Íslendingur - 28.07.1954, Blaðsíða 4

4
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 28. júlí 1954
yr .................................................- — —— - —— — — <
Kcmiir út
hvern miðvikudag.
Útgefandi: Útgáfufélag íslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Jakob Ó. Pétursson, Fjólugötu 1
Sími 1375.
Skrifstofa og afgreiðsla í Cránufélagsgötu 4, sfmi 1354.
Skrifstofutími:
Kl. 10—12, 1—3 og 4—6, á laugardögum aðeins 10—12.
• Prentsmiðja Björns Jónssonar h.f.
Einstaklingsreksturinn sannar yfir-
burði sína
Hvenær sera vinstri öflin í landinu hafa haft veruleg ítök í
stjórn landsins, hefir ríkisvald.ð sölsað undir sig fleiri eða færri
starfsgreinar og atvinnurekstur, sem áður þótti sjálfsagt að athafna-
samir og dugandi einstaklingar eða félagssamtök þeirra hefðu með
höndum. Hafa þjóðnýtingarflokkarnir einkum só'.t ríkisrekstur at-
vinnugreina fast. Smátt og smátt tókst þeim að fá Framsóknar-
flokkinn til fylgis við sig um að koma því fram, að ríkið ræki
járn- og vélsmiðju, prentsmiðju, áburðarsölu, grænmetissölu og
skipaú'gerð. Hefir oltið á ýmsu með rekstur þessara ríkisstofnana,
og þá einkum hinnar síðastnefndu, sem alltaf er rekin með milljóna-
halla, t. d. er hallinn áællaður á fjárlögum 1954 millj. kr.
Þrátt fyrir hina erfiðu reynslu af ríkisrekstri vildu vinstri flokk-
arnir ekki láta staðar numið. Samgöngur á landi, þ. e. fólksflutn-
ingar með bifreiðum, voru framan af í höndum eins'.akl.nga.
Kristján Kristjánsson bifreiðaeigandi á Akureyri hafði fyrstur
manna tekið upp fastar áætlunarferðir fyrir fólksflutningabifreiðir
milli Akureyrar og Reykjavíkur og á ýmsum öðrum skemmri leið-
um út frá Akureyri. Hann barðist af eigin ramleik og eigin áhuga
fyrir þessum samgöngum án opinberrar aðstoðar, og má nærri geta,
að þar hefir þurft kjark og áræði til á fyrstu árum þessara mann-
flu'ninga, eins og veg.'rnir voru þá frums'.æðir, hlykkjóttir, holóttir
og þröngir, enda mun hann hafa tapað verulega á þessum flutning-
um framan af, þegar brotizt var á milli svo lengi fram eftir vetri,
sem frekast var auðið. En þegar byrjunarörðugleikarnir voru yfir-
stignir, þótti ekki fært, að brautryðjandinn sæti að þessum flutn-
ingum, og voru þeir þá „skipulagðir“, þ. e. skipt á milli margra
„sérleyfishafa“. Fólksflutningunum milli Suður- og Norðurlands
var þá pm nokkur ár skipt milli Bifreiðastöðvar Akureyrar og
Bifreiðastöðvar Steindórs í Reykjavík. En eftir því sem vegir bötn-
uðu og brúm fjölgaði á þjóðleiðinni, tóku vinstTÍ öflin að ugga um,
að sérleyfishafarnir hefðu hagnað af atvinnurekstri þessum, sem
betur væri kominn óskiptur í ríkiskassann, og beitti þá ráðherra'
Alþýðuflokksins sér fyrir því, að póststjórnin tæki að sér fólks- og
póstflutninga milli Reykjavíkur og Akureyrar og Reykjavíkur og
Hafnarfjarðar. En hinn opinberi rekstur gaf ekki góða raun. Þrátt
fyrir hækkuð fargjöld og litla sem enga endurnýjun ökutækjanna,
voru flutningarnir reknir með verulegum halla, og lauk svo, að rik-
ið var lá'ið hætta þessum misheppnaða rekstri og hann boðinn út
á ný. Mynduðu þá nokkrir bifreiðastjórar með sér hlutafélag og
buðu í fólksflutningana milli Suöur- og Norðurlands og hrepptu
