Íslendingur - 15.04.1953, Qupperneq 4

1
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 15. apríl 1953
Útgefandi: Útgáfufclag fslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarraaður:
JAKOB Ó. PÉTURSSON, Fjólugötu 1
Sími 1375.
Skrifstofa og afgreiðsla í Gránufélagsgötu 4, sími 1354.
Skrifstofutimi:
Kl. 10—12, 1—3 og 4—6, á laugardögum aðeins 10—12.
Prcntsmiðja Björns Jónssonar h.f.
Óleyfileg framköllun »játninga«
Um miðjan síðastliðinn janúar gerðust þau tíðindi austur í
Moskvu, að 9 þekktir Iæknar voru þar höndum teknir og sakaðir
um morð á nokkrum háttsettum kommúnistum í Rússlandi, þar á
meðal Sdanoffs og SLérbakoffs, sem voru þekktar stjörnur á himni
kommúnismans, en auk þess voru þeir sakfelld.r fyrir að hafa „sótzt
eftir lífi margra háttsettra foringja í her og flota Sovétríkjanna“
eins og höfuðmálgagn íslenzku Moskvudindlanna komst að orði.
Ekki urðu íslenzkir kommúnistar lengi að trúa glæpunum á
læknana, þótt margir þeirra hefðu verið sæmdir Leninorðu eða
öðrum heiðursmerkj um fyrir afrek í þágu læknavísindanna og
sýnd margs konar önnur opinber virðing. Og ekki stóð á „játn-
ingu“ allra þessara vísdómsmanna, þegar eftir henni var leitað. Fór
þar sem í öllum öðrum þekktuin hreinsunartilraunum austan járn-
tjalds, að sakborningarnir sögðu já og amen við öllu, sem á þá var
borið. Það stóð heldur ekki á skýringu Þjóðviljans um ástæður
læknanna fyrir þessum fáheyrðu glæpum. Þeir voru sem sé „hand-
hendi bandarísku og brezku leyniþjónustunnar“.
Svo líða fram riokkrar vikur. Og í byrjun aprílmánaðar er gefin
út tilkynning í Moskvu þess efnis, að öllum sakargiftum hafi veri g
logið á læknana, — þeir hafi verið hreinsaðir af öllum ásökunun *
og sleppt lausum. Aðalmálgagn Sovétstjórnarinnar, „Pravda“, fei|J
þungum og hörðum orðum um aðstoðaröryggismálaráðherrann,f
sem ábyrgð er talinn hafa borið á læknamálinu, og segir þar, að
hann og aðrir starfsmenn ráðuneytisins hafi verið teknir höndum
og öryggismálaráðherranum vikið frá starfi. Hins vegar er þess
ekki getið, hvort endurskoðun innanríkisráðuneytis Sovétríkjanna
á rannsókninni í máli læknanna sé til komin eftir fráfall Stalíns .
marskálks eða hafi áður verið hafin.
Forréttindi ölvaðra manna. — Er
rétt að afsaka verknað manna
vegna ölvunar þeirra? — Nokkur
orð um heiðursmerki. — Ætlar
útvarpið að fara að verða eitt-
hvað skemmtilegra? — Hvenœr
fáum við Akureyrarkvöld?
„Púlli" skrifar mér nokkrar hugleið-
ingar um ölvaða menn og viðhorfið til
þeirra. Fer kafli úr hréfi hans hér á
eflir:
„FYRIR NOKKRUM mánuðum síð-
an sat ég að hádegisverði, er drepið
var á dyr. Lítill sonur minn fór fram,
kemur síðan inn og segir mann vilja
tala við mig. Ég bað hann að vísa hon-
um inn í skrifstofu mína og hiðja
hann að bíða andartak, því að ég var
hálfnaður með súpuna mína. „Nei,
pabbi, hann er fullur,“ svaraði dreng-
urinn. Það var nú allt annað mál, mun
ég hafa hugsað, ýtti frá mér súpudisk-
inum og gekk á fund „fulla mannsins",
er tafði mig þar lil súpan var orðin
köld.
Ég fór að hugleiða þetta nánar.
Hefði maðurinn verið ófullur, mundi
hann hafa orðið að bíða. En af því að
íann var fullur, fékk hann strax við-
tal. Var nokkurt réttlæti í þessu? —
Eg átti auðvitað þá afsökun, að ófull-
ur maður hefði 6trax tekið skýringar
jarnsins gildar og sezt inn og beðið
nín. En ég gat ekki látið barnlð af-
jreiða fullan mann og fór því sjálfur á
,-ettvang, en það leiddi það af sér, að
hinn fulli fékk tafarlausa fyrirgreiðslu.
Sjálfsagt er þetta ekkert einsdæmi, en
iýnir hins vegar, að 6tundum njóta
iullir menn forréttinda fram yfir ófulla.
Þegar til þess kemur að skýra játningarnar, sem virðast hafa
fengist greiðlega eins og aðrar játningar í hreinsunarmálum Komin-
formxíkjanna, segir svo: „Það hefir komið í ljós, að játningar sak-
borninganna, sem áttu að sanna réttmæti ákærunnar, hafa verið
fengnar af starfsmönnum í rannsóknardeild í hinu fyrrnefnda ör-
yggismálaráðuneyti með beitingu óleyfilegra rannsóknaraðferða,
sem eru stranglega bannaðar í löggjöf Sovétríkjanna“.
