðarverksmiðjunnar, 16 millj-
ónir til Sogsvirkjunarinnar og 2
milljónir til Laxárvirkj unar. —
Aður hafa þessar framkvæmdir
hlotið úr sjóði þessum 95 millj-
óna króna lán.
»Gu!!na hlil« hlýtur
mjöð lojsflmlegi umsögn
í norshim b!ö3um
Leikrit Davíðs Stefánssonar,
„Gullna hliðið“, er sýnt um þess-
ar mund'r í Þjóðleikhúsinu í
Bergen. Aðalhlutverkin, Jón og
kerknguna, leika kunnir leikarar:
Eilif Armand og Hjördis Ring.
Ljúka norsku blöðin miklu lofs-
orði á byggingu leikritsins og
jafnframt meðferð þess.
Rætt við séra Sigurð Einarsson í Holti:
Fleygið engu - glatið engu
Bréf, blað eða áhald, þótt lúið sé og slitið, getur haft ómetanlega þýðingu
Um miðja síðastllðna viku var'
séra Sigurður Einarsson, sóknar-
prestur að Holti undir Eyjafjöll-
um staddur hér í bænurn, og hitti
tíðindamaður blaðsins hann að
máli. Spurði hann sr. Sigurð m.a.
um ferðir hans,og kvað hann ferð
sína til Norðurlandsins nú standa
í sambandi við útgáfu ritsins „ís-
lenzkir bændahöfðingjar“, en
hann er nú að afla sér heimilda í
efni annars bindis þess ritverks,
og ferðaðist í því skyni m.a. aust-
ur um Þingeyjarsýslur.
Er vér spyrjum hann nánar um
ritverk þetta og tilganginn með
því, svarar hann:
— Það vakir fyrir mér, að láta
koina þarna fram fjölbreytni
hæfileikanna, áræðið og mann-
dórninn, sem til þess dugði að
skila okkur þangað, sem við
stöndum nú. Þetta rit á að verða
aldarspegill og tiðarmynd. Við
þökkum forsjóninni fyrir, að
Sturla Þórðarson var nógu glögg-
ur til, þótt hann stæði í sjálfri
eldlínunni, að skrá sögu hörm-
ungalímabilsins, sem hrapaði
merkilegustu þjóðmenningu
Norðurlandanna í glötun. Ég er
að dunda við þetta í þeirri trú,
að þegar frá líður, þyki mönnum
engu síður forvitnislegt að
skyggnast um bekki þeirrar kyn-
slóðar, sem skóp nýja, norræna
þjóðmenningu í einu harðbýlasta
landi veraldar, sem nú er þegar
orðin aðdáunarefni þjóðanna.
— Hvernig gengur að afla
heimilda í slík ritverk sem
bændahöf ðingj ana ?
—- Það er oft ótrúlega erfitt
og torsótt að afla vitneskju um
smávægilegustu atriði. Bréf þýð-
ir varla að skrifa. Þeim er yfir-
leitt ekki svarað. Ég hef skrifað
þrjú bréf í einn stað og beðið um
svar við einni spurn, sem þar var
hægt að láta í té, en að lokum
varð ég að fara sjálfur um lang-
an veg til að sækja svarið. Og
það er eitt, sem fólkið á of örð-
ugt með að skilja, en það er hin
menningarsögulega heimild, sem
gömul bréf og gamlir munir
varðveita, þótt bréfin séu gulnuð,
eða munirnir orðnir feysknir eða
ryðbrunnir. Og þið, sem eruð
blaðamenn — biðjið fólkið að
"'ala engu, — ekki bréfi, — ekki
! úha'.di, hvað sem það er máð eða
úr sér gengið. Fáið það til að
varðveita rifrildi af bréfum, —
brot úr áhöldum. Oll vitneskja
urn háttu manna, lif og siði eins
og þeir voru aðeins fyrir 30—40
árum, er að verða mjög dýrmæt
nú, því að breytingin er ör. Hvað
þá um það, sem er enn eldra. Það
er því gott verk að greiða götu
þeirra, sem eru að leitast við að
halda öllu slíku til haga, svara
bréfum þeirra og láta af hendi
við þá gömul bréf eða muni, sem
annars yrði ónýtt.
Barst nú talið í tilefni af þess.u
að byggðasöfnunum, og sagði sr.
S'gurður oss nokkuð fiá vísi
þeim að byggðasafni, er Rangæ-
ingar og Eyfellingar hafa dregið
saman í skólahúsið að Skógum,
og Þórður Tómasson í Vallatúni
hefir unnið sérstaklega ötullega
að.
Þá barst talið einnig að rit-
störfum séra S'gurðar öðrum en
verki hans um bændahöfðlngj-
ana, en eins og öllum er kunnugt
er presturinn ljóðskáld gott og
fræðimaður. Önnur ljóðabók
hans, „Yndi unaðsstunda“, er ný-
komin út og hefir hlotið lof rit-
dómara.Þá höfðum vér og hlerað,
að hann væri með lelkrit í smíð-
um, og kvað hann það rétt vera.
Leikiit þetta á að heita „Fyrir
kóngsins mekt“, og gerist á 17.
