Íslendingur - 25.11.1953, Qupperneq 5

Miðvikudagur 25. nóvember 1953
ISLENDINGUR
viljfl ekhi Pii
Hlutleysisstefnan kexnur ekki
lengur að haldi
inga yfir hafið frá Ameríku —
dregið styrjöldina á lang-
6
og því
inn.
Ræða Jónasar G. Rafnar við útvarpsumræð-
urnar 18. nóv. s.l.
Til skamms tíma var það skoð- göngutæknin ekki komin lengra
un flestra hér á landi, að við ís- áleiðis en það', að ógerlegt var
lendingar gætum haldið okkur al- fyrir styrjaldaraðila að ná fót-
gerlega utan við styrjaldarátök feslu á íslandi, nerna með her-
annarra þjóða. Á þessari skoðun skipum. Þar sem hrezki flotinn
byggist hlutleysisstefnan, sem var þá alls ráðandi á Atlantshaf-
mörkuð var með Sambandslögun- inu gerðu Þjóðverjar ekki íilraun
um árið 1918. j til árásar á ísland, en bækistöðv-
Hlutleysisstefnan átti sér eðli- ar hér hefðu reynzt þeim óme'an-
leg rök bæði í legu landsins og fá- legar í baráttunni við skipalestir
menni þjóðarinnar, auk þess sem Vesturveldanna. I síðari heims-
íslendingar höfðu ekki svo öldum styrjöldinni var viðhorfið í þess-
skipti vanist vopnaburði. j um efnum gerhreytt. Þá var fram-
Hinar stórfelldu framfarir á kvæmanlegt að hertaka Island úr
sviði samgöngumálanna, sem lofti. Vörn hrezka flotans var
með ári hverju minnkaði fjar- ekki lengur einhlít til þess að
lægðirnar, ef svo má að orði kom- j tryggja öryggi landsins. Eins og
ast, hafa fyrir okkur Islendinga kunnugt er vildu Bretar þá ekki
og raunar allá aðra, leitt af sér hætta á, að Þjóðverjar yrðu fyrri
gerbreyltar aðstæður frá því, sem til -— og hernámu því landið.
áður var. j Meðan styrjoldin geisaði höfðu
Ekkert þjóðríki jarðarinnar Bretar og Bandaríkjamenn hér
getur nú lengur haldið sér ein- herslöðvar, sem auðvelduðu mjög
angruðu frá umheiminum í skjóli baráttuna við kafbáta Möndul-
fjarlægða — og sízt af öllu í veldanna. Á því er ekki minnsti
ófriði, er ófyrirleitinn árásarað- vafi, að þýzkar bækistöðvar á ís-
ili hagnýtir sér fullkomnustu landi hefðu mjög torveldað flutn-
tækni tib þess að ná settu marki.
Stríðandi herveldi getur á ör-
skömmum tíma beint morðtækj-
um sínum að fjarlægustu þjóðum
og leitt yfir þær tortímingu, ef
engar varnir eru fyrir hendi.
Þetta breytta viðhorf hefir ekki
hvað sizt valdið röskun á högum
okkar íslendinga, röskun, sem
við urðum fyrst verulega varir
við í síðari heimsstyrjöldirfni.
Fátt skiptir meiru í ófriði en
greiðar samgöngur. Að styrjald-
araðilar geti á sem allra skemmst-
um tíma flutt til lið og vistir —
og eins og nú er háttað úr einu
landinu í annað, frá einni heims-
álfunni til annarrar. Af þessu
leiðir, að vegna legu sinnar úti í
miðju liafi, sem miðja vegar á
milli íveggja meginlanda, er ís-
land nú tvímælalaust eitt af þýð-
ingarmestu löndum Evrópu í
ófriði.