þá. Má nærri geta, að Norðurleið h.f. hefir gert þetta með hálfum
huga eflir þá döpru reynslu, er fengizt hafði af rekstri póststjórn-
arinnar. Vagnarnir voru úr sér gengnir, þægindasnauðir og langt á
eftir tímanum. Var það því fyrsta verk Norðurleiðar að bæta vagna-
kostinn, afla stærri og rúmbelri vagna, svo að sem bezt gæti farið
um fólkið, sem með þeim ferðaðist. Tók þetta nokkurn tíma vegna
hinna alkunnu gjaldeyrisvandræða þeirra tíma og erfiðleika á því
að fá innflutningsleyfi. Eftir að rætast tók úr þeim erfiðleikum,
batnaði vagnakos'ur Norðurleiðar óðfluga. Fyrir tveim árum tóku
þeir upp næturferðir milli Ileykjavíkur og Akureyrar í svonefnd-
um ,,svefnvagni“, sem búinn var þeim þægindum, að farþegarnir
gátu sofið á leiðinni svo sem þá lysti. Og nú í sumar koma þeir
með nýjan vagn á leiðina, sem rúmar 41 faiþega og er nýtízkuleg-
asti vagninn, sem nú er völ á á heímsmarkaðinum. Einu erfiðleik-
arnir við notkun þess vagns á norðurleiðinni eru brýrnar, sem
sumar eru svo þröngar, að staka aðgæzlu þarf til að smjúga yfir
þær, auk þess sem burðarþol sumra þe.rra er upp á það minnsta.
Er því nauðsynlegt að hið opinbera leggi höfðuðáherzlu á að bæta
hér úr sem allra fyist og miði alla vega- og hrúagerð á þessari aðal-
samgönguleið milli Norður- og Suðurlands við að þola a. m. k.
20 tonna þunga, því að enginn vafi er á, að vagnar til fólks- og
vöruflutninga innanlands e'ga eftir að stækka að mun, strax og
vegir og brýr þola umferð þeirra, enda ber að s'efna að því af
hagrænum ástæðum, sem ekki ætti að þurfa skýringa við.
Stjórnarformaður Norðurleiðar, Ingimundur Gestsson, sýndi
blaðamönnum og fleirum hinn nýja vagn félagsins á dögunum og

Vantar skilti við heimreiðir. —
Kvartað yfir skipulagðri ferð. —
„Fleira gerðist í júnímánuði.“ —
Nýju bifhjólin og slysahœttan. —
Villugjarnt í Gránufélagsgötu.
MARGIR fara bvo í bifreiðum um
byggðir landsins ár eftir ár, að þeir
kunna engin rkil á nöfnum þeirra bæja
og býla, er leið þeirra liggur framhjá.
Er þetta einkar le'ðinlegt og getur oft
verið bagalegt. Ef til vill veldur það
meiriháttar töfum fyrir bifreiðastjóra
og óþörfu ónæði á bæjum, ef fara þarf
heim á bæi til að spyrja til vegar að á-
kveðnum bæ í byggðinni, en hjá því
mætti komast með því, að við vegamót-
in heim að hverjum bæ væri skilti með
nafni bæjarins. Þetta ætti ekki að
þurfa að kosta heimilin nema l.'tið, því
vel má nota krossviðarrenning og mála
nafn bæjarins á.
RÉTT ER AÐ TAKA FRAM, að
all-víða eru slík skilti meðfram vegun-
um, og sum þeirra vönduð að gerð, cn
þau þyrftu að vera við hvern bæ.------
Þá vantar sums staðar upplýsingar um
vegalengdir á mótum þjóðvegá, sem
auðvelt er að bæta úr. Tek ég þar sem
dæmi vegamót Kinnarvegar og Austur-
landsvegar í Ljósavatnsskarði. Þar
stendur aðeins „Kinnarvegur". Á því
skilti ætti og að standa skýrum stöf-
um, sem lesa mætti úr bifreið, sem um
veginn fer, vegalengdin til Húsavíkur,
Reykjahlíðar og Akureyrar í kílómetr-
um. Væru að því mikil þægindi fyrir
vegfarendur.
VIÐ HÖFUM mikinn áhuga á því
að laða ferðamenn hingað til lands til
að afla okkur gjaldeyris og atvinnu, og
höfum v.ð þcsi vegna stofnað Ferða-
skrifstofu, sem borin er uppi af ríkinu.
