Íslendingur - 25.01.1956, Blaðsíða 6

6
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 25. jan. 1956
konunni með slæðuna í mál-
verkasafninu í Firenze. Rafa-
el hefir einungis gætt ma-
donnu andlitið meiri til-
Leiðslusvip og guðræknisblæ
en fyrirsætan mun hafa haft
hversdagslega.
Rafael gat ekki sýnt ás'mey
sirmi meiri ást og virðingu en
þá, að íklæða hana gervi
hinnar heilögu guðsmóður.
Hin sixtinska madonna Ra-
faels er dáð um allan heim —
og dýrkuð af katólskum
mönnum meira en nokkurt
annað helgimálverk.
Auðvitað fór Rafael ekki á
mis við öfundsýki, baknag og
ofsóknir. Slíkt er hlutskipti
allra snillinga. Jafnvel Vas-
ari segir, að Rafael hafi
veikzt vegna léttúðarfulls líf-
ernis. En þessi fullyrðing hef-
ir ekki við nein rök að styðj-
ast.
Það gengu margar slúður-
sögur um Rafael. Ein þeirra
var þess efnis, að hann héldi
við bakaradóttur og hefði
málað málverk af henni und-
ir nafninu „La fornarine“.
Þe'ta málverk er af kven-
manni með grófum andlits-
dráttum og klæðlítilli niður
að mitti. Engar líkur eru til
þess að málverk þetta hafi
verið málað af Rafael. Stúlk-
an á La fornarina hefir arm-
bandsúr með nafni Rafaels á-
gröfnu. Og er þetta fullgild
sönnun þess, að málverkið sé
ekki eftir hann. Einhver ill-
gjarn keppinautur Rafaels
hefir viljað niðurlægja hann
á þennan hátt.
Rafael var svo siðferðilega
þroskaður, að honum mun
aldrei hafa til hugar komið að
mála þvílíkt málverk. Hann
málaði engin „ósiðleg“ mál-
verk. Það hefði eyðilagt álit
hans sem göfugs málara.
Rafael málaði, sem fyrr er
sagt, frægasta og fegursta ma-
donnu málverkið í sixtinska
salinn. Það er málað eftir
konu þeirri hinni fögru, sem
hann elskaði fram í andlátið.
Málverkið mun geyma fegurð
hennar um ókomnar aldir. A
meðan það er við lýði gleym-
ist ekki snilld Rafaels.
___*____
Bóndinn og dóttir hans fóra á
markaðinn með egg og smjör og
cftir að hafa selt allt, sem þau
vnru með sneru þau heim í hest-
vagninum. Þá réðust rœningjar á
þau.
Bóndinn grét,. er hann sá rœn-
ingjana fara burt með hestinn og
vagninn.
,.Ekki gráta,“ sagði dóttirin.
„Þeir náðu ekki í peningana okk-
ar, ég stakk þeim upp i mig.“
,.En hvað þá ert ráðsnjöll
stúlka,“ sagði bóndinn. „Alveg
eins og hún móðir þín. Ég vildi
að hún hefði verið hérna líka. Þá
hcjði hún bjargað hestinum og
vagninum.“
Vísnabálknr
Framh. af 4. síðu.
Einlægt étur Ingibjörg,
er það ket og rjómi.
Dormar í fleti dægur mörg,
drósa metin blómi.
Vísan er eftir Jóhannes (d.
1897?) Jónsson frá Syðra-
Vatni, er síðast bjó í Neðra-
Koti — Arnesi — í Tungu-
sveit.
Stúlkubarn var skírt Ind-
laug. Um nafnið kvað Jón
Guðmundsson frá Villinga-
nesi á þessa leið:
Yndi og h.ta umvafin
eðalþvita hrundin. —
Nafnið ritað nú ég finn,
nógu vitur karlfuglinn.
Ekki er ég viss um, að ég
fari rétt með kenninguna: eð-
alþvita: eðalsteina hrundin.
Fyrri hlutinn orðsins er ekki
vel ljós í minni mínu. En það
eitt skiptir engu máli, úr því
kenningin er rétt.
Jón Einarsson frá Héraðs-
dal kom ríðandi að Stafnsrétt
í Svartárdal, e. t. v. ofurlítið
hýr af víni. Var þar glatt á
hjalla og segir einhver kunn-
ugur: Þarna kemur hagyrð-
ingur. Þá svaraði Jón:
Það fjarstæða eintóm er,
— Ullar klæða heyri —
að kunni blæða úr kjafti mér
Kvásis æðra dreyri.
