Íslendingur - 09.04.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 9. apríl 1953
ÍSLENDINGUK
Júlíus Havsteen, sýslumaður:
3. grein
Rýmhnn landheliinnar lífsshiiyrði
fyrir íslemhu hióðina
gömlu landhelglslínunnar og voru
notuð af Grindvíkingum austur
með Krísuvíkurbergi og ves'.ur
fyrir Reykjanes meðan gerðir
voiu út árabátar og opnir vélbát-
ar, en síðan hinir stóru vélbátar
Faxaflói.
Þá er komið að risa hinna ís-
lenzku flóa og fjarða, ekki aðeins
hvað stærð snertir, heldur engu
síður, eða reyndar miklu fremur,
fyrir þá ómetanlegu þýðingu, er
hann hefir sem sannkallað móð-
urland eða fósturflói allra nytja-
f.'ska í hafinu kringum ísland eða
í öllu N orður-Atlantshafinu.
Um hann verður háð harðasta
miðunum með aukinni friðun til
verndunar fiskstofninum og því
til örygg's og tryggingar, að fisk-
veiðar hér geti í fram.íðinni orð-
ið íslendingum lífvænlegur at-
vinnuvegur.“
rimman.
Annars vegar stendur öll
lenzka þjóðin, og með henni allir
helztu fiskifræðingar, sem kynnt
hafa 6ér málið og líla hlutlaust á
nauðsyn þess, að friða Faxaflóa
fyrir ágangi togara, togbáta og
dragnótabáta. Hinumegin eru svo
hinir ásælnu Bretar, sem um alda
raðir, eða frá því þeir urðu öðr
um þjóðum yfirslerkari á sjónum.
liafa sent fiskveiðiskip sín inn að
ströndum og inn i firði og flóa
annarra þjóða, til þess að reka
þar skefjalausa rányrkju og eyði-
leggja fiskimið náungans eins og
þeir sjálfir eru húnir að ura upp
Norðursjóinn með togaraútgerð
sinni. Bretar vilja Faxaflóa fe'.g-
an, vilja halda áfrain rányrkjunni
þar, gæ'.andi ekki að því, að með
þessu móti eru þeir hvort tveggja
í senn, að gera ísland óbyggilegl
og eyða bæði fyrir sér og öðrum
þjóðum fiskvelðarnar í Nórður-
Atlantshafi, með því að drepa
ungviðið á helztu uppeldisstöðv-
um þess. Og hið merkilega skeð-
ur, að Frakkar viiðast ætla að
gjörast taglhnýtingar Bre’.a í þess-
ari skemmdarstarfsemi,
Vonandi áttar þessi gáfaða
þjóð, eða stjórnendur hennar, sig
á því, hvaða hermdarverk hún er
að vinna íslenzku þjóðinni með
því að gerast bergmál Bretans
landhelgismáli okkar íslendinga
Um hina aðkallanda nauðsyn á
friðún Faxaflóa er ítarleg grein
argerð í þingskjali 599 á 69. lög
gj afarþingi okkar, með tillögu ti
þingsályktunar um friðun Faxa
Úr verstöðvum við Faxaflóa
haía mér aðeins borizt tvær
skýrslur, en í bokinni „Sjósókn ,
sem eru hinar fróðlegu endur
minningar Erlends Björnssonar á
Breiðabólsstöðum, skráðar af sr.
19' Jóni Thorarensen, er mjög ítar-
leg lýsing af fiskimiðum í
um með glöggum uppdrætti af
svæð.nu frá Skipaskaga að Mið
nesi og vísast til nefndrar bókar
á bls. 129—135,
Þeir sem skýrslur hafa sent mér
eru Ólafur Þórðarson skipstjóri
og ú gerðarmaður í Hafnarfirði
og Gísli Sighvatsson, Sólbakka,
Garði, eftir beiðni Guðjóns S.
Magnússonar, Valbraut.