Er e!tt meginhlutverk hennar að
grelða fyrir komu erlendra ferðamanna
til landsins og skipuleggja ferðir inn-
anlands. Nýlega átti „Vísir" í Reykja-
vík viðlal við útlending, sem tekið
hafði þátt í „skipulagðri" ferð skrifstof-
unnar til Gullfoss og Geysis, og lét
hann í Ijós, að hann hefði ckki verið
alls ko:tar ánægður með fararstjórn-
ina. Þegar blaðið spyr, hvað honum
hafi fundizt að, segir hann:
„Einkum það, að okkur var bókstaf-
lega ekkert sagt. Fararstjórinn . taldi
farþegana í hvert sinn, sem lagt var af
stað frá áfangastað en annað hlutverk
taldi hann sig sýnilega ekki hafa. Sem
dæmi má nefna, að þegar við komum
að Geysi, var þess ekki getið, að gert
væri ráð fyrir að matast þar. Þess var
heldur ekki getið, að allir kæmust ckki
að í einu, og hafði það vitanlega þær
afleiðingar, að við útlendingarnir eát-
um allir á liakanum, en það er ef til
vill almennur siður hjá Ferðaskrifstof-
unni og þá ekki um það að sakast ....
Þá tel ég ekki viðeigandi að auglýsa að
ferð hefjist kl. 9 að morgni í Reykja-
vík og henni ljúki níu að kveldi, þegar
ekki er komið aftur fyrri en 10.30 að
kveldi og þá aðeins með þá, sem taka
það skýrt fram að þeir verði að kom-
ast í bæinn.“
„Roskinn iðnaÖarmaður“ skrijar ejtir■
farandi:
FLESTIR ÍSLENDINGAR virðast
nú vaknaðlr til skilnings á því, að iðn-
aðurinn sé nú kominn í röð þriggja
höfuð-atvinnuvega landsins, og að eng-
inn atvinnuveganna hafi tekið slíkum
risavexti og hann á síðasta hálfum
mannsaldri. Þó er svo að sjá, að enn
skorti sums staðar þenna skilning, og
fannst mér það sannast við lestur at-
burðayfirlitsins í Lesbók Morgunblaðs-
ins, er ber yfirskriftina: Þetta gerðict
í júnímánuði. Slíkt atburðayfirlit er
mjög handhægt til að fá fljóta yfirsýn
yfir innlenda viðburði og góð og að-
gengileg heimild fyrir seinni tímann,
og veltur þá mikið á, að það sé nokk-
urn veginn tæmandi og óhlutdrægt.
ÉG RAK FYRST AUGUN í, að þar
voru stuttar yfirlitsgreinar, er varðaði
atvinnuvegi þjóðarinnar, en þó aðeins
tvo þeirra: Útgerð og landbúnað. Eng-
inn þáttur um iðnað. Þá er þar getlð
um 5 aðalfundi stofnana og félaga, en
hvergi um 16. Iðnþing íslendinga, er
háð var í mánuðinum (að vísu á Ak-
ureyri en hinir fundirnir og þingin í
Reykjavík), getið um formannskjör
Prestafélags íslands og Verzlunarráðs
en ckki kjör forseta Iðnsamband; Is-
lands o. s. frv. Eg vil halda því fram,
að annálsritara Lesbókarinnar beri að
ætla iðnaðinum sinn hlut í þessu
fréttayfirliti, því að i hverjum mánuði
gerast þar nýjungar engu síður en í
þeim atvinnugreinum, er hann ætlar
þar sérstaka þætti.“
HIN NÝJA TEGUND BIFHJÓLA,
gat þess, að fyrsta boðorð Norðurleiðar væri aukin þægindi fyrir
farþegana og bezta þjónusta, sem unnt væri að veita á hverjum
tíma, en til þessa hefði slæmt ás'and vega og brúa á norðurleið-
inni staðið í vegi fyrir því, að þeir gætu náð tilsettum árangri í
því efni.