Engar tölur munu vera tiltækar yfir þann fjölda manna í Sovét-
lýðveldunum, sem festir hafa verið upp í tré eða réttaðir á annan
hátt eftir „fengnar“ játningar þeirra á hinum fjölbreytilegustu
glæpum og flokkssvikum. Enn eru í fersku minni örlög heils hóps
háttsettra kommúnista í Prag, er allir voru leiddir í gálgann eftir
furðulegustu játningar. Einn þeirra játaði m. a. að hafa stuðlað að
verzlunarviðskiptum við ísland með ráðnum huga til að skaða þjóð
sína eftir megni! Engar skýringar háfa verið gefnar á því, hvernig
sl.'kar játningar eru fengnar, en margar þeirra þykja grunsamlegar.
Og vissulega hlýtur sú spurning nú að vakna í hugum þeirra, sem
nenna að hugsa, hvort ekki geti hugsazt, að „beitingu óleyfilegra
rannsóknaraðferða“ hafi oftar verið til að dreifa en í máli hinna
gyðingættuðu lækna í Moskvu. Og jafnframt hlýtur hver hlutlaus
maður að finna til meðaumkunar, — ekki aðeins með fórnardýr-
um hinna „stranglega bönnuðu“ rannsóknaraðferðar, er knýr sak-
lausa menn til að játa á sig hvers konar glæpi, heldur og með þeim
afvegaleiddu mönnum og konum mitt á meðal vor, er horfa með
tilbeiðslu til réltarfars Ráðstjórnarríkjanna í hverri mynd, sem það
birtist
ÉG ER EKKI TEMPLARI, og von-
ict til, að lesendur skilji það ekki sem
emplaraáróður, þótt ég minnist hér á
>á reginvillu, sem marga hendir, að
'a:ra náunganum ölvun til afsökunar
yrir ótilhlýðilegri framkomu eða jafn-
t
/el afhrotum. Ef maður sýnir ókurteisi,
ruddaskap eða yfirtroðslur, hættir sum-
um til að segja: — 0, hann var fullur,
manngreyiðí
ÞAÐ ER MÍN SKOÐUN, að við
úgum að uppræta sl.kan hugsunarhátt.
:Iann er bæði óskynsamlegur og hættu-
'egur. Ef hann væri almennt ríkjandi,
þarf maður ekki annað en drekka sig
•
nrlega fullan til að geta vaðið með
skömmum og svívjrðingum upp á þann,
sem manni er í nöp við, eða fremja
hvers konar afbrot. Maður, sem missir
alla dómgreind og tilfinningu fyrir al-
mennu velsæmi strax og hann liefir
fengið sér ofurlítið „neðan í því“, er í
senn aumkunarverður og fyrirlitlegur.
Ég þekki hins vegar menn, st m aldrei
eru kurteisari og háttvísari í fram-
komu, en þegar þeir eru mátulega hýr-
ir. En þeir eru bara sorglega fá'r. fs-
lendingar eru allt of margir með þeim
ósköpum fæddir að kunna ekkert til
sæmilegrar umgengni við Bakkus, og
er þeim að því mikil vansæmd. Og
vissulega er þeim ráðlegast að forðast
allt samneyti við hann,. sem týna allri
sjálfsvirðingu í umgengni við aðra, cr
þeir dreypa á glasi“.
ÍSLENZK LISTAKONA í Dan-
mörku skýrði frá því í útvarpsviðtali
nú fyrir skömmu, að heiðursmerki, er
henni hafði verið veitt í Ítalíu, hafi
hún ekki leyst út, af því að hún hefði
þurft að kaupa það. Það hefði verið
úr gulli, en af því væri litið í Ítalíu,
og þyrfti því að greiða fullt verð fyrir
gripi úr þeim dýra málmi, sem fluttir
væru úr landi. Þetta þótti mörgum
lilustanda furðulegt, og einhver laum-
aði áð mér þeirri uppástungu, að ís-
lenzka ríkið gæti komið sér upp tekju-
stofni með því að celja Fálkaorðuna,
sem marg'.r kjósa að eiga og fram’.eidd
er í ærnum stíl og úthlutað á háða
bóga, án þess að nokkurt verð komi
fyrir (nema verðleikar?).
' Aríi jþýípýfifT
ANNARS VIL ÉG stinga upp á því,
að hætt sé fjöldaíramleiðslu á því heið-
ursmerki, áður en annar hver uppkom-
nn íslendingur hefir fengið það að
gjöf. Ætti aðeins að veita það tiltek-
inni lölu manna einu sinni á ári, t. d.
17. júní. Og væri ég í orðunefnd,
mundi ég leggja til, að næstu menn,
sem þetta heiðursmerki fengju, yrðu
Guðmundur Jónasson frá Múla, í við-
urkenningarskyni fyrir það hjörgunar-
tarf, er hann vann í harðindasveitun-
:tm austan lands í hitteðfyrra, og
Björn Pálsson flugmaður í viðurkenn-
ingarskyni fyrlr að hafa bjargað fjölda
I Raddir
KVIKMYNDIR
UM UPPELDISMÁL.