Þegar Ólafur hefir gremt frá
tölu togara og stærri línubáta,
scm gerðir eru út frá Hafnarfirði,
svo og frá djúpmiðum, sem þessir
stærri bá'.ar sækja á, og að afli
Deirra hafi fa. ið batnandi, segir
íann um minni báta: „Síðla sum-
ars fóru margir árabá:ar og tr.llu-
bátar héðan út í fjarðarmynnið
og fiskuðu þar smá ýsu, þurftu
þeir ekki að fara lengra en út að
Helgaskersbungu. Að smá ýsa
gengi hér inn á fjörð liefir ekki
skeð í tugi ára. Annað sem sjáan-
'ega hefir breytzt vegna friðunar-
innar er það, að línubatar hafa í
vetur fengið" á línuna töluvert
meira af ýsu í hverri lögn en und-
angengin ár,
Þetta tvennt tel ég að sé ávöxt
ur friðunarinnar.
Við hér vonum að á næstu t m
um örvist veiðin á grunnmiðum
hér við flóann1
Skýrsla Gísla er einhver full-
skipanna einu nafni kölluð „mið-
in“ eða „frani á miðln“.
Svo er kennileitum lýst, 6em
miðað er við og þessar skýringar
gefnar: Fiamanskráð mið eru
lúðu- og þorskamið. Fyrr á árum
fékkst lúða um allan Garðsjó,
bæði smá og stór. Um allt syðra
íraun hefi ég lagt lúðulóð og víð
ast hvar orðið lúðu var á öllu þv.
svæði.
Á Gerðaröst, nokkur hundruð
metra frá Ge.ðahólma, fékk
Magnús Tobíasson e.’nn á bát ell-
efu flakandi lúður, fyrir um 20
árum síðan, og er það mesti lúðu-
afli, sem ég hefi séð eftir einn
mann, flskað á handfæri.
Áður en byrjað var að nota
dragnó', var algengt, ef beitt var
síld, að fá á 500 öngla línu 150
kg. af smálúðu. Dæmi er til að
aflast hafi allt að 400 kg. á sama
önglafiölda. Síðan dragnótin kom
'il skjalanna, má he’ta að ekki
hafi orðlð smálúðu va;t í Garð-
komu hér má heita, að engin sér-
stök mlð með nöfnum séu notuð.
Þar sem bátarnir róa venjulega í
myrkri, ákveða þeir mið.n með
siglingartímanum og áttinni og
með línu fara þeir allt austur á
Selvogsbanka og vestur í Miðnes-
sjó og til hafs allt að 3 klst. sigl-
.ngu, þegar lengst er farið.
Af.ur á móti eru mið notuð,
þegar ver.ð er með þorskanet í
sílfiski, þ.e. þegar loðna er geng
.n á miðin, og er þá venjulega
verið mjög grunnt, allt að því sem
kallað er „að boðabaki“, eða fas.
utan við brotin.
Netjamið Grindvíkinga mega
heita á hverri vík austan af Her-
dísarvík og vestur á Stóru-Sand-
vík.
verði dýpra í árinni tekið, hafa
erlend veiðiskip, brezk í broddi
fylkingar, framlð feimulausa og
skefjalausa rányrkju á hinum ís-
lenzku flskimiðum, bæði djúpt og
engu síður í fjörðum inni og jafn-
vel upp undir harða landi. <
3. Grunnmið landsins eru sök-
um þessa í s'.órkostlegri hættu.
Fjöldi veiðlstöðva um land allt
hafa lagzt niður og f.skur gjör-
samlega horfið af miðum, sem
áður fyrr brugðust aldrei.
4. Inni í fjörðum og flóum
landsins hafa útlend veiðiskip og
hér sem ætíð, einkum brezk,
framið tillltslausar og óverjandi
skennndir á velðarfærum inn-
lendra manna og það svo gengd-
arlaust, að viða hafa menn ekki
þorað að leggja lóðir sínar eða
net, þó vitað sé um afla, af
hræðslu við að missa þau eða fá
þau meira og minna sundur tætt.
5. Það er orðið sameiginlegt
állt allra þeirra, sem nú stunda
s;o
Um mlðln innan hinnar nýju útgerð, að megin ástæðan fyrir
landhelgislínu er lítið að segja. hrakförum útvegs'ns hér á ís-
Vanir sjómenn lelja engin sérstök landi sé fiskþurrðin á hinurn ís-
mið liafa friðast, og fyrir Grinda- lenzku fiskimiðum.
vík ekkert unnist með hinni nýju 6. Um íslenzku fiskistofnana er
landhelgislöggjöf vegna þess, að þ3® nú vitað, að þeir þola yfir-
línan var tekin frá Eldeyjardrang
um Hópsnes og Selvog og þaðan
fram fyrir Vestmannaeyjar, þar
sem sú sjómíla, sem bætt var við
á þessu svæðl, sé yfirleitt svo mik-
ill hraunbotn, að togarar hafi
aldrei reynt að fiska þar. Það
hefir verið sjálffriðað svæði fyrir
botnvörpu.