öld. Fer síðasti þáttur þess fram
á Kópavogsfundinum fræga.
Ekki gat höfundur þess neitt um
það sagt, hvort vænta mætti þess
á bókamarkað á komanda vetri.
Máltúrugripa-
safnið
Náttúrugripasafn bæjarins, sem
komið var fyrir í húsi slökkvi-
liðsins við Geislagötu sl. vor, hef-
ir verið sæmilega sótt, eftir því
sem safnvörður, Kristján Geir-
mundsson hefir tjáð blaðinu.
Þótt safnið sé aðeins opið á
sunnudögum kl. 14'—16, hafa um
1 þúsund manns þegar skoðað
safnið, og er þar um helmingur
börn. Safnlð verður framvegis
opið á sama tíma og aðgangur
ókeypis fyrir alla.
*
Eyðibýli brennur
í Ólafsíirði
Bærinn að Lóni í Olafsfirði
brann til kaldra kola s. 1. föstu-
dagskvöld. Bær þessi var í eyði,
en jörðina átti og nytjaði Jón
Björnsson í Ólafsfjarðarkaup-
stað, og átti liann geymda í bæj-
arhúsunum ýmsa muni og bús-
gögn, er fórust óvátryggð í eld-
inurn. Jón og kona hans höfðu
verið frammi á Lóni þenna dag
og teklð upp eld til kaffihitunar,
en gengið vel fiá öllu eins og
ven j ulega. Er helzt álitið, að
neistar frá reykháfi hafi valdið
íkviknun. Slökkvillðið frá Ólafs-
fjarðarkaupslað fór fram eftir, er
tilkynnt var um eldinn, en er það
kom á vettvang, var allt brunnið,
enda allhvasst þetta kvöld.
#
Tónverk
¥ernd fiiskiiniðaima öllum fiikweiði
þjöðiini tii
Tilraun til viðskiptakúgunar breytir ekki afstöðu
íslendinga.
Orðsending ríkisstjórnar íslands til ríkisstjórnar
Bretlands.
Eins og jrá var sagt í síðasta b'.aði, afhenti sendiherra íslands í
London nýlega utanríkisráðherra Breta orðsendingu frá íslenzku
ríkisstjórninni vegna löndunarbanns þess, er nolckrir brezkir tog-
araeigendur hafa lagt á íslenzk fiskveiðiskip, og fer orðsendingin
orðrétt hér á eftir:
Herra utanríkisráðherra.
Undanfarið hafa farið orðsend-
ingar milli íslenzku og brezku
;tjórnar'.nnar varðandi ákvörðun
fiskveiðitakmarka við strendur
rslands.Brezka stjórnin gerði s'ð-
ast grein fyrir skoðunum sínum
í orðsendingu, dags. 18. júní
1952.
í orðsendingu þessari eru að
vísu mikilvæg atriði, sem brezka
stjórnin lítur öðrum augum á en
íslenzka stjórnin.
Af íslands hálfu er þannig tal-
ið, að efni og eðli samtala Ólafs
Thors, atvinnumálaráðherra, við
stjórnarvöldin í Lundúnum hafi
verið annað heldur en kemur
fram í brezku orðsendingunni, og
að brezk stjórnarvöld geti ekki
með réttu kvartað undan, að þeim
hafi ekki verið gert aðvart um,
hvað í vændum var.
Þá líta íslendingar einnig öðr-
um augum en Bretar á heimild-
ina til að draga línuna fyrir
mynni Faxaflóa, svo sem gert hef-
ir verið.
Loks er íslenzka stjórnin alveg
ósammála brezku stjórninni um,
að þriggja mílna landhelgln sé á-
kveðin af alþjóðalögum, þannig
að ekki verði breytt með einhliða
ákvörðun.
íslenzka stjórnin sá þó ekki
ástæðu til að gera athugasemdir
um þessi atriði í sérstakri orð-
sendlngu, þar sem hún hafði þeg-
ar lýst skoðunum s'num á þeim,
og eru þær enn óbreyttar, enda
kom í sjálfu sér ekkert nýtt fram
um þessi efni í síðustu orðsend-
Framhald á 6. síðu.
Hallgríms Helgasonar
ó hljómleikum í Höfn.
Síðastliðinn föstudag hélt Hall-
grírnur Helgason tónskáld sjálf-
stætt tónleikakvöld í Kaupmanna-
höfn. Sungu þar þrír söngvarar
10 lög eftir tónskáldið, þar á
meðal Einar Kristjánsson óperu-
söngvari. Þrjú verk voru leikin á
flðlu, og loks voru tvö verk leikin
af hljómsveit, er tónskáldið sjálft
stjórnaði. Er hér um sjaldgæfan
:ónlistarviðburð að xæða.
*
k ölvaður oð prófiaus
Fyrri mánudagsnótt varð lög-
reglan vör við, að jeppabifreið
var ekið á drjúgri ferð um mið-
bæinn og síðan niður á Oddeyr-
artanga. Fannst henni ástæða til
að athuga þenna næturakstur, og
kom í ljós, að sá sem bifrelðinni
ók var hvort tveggja í senn: ölv-
aður og réttindalaus.