Þrátt fyrir að Norðurleið hefir ekkert til sparað að bæta vagna-
kost sinn og auka þannig þægindi farþeganna, hefir reks'urinn
borið sig, þótt fyrirrennari þeirra í starfseminni, ríkið sjálft, ræki
hana með verulegum halla. Hafi tekjuafgangur orðið á ársrekstr-
inum, hefir honum ekki verið jafnáð niður á hluthafa í axðsformi,
heldur lagður í ný farartæki, þau fullkomnustu, sem völ hefir verið
á. Þá er það eflirlektarvert, að síðan Norðurleið lók að sér fólks-
flulninga á Norðurlands-leiðinni, hafa fargjöld ekki verið hækk-
uð, þrátt fyrir verulega hækkun á verði ökutækjanna sjálfra og
varahluta til þeirra og annarrar hækkunar á reksturskostnaði.
Þótt hagsýni og dugnaður þeirra félaga hafi kannske átt veru-
legan þátt í góðri afkomu rekstursins, þá sannar þetta dæmi svo
greinilega sem verða má yfirburði einkarekstursins yfir opinberan
rekstur.
sem sumir nefna „skellinöðrur" vegna
hávaðans, sem þau framleiða, er mörg-
um þyrnir í augum, enda hafa nokkur
slys þegar hlotist af notkun þeirra í
Reykjavík. Hér í bæ fer þessi ófögnuð-
ur vaxandi og eykur slysahættuna í
bænum. Það sem alvarlegast er við
þessi nýju farartæki er notkun ungl-
inga á þeim og jafnvel barna innan við
fermingu. Engar takmarkanir virðast
um lágmarksaldur þeirra, er með lijól
þessi fara, og engin skilyrði eru sett
um lágmarkskunnáttu á umferðaregl-
um af hendi notandans.
Eftir því, sem blaðinu Vísi segist frá
nýlega, mun mál þetta vera í athugun
hjá lögreglustjóranum í Reykjavík og
fulltrúa í dómsmálaráðuneytinu, og
verða þá væntanlega gefnar út reglur
(jafnvel bráðabirgðalög) um umferð
þessara nýju farartækja.
NÚMERARÖÐ húsanna við Gránu-
félagsgötu verður mörgum aðkomu-
manni til aðhláturs, sem vonlegt er, og
er furðulegt, að ekki skuli enn liafa
verið breytt númerum húsanna, svo að
þau verði í réttri röð. Það er ekki að-
eins afkáralegt, heldur blátt áfram til
að villa um fyrir mönnum að setja
númerin 39, 41 og 43 niður á milli nr.
27 og 29, og það er með mestu ólík-
indum, að maður, sem kemur ofan
Gránufélagsgötu fram hjá nr. 28, skuli
þurfa að æða yfir tvær þvergötur til að
komact að húsunum nr. 18 og 20.
Vísnabálkur
Stórblöðin í landinu hafa skýrt
frá því, að flugvöllurinn í Gríms-
ey sé opnaður flugvélum og að
þangað hafi komið margt stór-
menni með fyrstu flugvél. Var
fyrst flogið til Eyjafjarðar og þar
teknir með í förina 2 eða 3 menn.
En sá maðurinn, sem fyrstur vakti
máls á flugvallargerð í Grímsey,
benti á stæðið fyrir flugvöllinn,
fór ítrekaðar ferðir út í ey vegna
flugvallarmálsins og gagngert til
Reykjavíkur ásamt yfirvöldum
eyjarinnar til að koma málinu
fram, kvað ekki ltafa verið boðið
í förina. Urn þetta var kveðið:
Út í Grímsey mikill flokkur flaug
og fann, að þar var lending
enginn vandi.
Ljómaði sól á bláum himinbaug,
en brautryðjandinn gleymdist þó
í landi.
Hér eru tvær stökur eftir Sig-
nýju Friðriksdóltur frá Reistará:
Góðar dís.'r, leggið lið
lítilmagna þjáðum,
gefið sjúkum sálarfrið,
sekum líkn og smáðum.
Vert þú alltaf velkominn
vors með hlýja blæinn,
flytur þú í sérhvert sinn,
sólskinið í bæinn.
Og enn kveður hún:
Finn ég hvorki frið né skjól,
en frost og myrkrið svarta.
Ó, að ég mætti eiga ból
upp við sólar hjarta.
■ Þó hafirðu’ ei séð mér hrynja túr,
er harma bylgjur æða,
bak við þunga þögn er súr,
rem þar í leyni blæða.
Seinna, þegat sef ég nár,
mun samvizkan þig fræða:
að þú hafir sært það sár,
sem seinl er þá að græða.