Sjómenn hér harma það mjög,
að línan var ekki tékin frá Gelr-
fuglaskerjum og aus’.ur um Vest-
mannaeyjar og friðaður þannig
miklll hluti af Selvogsbanka, sem
mun vera einhver mesta klakstöð
við íslands-strendur, sem sést bezt
á tilkomu flolvörpunnar, að tog
ararnir ge'.a fyllt trollið á nokkr-
um m nú.um, þegar fiskurinn er
kominn upp í sjó að hrygna.
Eru sjómenn hér að geta þess
SuSvesturland.
Frá Helga Sigurðssyni f. h
fiskideildar Stokkseyrar hefi ég
éngið þessar upplýsingar: „Svæð
ið, þar sem flskað er á með línu
og þorskanetum markast að mestu
frá 20° 50’ v. 1. til 22° v. 1.
og frá landi 63° 20’ n. br.
Innan þessa svæðis er mikið
lögð lína SSV til VSV fiá Stokks-
eyri ca 10-20 sjóm. frá landi.
Einnig á svæðinu frá Hafnar-
nesi til Krísuvíkurbjargs um 3
sjóm. frá landl.
Þorskanetamiðin eru á sv.puð-
um slóðum og línumiðin, þó frek-
ar nær landi, sérstaklega ef um
sílfisk er að ræða. Annars hefir
netaveiði hér um slóðir orðið að tll, að hér sé á ferðinni eitt hið
miðast að miklu leyti vlð að vera mesta eyðingartœki þorsks, þar
nnan landhelgislínu vegna ágangs sem bæði er, að þetta er mjög
'ogara, sérstaklega erlendra “ | takmarkað svæði og fram ti
Þá er komið á boðleiðarend- þessa hefir það verið alfriðaður
ann, og er síðastur en ekki s ztur flskur, sem hefir sloppið frá botn
Kristinn Haukur Þórhallsson úr
Grindavík.
Öll hafa erindin glatt mig, en
komnasta og ítarlegasta upptaln- sérs'akan fögnuð
og vonir hjá
ing og staðsetning miða, sem mér mér heflr þetta svar Kristins
hefir borlzt, og hefði henni fylgt Hauks vakið, því að hann er að-
flóa frá alþingism. Pélri Ottesen, uppdráttur, eins og frá Filippusi e.ns fjórtán vetra og lætur ekki
sem samþ. var á Alþingi 16. maí Þorvaldssyni, hefði hún verið enn undir höfuð leggjast, vegna
1950, og segir þar m. a. svo:1 meira gersemi. | áhuga fyrir landhelgismálinu, að
„Það orkar ekki tvímælis, að afla- j Vel skil ég, að Gísli leggur ekki lei'.a til hinna reyndu og kunnugu
tregð’an í Faxaflóa á rót sína að á sig það erfiði, en ef hann les sjómanna.
rekja til skefjalausra botnvörpu- þessar linur og hefIr til þess tóm-1 Já! Kæri ungi vinur! Víst er
s'.undir, þá bið ég hann að semja það gaman, þegar æskan sjálf
kortið, bæði fyrir mig og Garð- réttir frain örvandi höncL, þá er
og dragnótavelða á þessum slóð-
um. í Faxaflóa eru víðáttumiklar
klakstöðvar, og þar eru ennfrem-
ur einhverjar þýðingarmestu upp-
eldisstöðvar nytjafiska. Fisk-
gengd er því ávallt mikil í flóan-
um, enda viðurkennt að fornu og
nýju, að þar séu einhver fiskisæl-
usm mið vlð strendur þessa lands.
Friðun Faxaflóa fyrir botn-
búa, því honum er til þess treyst-
andi, það hermir skýrslan.
Fyrst gerir Gísli grein fyrir
grynnstu miðum vestur með land-
inu. Eru þau átta. Svo telur hann
landhelgismálið á framtíðar vegi.
