Íslendingur - 22.12.1955, Blaðsíða 12

r
12
Jólablað íslendings
Fimmtudagur 22. des. 1955
— Ny ja Bí ó —
2. jóladag kl. 5 og 9:
LÆKNASTÚDENTAR
Bráðfyndin og fjörug ensk gamanmynd um líf há-
skólastúdenta í enskum skólabæ. Mynd þessi hefir
hvarvetna hlotið mikið lof og aðsókn, þar sem hún
hefir verið sýnd, var m. a. vinsælust allra kvikmynda
er sýndar voru í Bretlandi á árinu 1954*. Myndin er
gerð eftir hinni víðkunnu metsöluskáldsögu Richards
Gordons.
Kl. 3:
SMÁMYNDASAFN (Teiknimyndir)
M. a. Flugið til tunglsins, Gullna antilópan og fleiri
teiknimyndir með Donald Duck, Pluto og kötturinn og
músin.
ATH. JÓLASVEINNINN kemur ó sýn-
inguno kl. 3.
Nýársmynd:
BESS LITLA
Heimsfræg söguleg M.G.M. stórmynd í litum, hríf-
andi lýsing á æskuárum Elísabetar I. Englandsdrottn-
ingar. ■— Aðalhlutverk:
Jean Simons, Stewart Granger,
Deborah Kerr, Charles Laughton.
GLEÐILEG JÓL !
Gleðileg jól!
Farsælt komandi ór!
Þökkum viðsklptin á árinu.
Markaðurinn, Geislagötu 5.
W......1 iii' »i|
Gleðileg jól!
Farsælt komandi ór!
Þökkum viðskiptin á árinu.
Café Lindin.
Gleðileg jól!
Farsælt komandi ór!
Þökkum viðskiptin á árinu.
Ásbyrgi h.f.
Gleðileg jól!
250 gr. jurtafeiti — 4 matsk. kakaó
200 srr. kex. Petit Beuire
Eíjk og sykur þejlt vel saman. Bræöiö jurtafeitina
ng kælið. Erítí. sykri ng kakaó blandað saman vlð.
Aflanst kökumót klætt aö innan með smjörpappír
og krem og kex látiö sitt á hvaö i mótiö.
Farsælt komandi ór!
Þökkum viðskiptin á árinu.
Anna & Freyja.
-' ----ih----------------—
Gleðileg jól!
Farsælt komandi ór!
Þökkum viðskiptin á árinu.
Elektro Co.

— j5k/A(4borgorbíó —
Sími 1124
Jólamynd vor verður sýnd í Skjaldborg:
ÁSTARGLETTU R
(She’s Working through College)
Bráðskemmtileg og fjörug, ný amerísk dans- og
söngvamynd í litum. — Aðalhlutverk:
Ronald Reagan, Virginia Mayo,
Gene Nelson, Patrice Waymore.
Sýnd kl. 3, 5 og 9.
GLEÐILEG JÓL! FARSÆLT NÝÁR!
Þökkum viðskipti liðinna ára.
SKJALDBORGARBÍÓ.
( lll jólill
verða mjólkurbúðir vorar opnar sem hér segir:
Laugardaginn 24. des.: Til kl. 3 síðdegis.
Jóladag, 25. des.: Lokað allan daginn.
Annan jóladag, 26. des.: Opið fró kl. 10 vil 1
Gamlaórsdag, 31. des.: Opið vil kl. 3 síðd.
Nýjórsdag, 1. janúar: Lokað ailan daginn.
ATHUGID:
Alla aðra daga jólavikunnar verður mjólkur-
búðunum lokað ó venjulegum tíma.
MJÓLKU RSAMLÁGIÐ.
GLEÐILEG JÓL!
FARSÆLT KOMANDI ÁR!
Þökkum viðskiptin á árinu.
Ferðaskrifstofan, Akureyri.
Borðgö^n
Framliald af 4. síSu.