Að afloknum aðalfundi Barna-
verndarfélags Akureyrar síðast-
liðinn sunnudag voru sýndar
þrjár kvikmyndir, sem lánaðar
hafa verið hingað til lands á veg-
um Sameinuðu þjóðanna. Efni
myndanna eru ýmsar nýjustu
niðurstöður uppeldisfræði, m. a.
í meðferð ungbarna, og fjallar
fyrsta myndin og sú lengsta eink-
im um þetta efni. Gerður er sam-
anburður á börnum, sem alin eru
upp í heimahúsum í umsjá móð-
ur sinnar og öðrum, sem alast að
öllu leyti upp á barnaheimili. Er
íögð áherzla á það í skýringum,
sein myndinni fylgja, að aðbúð
og umhirða sé öll hin fullkomn-
asta á barnaheimilum. Þrátt fyrir
þetta stenzt barnið, sem þannig er
fóstrað upp ekki santanburð við
jafnaldra sinn, sem notið hefir
umhyggju móðurinnar og hinna
örfandi áhrifa þess umhverfis,
sem heimilið skapar. Verður þessi
tnunur meira áberandi. því lengra
sem líður á fyrsta æviárið og úr
því. Heima-öldu börnin virðast
tápmeiri, fljótari að líkja eftir
því, sem haft er fyrir þeim í leik,
m.ö.o. sýna meiri þroska en jafn-
aldrar og jafnvel eldri börn á
barnahælunum.
Mynd nr. 2 rekur sögu ungs
manns, sem ekki fær notið sín á
mannslífa með sjúkraflugi sínu, oft við
hin erfiðustu flugskilyrði.
RÍKISÚTVARPIÐ hefir auglýst eft-
'r léttum gamandagskrám, er það vill
veita verðlaun fyrir, og virðist nú hafa
tekið til greina þær eindregnu óskir
hlus'.enda, að auka létt efni í dag-
skránni. Enn er þreytan eftir hina
þungu, árlegu páskadagskrá varla horf-
in úr hugum hlustenda, - en hún hófst
með tilkynningu um, að 200 króna af-
notagjald væri fallið í gjalddaga, —
og var því sannarlega hressandi að
heyra um þessa umbótaviðleitni stofn-
’.inarinnar.
OG AÐ SÍÐUSTU vil ég vekja máls
á því, að v'.ð gætum nú farið að þiggja
eitt Akureyrarkvöld, sem útvarpað
verði um endurvarpsstöðina hér. Það
mætti. verða eitthvert næs'.u laugar-
dagskvölda og hefjast með barnatíma,
•r skólabörnin hér önnuðust, en þau
hafa nýlega haldið hina árlegu skóla-
skemmtun með margbreytilegum við-
fangsefnum við barna bæfi. Síðar um
kvöldið gæ'.um við tvo feng'ð ávarp,
upplestur, kórsöngva og tvísöngva,
söng ungra stúlkna með gítarundirleik
og kannske einn þátt úr leikritinu
„Dómar“. Þetta er nú aðeins lausleg
uppástunga hjá mér, en ég mundi eiga
létlara með að sætta mig við að láta
, tvöhundruðkal’.inn" af hendi, ef ég
sæi vaxandi vott þess, að stjórn út-
varpsins vildi nýta þá möguleika, sem
þarna eru fundnir, svona til reynslu,
þótt ekki sé nema einu sinni á ári.
kvenna 1
fullorðins aldri vegna óheppilegra
áhrifa í bernsku. Sýnir myndin
einkum áhrif dekur-uppeldls, sem
rænir drenginn öllum tækifærum
til að reyna á eigin getu og hæfi-
leika. Honum er bægt frá þeim
leikjum, sem hugur hans hneigist
helzt að, og hann skortir þrek til
að blarida sér í hóp jafnaldra
sinna. Með aldrinum lætur hann
aðra ráða fyrir sig í smáu og
stóru, einkum móður sína. Sjálfs-
traust hans og þrautseigja hafa
beðið alvarlegan hnekki.Segir síð
an frá þeim ráðum, sem beitt er
þessuin unga manni til hjálpar og
verða lil þess að bæta úr því, sem
aflaga hefir farið í uppvextinum.
Þriðja mynd er frá starfsemi
norskra barnaheimila.
Ottó Jónsson kennari þýddi
enskan texta og skýrði myndirn-
ar.
Sýningin var vel sótt, og mundu
þó sjálfsagt fleiri vilja fá tæki-
færi til að sjá þessar athyglis-
verðu myndir.
SOKKAR Á BÖRNIN.
Ekki verður með sanni sagt að
vöruskortur hafi gert húsmæðrum
og öðrum kaupendum erfitt fyrir
í seinni tíð. Tími biðraðanna er
Iiðinn, sem betur fer, og búðirn-
ar eru fullar af nytsömum varn-
ingi. Fyrir kemur þó að skortur
verður á nauðsynlegum hlutum,