I heimsstyrjöldunum tveimur,
sem hrjáð hafa mannkynið á
þessari öld, fóru fram gífurlegir
flutningar á mönnum og varningi
frá Vesturheimi til Englands og
norðurstranda Rússaveldis. í
bæði skiptin var allt gert, sem í
mannlegum mætti stóð til þess að
hindra þessa flutninga. Að það
tókst ekhi réð tvímœlalaust úrslit-
ununi í báðum styrjöldunum. —
Segja má, að verulegur hluti af
þessum flu'ningum, hafi farið urn
hlaðvarpann hjá okkur íslending-
um. í fyrri styrjöldinni var sam-
vísu upp fjarri ströndum lands-
ins, en íslendingar höfðu, sem
aðrir, fengið þá reynslu, að
ófriðarbál getur breiðst út með
marg-þúsundföldum hraða eldsins
í sinunni.
Þegar svo óvænlega horfði uin
friðinn í heiminum, og enginn
vissi, hvaða hörmungar morgun-
dagurinn kynni að færa, tóku ís-
lendingar mjög að ugga unr sinn
hag. Menn gerðu sér ljósa þá
hættu, sem vofði yfir óvörðu
landi, er vegna legu sinnar hlaut
að verða hugsanlegum árásarað-
ila eftirsóknarverð bráð. Fulltrú-
ar þjóðarinnar í ríkisstjórn og á
Alþingi tóku þegar í stað að bera
saman ráð sín um það, hvernig
snúast ætti við hættunni og
tryggja frekar öryggi landsins.
í þeim efnunr. Og auðvitað verð-
ur þeirri viðleitni haldið áfram.
Allír góðviljaðir Islendingar
vona, að með því að hagnýtá sér
þá reynslu, sem fengizt hefir í
samskiptunum við varnarliðið,
megi enn takast að draga úr þeim
vandkvæðum, sem vist þess hefir
í för með sér,— og þeirri röskun
í þjóðlífinu, sem rekja má til
þess. Ber mönnum að sjálfsögðu,
að stuðla að því, að allaf sl kar
íilraunir stjórnarvaldanna beri
sem mestan og skjótastan árang-
ur.
Þetta, sem ég hefi sagt, lrlýtur
að vera sjónarmið 1 slendingsins í
málinu. Hitt má svo engum koma
á óvart, þótt 5. herdeildin og þeir,
senr etja kappi við hana um kjör-
fylgi „hinna nytsömu sakleys-
Niðurslaða umrœðnanna, er fram ingja“ haldi áfram sinni fyrri bar-
jór á milli lýðrœðisflokkanna um áttu.
Það er jafneðlilegt, að þeir
sem telja Sovétríkin sitt eiginlega
Jónas Rajnar.
muni- styrjaldaraðilar láta sér í
léttu rúmi liggja frómar óskir 150
þúsund sálna hér uppi á íslandi
uin að fá að vera í friði. Það er
og jafn augljóst, að vegna þýð-
ingar landsins í hernaði, muni
árásaraðili gera tilraun til þess að
ná hér fótfestu, en af því leiðir,
að algert varnarleysi Islands hlýt-
ur beinlínis að bjóða hœttunni
heim.
Eins og kunnugt er, hefir sam-
göngulækninni enn fleygt fram nú
síðustu árin og þróuninni á því
sviði virðast engin takmörk sett.
Ollum ætti því að vera ljóst, senr
raunhæft líta á hið nýja viðhorf,
að einangrun Islands frá umheim-
inum er nú lokið fyrir fullt og
allt.
Fors^ndan fyrir því, að við Is-
lendingar gelum í slcjóli einangr-
unar haldið okkur utan við styrj-
aldarálök slórþjóðanna er því
einnig brostin fyrir fullt og alll.