þau þurftu ekki að vera kringlótt eða íhvolf eins
cg diskar, heldur voru þau annað hvort litlar,
sléttar tréflögur eða flöt smáborð, sem í Dan-
inörku voru kölluð „brauðdiskar“. Við þau voru
bitar skornir til að varna óhreinkun og skemmd-
um á dúknum, og í máltíðarlok voru brauðdisk-
arnir borðaðir, en oft líka gefnir beiningamönn-
um. Skerborðin tíðkuðust um alla Norðurálfu,
og það var ekki fyrr en á 15. öld sem diskar sá-
ust á borðum í Frakklandi og Þýzkalandi. Voru
þeir í fyrstu renndir úr tré, en bráðlega var farið
að slá þá úr tini. Þeirra er fyrst getið í Danmöku
um 1520, og ruddu þeir sér eftir það mjög liægt
til rúms öldina út, en svo seig var mótstaða sker-
borðanna á Norðurlöndum, að þau héldu víða
velli langt fram á 17. öld.
Þá er loksins komið að göfflunum. Grikkir og
Rómverjar notuðu þá aldrei, og svo leið öld eftir
öld, að engum datt í hug að neyta annarra íækja
en fingranna til að stinga átmat í munn sér. Að
vísu fylgdi stór, tvíálma kvísl hverju fati þurr-
metis á borðið, því að ekki var árennilegt að
sneiða niður heit steikarflikki með hníf og ber-
um höndum, en venjulegra borðgaffla er hvergi
getið fyrr en úr miðri 16. öld. Þeir komast fyrst
í tízku við hirð Hinriks III. Frakkakonungs
(1574—’89) og ollu hinu mesta hneyksli í
fyrstu. Til er bæklingur frá þeim tíma, sem nefn-
ist „Viðrinis-eyjan“ og er ruddalegt gabb um
nýju hirðsiðina í Frakklandi. Þar segir m. a.:
„íbúarnir snertu aldrei kjöt með höndunum,
heldur stungu þeir því upp í sig með gaffli,
um leið og þeir réttu úr sér og teygðu álkuna
fram yfir diskinn. Jafnvel salat ióku þeir með
gaffli, enda er bannað þar í landi að snerta mat-
inn með höndunum, og þótt stirðbusalegt sé að
neyta nokkurs á þenna hátt, þá vildu þeir miklu
fremur snerta munninn með þessu ydda áhaldi
en með fingrum sér.“
Göfflunum gekk lengi vel erfiðlega að ryðja
sér maklegt rúm meðal borðgagnanna. Mönnum
fannst þeir allsendis óþarfir. Það má teljast eins-
dæmi — að minnsta kosti á Norðurlöndum —
að Eiríkur XIV. Svíakonungur (1560—’69) átti
með vissu sína tylftina af hvoru, gylltum skeið-
um og göfflum í sérstöku hylki. Árið 1584 var
hylki þelta enn við lýði í konungshöllinni. Þá
höfðu skeiðarnar týnt mjög tölunni, en gafflarn-
ir ekki; enginn hafði þurft á þeim að halda.
Áreiðanlegt er, að borðgafflar voru ekki not-
aðir á Norðurlöndum fyrr en nokkuð var liðið
fram á 17. öld. Árið 1621 keypti Kristján IX.
Danakonungur gaffal af frönskum manni, sem
var þar á ferð. Getur konungur þess í dagbók
sinni, svo að auðséð er, að það var enginn bvers-
dagsviðburður að hann eignaðist slíkan grip. En
upp frá þessu fjölgaði göfflunum meir og meir,
og hundrað árum síðar voru þeir í eigu alls
lieldra fólks og efnaðra borgara. Verkamenn og
bændur voru að sjálfsögðu langt á eflir og
reyndu varla að tolla í tízkunni fyrr en komið
var fram á 19. öld.
Þess ber að geta, að á 17. öld voru álmur
gaffalsins aðeins tvær, á þeirri 18. þrjár, en á
þeirri 19. urðu þær fjórar. Hver veit nema þær
verði fimrn á okkar öld — jafnmargar fingrun-
um.
Jafnframt því sem gafflarnir hafa rutt sér til
rúms, hefur gömlu skeiðahnífunum og sjálf-
skeiðingunum fækkað ört og borðhnífar leyst þá
af hólmi. Okkkur finnst nú, að á hverju matborði
séu borðdúkur, pentudúkur, diskur, skeið, hníf-
ur og gaffall ómissandi gögn, þar sem hnífurinn
var einráður fyrr á öldum. Tímarnir breytast
og mennirnir með, og engan fær grunað, hvernig
borðgögnum og borðsiðum verði háltað að
nokkrum mannsöldum liðnum.