Um stúlku nokkra kvað
Jón þessa vísu:
Hringadýja-Hrund er snauð,
hlýt ég tvílaust greina.
Næstum frí við andans auð, —
ekki er því að Icyna.
Sögn Jóns sjálfs.
Ágúst Sigfússon, kunnur
hagyrðingur, fátækur fjöl-
skyldumaður, lengi í Húna-
þingi, kom að vestan að hitta
Björn bróður sinn, þá bónda
á Yrarfelli, bjargálna mann ó-
magalausan. Ágúst bað hann
um skinn í skó. Þegar hann
var á förum um morguninn
fór Björn inn í eldhús, tók þar
ofan skinnakippu mikla, valdi
þar úr bjór einn, fleygði hon-
um í Ágúst og sagði hálf-
ólundarlega: — Hana! Taktu
við! Það er bezt að þú hafir
þetta. Þetta heyrði ég Ágúst
segja samdægurs, og svo bætti
Jhann við: — Þá datt mér í
hug vísa í orðastað Bjössa;
en ekki þorði ég að láta hann
Iheyra hana. Þið skuluð fá að
heyra hana:
tíeizka finn ég böl og þrá
bónum sinna þínum.
Fariskinnið ómjúkt á
aurum grynnir m.’num.
Einar Sigurðsson, bóndi á
| Reykjarhóli, var einn af skag-
firzkum hagyrðingum á síð-
ari hluta síðustu og fram á
þessa öld. Kunna fróðir
vísnavinir víst allmargar vís-
ur hans. Hér er ein:
Gjörði hnjóta hér úr hor
hjörð, ei fóta gáði.
Þetta ljóta lambskinns vor
loksins þrjóta náði.
Þegar Jónas í Hróarsdal,
hinn fjölhæfi gáfumaður,
heyrði vísu Einars, er sagt að
hann kvæði vísu þessa, sem
víða flaug:
Eg er frá — og ekkert veit
óðarskrá að linuðla,
þó þeir fái framm’ i sveit
fjögur h í stuðla.
Þessa vísu orti Einar á
Reykjarhóli um fyrirlestra-
Gunnu. eða Presta-Gunnu,
sem kölluð var, en ég þekkti
ekki skil á:
Hróðug sést á Hnikarsmey,
heyrn þó bresti snjalla. —
Fy.irlestra- Gunnu-grey
geðjast prestum varla.
Hér eru að síðustu fáeinar
vísur eftir Gunnu þessa:
Dýrólína, drósin fin,
dreifir brýnum kala.
Umvöfð prýði alla tíð
eikin víðis sala.
Er hún Gróa eins og lóa fögur.
Handarsnjóa Hrundin fín
hún burt sóar angurs pín.
Björn ég tel í Borgarey
bónda — vel að gáum —.
Xa smioiu E[3ut j;ttag
mikið vel, það sjáum.
Gosi á Bakka græða kann,
gull.ð flakka lætur.
Góins stakka grundu kann
gefa krakka laglegan.
Drjúgum græðir Daníel,
drengi b.æðir viður.
Mikley ræður mikið vel
Móins hæða viður.
Auðheyrt er, að Gunna hef-
ir ekki verið í vandræðum
með að ríma vísur sínar,
hvað sem annars má um þær
segja.
t______J. Ö. J.
— Er langt til lands? spurði
sjóveiki maðurinn.
— Nei, svona hálfur annar
kílómetri.
— / hvaða átt?
— Beint niður.
*
Dómarinn: Hvað getur þú
fœrt fram þér til málsbóta?
Sakborningur: Að ég er sak-
laus, dómari. Vona, að það verði
ta'.dar nokkrar málsbœtur.
*
Gömul kona rekur regnhlífina
í bakið á bílsljóranum og segir:
— Er þetta Dimmifjallgarður.
— Nei. það er mjóhryggurinn
á mér.
*
ALFERLING: 100
Bræður myrkursins
Irene furs'afrú sat í stól við móofninn.
Hún stóð snögglega á fætur, er hún heyrði einhvern koma.
— Jæja, Irene, sagði Osló greifi. — Hefir þú ekki enn-
þá ákveðið, hvern kostinn þú átt að íaka?