Þá elgnumst við íslendingar fyrr
en varir landgrunnið allt, sem
Evjan okkar hvíta stendur á.
En nú skulum við heyra hvað
inum upp i sjo .
Það sem sagt er um flotvörp-
una er mjög athyglisvert og þarf
vissulega að 6teinma á að ósi, ef
hún revnd'st elns skaðleg og hér
er gefið í skyn. Gott á landhelgis-
málið að eiga svona unga Hauka
í horni. Verði þeir sem flestir.
Niðursföður.
Að hvaða niðurstöðum verður
þá komist eftir skýrslum þeim og
upplýsingum, sem að framan eru
taldar?
1. Mið þau, sera íslenzkir sjó-
menn hafa sótt á, en verið hraktir
frá vegna yfirgangs útlendra
leltt ekki meiri veiði en þá, sem á
iá var sótt fyrir síðustu 6tyrjöld
og að við íslendingar erum nú
orðnir einfærir um að taka úr
:eim þetta magn.
7. Annar aðal-atvinnuvegur
okkar íslendinga eru fiskiveiðar
ig legg'st sá atvinnuvegur í rúst-
ir, er ekki búandi á íslandi, um
iað bera íslenzkir annálar vott.
Fleiri ástæður má telja, en mér
f:nnst þessar framan'.öldu sjö
nægilegar til þess að sanna, auk
þess sem áður er sérstaklega um
Faxaflóa sagt, að spurningunni
um hinn siðferðilega rétt okkar
lslendinga til þess einir að sitja
að veiðunum í hafinu kringum
fsland, verði að svara hiklaust
játandi og annað svar komi ekki
til greina.
Aukin vernd fiskimiða okkar er
stærsta hagsmunamál okkar ís-
lendinga sem s'endur.
Þetla verðum við bæði að
skilja sjálfir og koma öðrum
þjóðum í skilning um.
Um landhe'gina verður ekki
samið. Nœsta átakið er land-
grunnið og djúpmiðin.
vörpu og dragnótaveiðum er því ^ Dýpsta miðið er „Súluál!
óneitanlega mjög þýðingarmikill vanalegt var að sækja á,
þáttur í þeirri sjálfsbjargarvið-
Ieitni íslendlnga að koma í veg
fyrir hóflausa rányrkju á fiski-
miðin „á sandinum”, frá grynnstu Kristinn sjálfur segir: „Þar sern
hraunmiðum f am að svo nefndri ég er ekki nema 14 ára gamall,
miðabrún og eru þau þrjú. hefi ég orð'ð, til þess að veita er-
sem indi yðar úrlausn að leita til eldri
og reyndari sjómanna, og hjá
En svo kemur talning fengsæl- þeim hefi ég fengið eftirfarandi
ustu miðanna, sem ekki eru færri úpplýsingar: Venjuleg fiskimið
en átján, og voru á tímum opnu.með nöfnum eru að mestu innan
Landhelgisgæzlan.
Það er nú búið að leysa land-
helgisgæzluna úr þelm læðingi
niðurlægingar, sem hún var í hjá
Skipaútgerð ríkisins, og er það
vissulega spor í rétta átt, en betur
má ef duga skal.
Það er upplýst orðið, sem ég
hefi haldið fram, að hún auðveld-
ast með hinni nýju varnarl'nu, og
að til hennar þurfa stærri skip og
gangmelri en litlir mótorkoppar,
sem virtust uppáhald Skipaút-
fiskveiðiskipa, einkurn brezkra | gei ðarinnar.
togara, liggja mjög drjúgan spöl ^ísa ég að öðru leyti um fyrir-
komulag hinnar íslenzku land-
helgisgæzlu til þess, sem ég hefi
áður ritað í bæklingnum „Land-
helgin“, bls. 100 til 117.
Eftfrsrtáli.
í ritum mínum um landhelgis-
fyrir utan friðunarlínuna, sem
gildi öðlaðist 15. maí 1952.
Verður því ekki um hana sagt,
að hún sé lengra dregin í haf út,
en sögulegur og siðferð.legur
réttur heimilar.
2. Það er staðieynd, að á und-
anförnum áratugum, svo ekki I málið hefi ég haldið því fram og