En hið nýja viðhorf hefir í
engu breytt því meginatriði, að
við Islendingar erunr enn senr
fyrr hin sanra friðelskandi þjóð,
senr þráir það eitt, að geta lifað í
þetta mikla vandamál, varð sú,
eins og kunnugt er, að gerður var
um það samningur við Randaríki: föðurland og nriði allar sínar
Norður-Ameríku, að þau tœkju 1 gjörðir og lilburði við hagsmuni
að sér varnir landsins jyrir hönd hins Alþjóðlega komnrúnisma,
Atlantshafsbandalagsins. j leitist við að gera varnarsanrtök
Enginn þarf að ætla, að einn hinna frjálsu þjóða sem tor-
einasti þeirra þjóðarfulltrúa, senr! tryggilegust — sem liitt, að þeir,
ákvörðun ióku um varnarsantn- Sem ekki vilja búa við algert and-
inginn við Bandaríkin, lrafi geng-
ið þess dulinn, að margvrsleg
vandkvæði hlutu að leiða af dvöl
erlends varnarliðs í landinu.
En þá var sem fyrr, að íslend-
ingar urðu að velja eða hafna.
Vegna versnandi ás'ands í al-
þjóðamálum treystust fulltrúar
þjóðarinnar ekki lengur iil að
taka á sig ábyrgðina á að hafa
landið með öllu varnarlaust, ef
til styrjaldar drægi í Norðurálfu.
Þeir völdu þann kostinn fremur
að rnæta erfiðleikunum sem óhjá-
kvænrilega myndu hljótast af
sanrbúðinni við varnarliðið -— en
að bjóða hættunni heim með því
að hafa hér engar varnir. / þessu
máli áttu allir lýðrœðisflokkarnir
samleið og allir fulltrúar þeirra á
Alþingi fylgdust að sem einn
maður.
Á það má benda, að raunveru-
lega ber ekki að sakast við ís-
lenzk stjórnarvöld vegna þeirra
Þegar íslendihgar gerðust aðil-
ar að Norður-Atlanlshafsbanda-
laginu, varnarsamtökum hinrra
vestrænu lýðræðisríkja, hafði yf-
ir^næfandi meirihluti lands-
nranna gert sér grein fyrir þeim
aðs'æðum og hinu nýja viðhorfi,
sem ég hefi nú lýst.
Ákvörðun þjóðarinnar leiddi
af því, að úr því þess var ekki
lengur nokkur kostur að lifa í
friði, ef til styrjaldar drægi á
rrrilli stórveldanna, að úr því
hlutleysið átti sér ekki lengur
stoð í veruleikanum, eins og
reynslan hafði sýnt, þá œttum við
íslendingar nú ekki annars úr-,
kosti en að velja okkur stöðu í|
hinum tvískipta heimi, ef við óþœginda, sem leiða af dvöl er-
vildum á raunhœfan hátt leitasl lends varnarliðs í landinu —
varaleysi, geri sitt til þess að allt
fari senr bezt úr hendi í varnar-
málunum.
Milli þessara tveggja sjónar-
miða hefir verið, er, og verður
barátta um stöðu og varnir Is-
lands, meðan lítt breyttar aðstœð-
ur ríkja í heimsmálunum.
við að tryggja öryggi landsins.
Og þegar svo var komið varð ís-
lendingum valið auðvelt, valið
milli einrœðis og ofbeldis annars
vegar og jajnréttis og frelsis ein-
staklinga og þjóða hins vegar.
Valið var á nrilli þess, senr allir |ar smáþjóðarinnar at annarrr.