— Með hvaða rétti haldið þér mér innilokaðri hér?
spurði hún.
— Með þeim rétti, sem ást mín á þér veitir mér, svaraði
hann.
— Eg elska yður ekki. Þér vitið það.
— Þú hefir þó einu sinni elskað mig, svaraði hann.
— Aldrei, — það var aðeins ímyndun.
— Jæja, sagði hann. — Ég er kominn til að trúa þér fyr-
ir leyndarmáli, en það er þetta: Við bræðurnir erum nú nær
takmarki voru en nokkru sinni áður.
Hún þagði.
— Þú þekkir það, hélt hann áfram. — Það þýðir frels-
un Rússlands undan harðstjórunum.
— Og dauða Sarkas fursta? spurði hún titrandi röddu.
— Ef til vill.
Hún leit hissa á hann. Var ef til vill einhver von?
Það var eins og hann læsi hugsanir hennar.
— Þú elur von í brjósti, Irene, sagði hann. — Þú hefir
ástæðu til þess. Ég mun fallast á að vægja Sarkas fursta, ef
ég næ hylli þinni.
Hún reikaði í spori og varð að styðja sig við stólinn til
þess að falla ekki á gólfið.
Hann krafðist hylli hennar, þeirrar hylli, er hún hafði
neitað honum um, þrátt fyrir að hún hafði verið kona hans
fyrir sjónum mannanna, — en aldrei fyrir augliti guðs.
Einhver innri rödd hafði hvíslað í eyra herini: Varaðu
þig á þessum manni. Um brúðkaupsnóttina, eftir hina glæstu
veizlu, er allt var orðið hljótt, drap hann á dyr hennar. Þá
sneri hún lyklinum slegin ótta. Hún þorði ekki að veita
þessum manni við:öku. Hún varð þess skyndilega vör, að
ástin, sem hún hafði borið til hans, hafði skyndilega þokað
úr sæti fyrir óskiljanlegum ótta.
Hún bar höfuðverk við og firrtist hann. Þeim fáu dögum,
er þau voru hjón, eyddi hún í herbergjum sínum, og nú
þakkaði hún forlögunum fyrir, að hafa komizt hjá að veita
honum hylli sína. Heiðri hennar var borgið.
— Það er sem sagt urtnt að bjarga lífi Sarkas. En það er
allt undir sjálfri þér komið, sagði hann og nálgaðist hana.
Hún skauzt á bak við stólinn.
— Þér eruð ræfill, Osló greifi, sagði hún. — Fyrsta
skylda aðalsmannsins er að halda skildi sínum hreinum og
bleltlausum. En skjöldur yðar og heiður eru útataðir í götu-
ræsum Pétursborgar.
— Það er unnt að bjarga lífi Sarkas fursta, endurtók
hann með hækkandi rödd. og bætti síðan við:
— Ennþá, en það tilboð stendur ekki lengi. Við verðum
að komast að samningum. Ég þarf víst ekki að segja þér, um
hvað hann fjallar.
— Aldrei, svaraði hún áköf og æst af reiði.
— Eg gæti tekið þetta sem fullnaðarsvar, Irene, en ég vil
vera göfuglyndur og gefa þér umhugsunarfrest í þrjá sólar-
hringa, sagði hann.
— Þrjá sólarhringa, endurlók hann, — en ekki mínútu
lengur. Ef þú hefir ekki fyrir þann tíma veitt mér hylli
þína, þá er jarðvist Sarkas fursta lokið.
Hann hneigði sig lítillega og sneri við upp stigann. Hún
heyrði hlerann falla á eftir honum og féll máttvana niður í
stólinn.
Fám stundum síðar staðnæmdist bíll í nánd við höllina,
og maður steig út úr lionum. Það var Osló greifi.
— Við Rasputin einir höfum frjálsan aðgang að höll-
inni, mælti hann hlæjandi fyrir munni sér. •— Hvílíkt upp-
nám, ef menn vissu þetta.
Hann hélt áfram að hlæja og opnaði með lykli hurð, sem
Rasputin var vanur að ganga um.
Svo hvarf hann inn í höllina, þar sem allir sváfu grun-
lausir um þá miklu hættu, er voíði yfir. Osló greifi var kom-
inn aftur í Arnarhreiðrið.