Þetta sama stórveldi hefir nreð
sannir og óspilltir íslendingar af-
neila í lrjarta sínu, og þeirra hug-
sjóna, senr á sínunr tíma stuðluðu
sátt oa samlyndi við allar aðrar f , , , ,
' . .. ao byggð Islands og siðan hafa
þjóðir. Að við teljum okkur ekki , , .. , i •
1J _ _ J_ _ _ rrkt r vrtund og geðr þjoðarinn-
lengur skjól í lrlulleysisyfirlýsing-
unr leiðir ekki af hugarfarsbreyt-
ar. Hugsjóna, senr frjálsir menn
kjósa frenrur að deyja fyrir en
rngu, heldur því, að kringum- ,-r . , . , , ó
° 1 ° , lita an, eins og komizt hefrr verið
stœðurnar sjálfar og /en£lre ag org;
reynsla hejir opnað augu okkar
fyrir þeirri staðreynd, að ef lil
styrjaldar dregur á nýjan leik á. Unr það leyti, senr vér íslend-
milli stórveldanna, verða óskir og ingar gengum í Norður-Atlants-
vonir Islendinga um að mega hafsbandalagið vonuðu menn, að
standa fyrir utan hildarleikinn að lil þess þyrfli ekki að konra, að
engu hafðar. | lrér yrði erlendur her á „friðar-
Engunr vitibornum manni á að ^ tínrum“. En sköminu síðar sáust
geta blandast hugur unr, að konri nýjar, uggvænlegar blikur á lofti
til átaka, þar senr barizt verður
unr líf eða dauða milljónanna,
—, og að því kom, að ófriðarbál-
ið brauzt út. Eldurinn* gaus að
heldur miklu frenrur við þann að-
ilann, sem ábyrgð ber á ófriðar-
lrættunni í heinrinunr. Á ég þar
við einræðisríkið í austrinu, senr
nreð ofríki hefir brotið á bak aft-
ur frelsisþrá og sjálfstæði hverr-
af
yfirgangi sínunr knúð lýðræðis-
ríkin til þess að bindast varnar-
samtökum. Og það er eingöngu
vegna rnátlar þessara samtaka, að
sigurganga kúgunarinnar hefir nú
verið stöðvuð.
Vandkvæðin aí dvöl varnar-
liðsins í landinu hafa ekki komið
neinuni á óvart. Þau eru niikil og
nrargvísleg, eins og fyrirfranr var
vitað —, þótt þau séu hvergi
nærri eins mikil og 5. herdeild ís
lendinga og þjónar þeirra vilja
vera láta. • Að sjálfsögðu liafa
síjórnarvöldin allt frá öndverðu
leitast við að draga úr erfiðleik
unuiii, senr stafa af vist varnar-
liðsins, unr leið og þeir lrafa kom-
ið í ljós, og miklu fengið áorkað
Ég sé ekki ástæðu til þess að
ræða sérstaklega einstaka liði
þeirrar tillögu lil þingsályktunar,
sem hér er til umræðu. En vil
bæta þessu við:
Tillagan er hvorki merkari né
ómerkilegri en önnur þau plögg,
senr andstæðingar varnarsamtaka
hinna frjálsu þjóða hafa lagt
fram hér á hæstvirtu Alþingi —
og miða að því einu, að þyrla
upp sem allra mestu moldviðri
um varnarmálin.
Engan undrar framferði og á-
byrgðarfeysi konrnrúnistaleiðtog-
anna í þessum efnum. Þeir hafa
annarlegra hagsnruna að gæta, og
óttast nreir aðra húsbændur en ís-
lenzku þjóðina. En marga furðar
óneitanlega, að til skuli vera
menn — og jafnvel hér á Alþingi
íslendinga — senr viðurkenna
ekki hina austrænu fjötra, en
stefna þó vitandi vits að því að
setja íramtíð og frelsi þjóðarinn-
ar í voða, af þjónkun við sönru
hagsmuni og konrmúnistar bera
fyrir brjósti.
Ein^ megin-uppislaðan í áróðri
konnnúnista og fylgifiska þeirra
hefir rerið sú að gera þá menn
senr torlryggilegasta í augum
þjóðarinnar, senr nrest afskipli
hafa haft af varnarmálunum. Með
látlausu níði og tilhæfulausunr
ósannindunr er ætlunin að gera
þessa nrenn óalandi og óferjandi í
vitund þjóðarinnar. En nrestur
lrluti landsnranna, sem raunhæft
hugsar um þessi nrál, veit betur
og lekur ekkert nrark á rógberun-
unr. Almenningsálitið hefir þegar
lrér á landi senr annars staðar for-
dæmt allar aðferðir og tilgang
koninrúnista, og sá dónrur nrun