Íslendingur - 31.03.1977, Blaðsíða 4

Ísleiiíflngur
Otgefandi: islendingur hf.
Eitstjóri og ðbyrgðarmaður: Gísli Sigurgeirsson.
Auglýsingastjóri: Sólveig Adamsdóttir.
Dreifingarstjóri: Steinunn Guðjónsdóttir.
Ritstjórn og afgreiðsla: Ráðhústorgi 9, sími 21500.
Prentun: Prentsmiðja Bjöms Jónssonar.
Askriftargjald: 200 kr. ð mðnuði.
Lausasala: 60 kr. eintakið.
Lurkur og lýðræði
Mannlegt eðli er lífseigt og lætur ógjarna
haggast. Engum yfirvöldum hefur til
fulls tekist að brjóta lögmál þess. „Þótt
náttúran sé lamin með lurk / leitar hún
út um síðir“, segir í gömlum íslenskum
kviðlingi. Enginn stóridómur hefur
megnað að hrinda þessum úrskurði.
Mannleg náttúra hefur lifað af alla
dauðadóma.
Einn gildasti þáttur mannlegs eðlis er
frelsisþörfin, nauðsyn hvers manns að
mega lýsa skoðunum sínum og tilfinningum hindrunarlaust og
láta ekki segja sér fyrir verkum um hvaðeina. Þessi meginþátt-
ur mannlegs eðlis er virtur og viðurkenndur í lýðræðisríkjum
og þar er frelsið talið til mannréttinda, stundum svo sjálfsagðra,
að ástæðulaust sé að vera á verði um tilvist þess.
Það er þó því miður ekki svo. Á öllum öldum hafa einræðis-
öfl reynt að brjóta í bága við mannlegt eðli, sveigja það undir
sig, drepa tjáningarfrelsi og athafnafrelsi i dróma. Og því mið-
ur er það líka svo, að frelsi og lýðræði eru nú forréttindi mikils
minnihluta jarðarbúa.
Á síðustu árum hafa skipst á skin og skúrir, en sem betur
fer hafa lýðræðissinnar um heim allan ýmsu að fagna. Hernað-
areinræði hefur þokað fyrir lýðræði í móðurlandi þess, Grikk-
landi, og í Portúgal horfist betur á en um sinn, þegar eltki var
annað sýnna en einræðið þar myndi aðeins skipta um Iit og
lögun. Mikil ástæða er og til að vænta þess, að á Spáni verðií
lýðræði endurreist á þessu ári, þó að hægt mjakist í áttina.
Mestu fagnaðartíðindi lýðræðissinna eru þó kosningaúrslit-
in í Indlandi, þar sem fjölmennasta þjóð veraldar, sem hingað
til hefur notið lýðræðis, hefur nú endurheimt það eftir að frels-
ið og manníeg náttúra í þrengsta skilningi hafði verið Iamið
með lurk. Dæmi indverja sýnir glöggt að náttúran leitar út
eins og fyrri daginn og lurkurinn snýst í höndum lemilsins og
flengir hann sjálfan. Fangar stjórnarinnar unnu hvað fræki-
legasta kosningasigra. Svona rík er frelsisþráin þrátt fyrir ör-
birgð og ólæsi.
Nóg er samt um einræði og ógnarstjórn. Flestar þjóðir Suður-
Ámeríku, Asíu og Afríku fara á mis við lýðræðislegt stjórnar-
far, og í Chile er svo að skilja sem hafin sé til valda einhver
harðsvíraðasta einræðisstjórn síðari tíma. Og sjaldan eða aldrei
hefur nokkur ríkisstjórn játað jafneftirminnilega upp á sig
skömmina og stjórn Sovétríkjanna, þegar hún í ásýnd alls heims-
ins jafnaði sér við Chilestjórnina með því að hafa skipti á ein-
um hinna pólitísku fanga í Sovétríkjunum og kommúnstafor-
ingjanum frá Chile, sem einnig hafði verið pólitískur fangi.
Enn er það svo í Sovétríkjunum, sem milljónir manna um heim
allan hafa mænt á sem fyrirmynd, að svarið við óskum mannaj
um lýðræði og mannréttindi, og jafnvel hinar minnstu Iagfær-
ingar á kerfinu, hefur verið lurkurinn, aðeins misjafnlega harð-
ur og miskunnarlaus: geðveikrahæli, þrælabúðir og útlegð.
Spilt úrhrök og föðurlandsníðingar hafa þeir verið kallaðir, sem
átt hafa þá ósk heitasta að fá að lifa í sínu föðulandi og vinna,
þar að umbótum á ríkjandi stjórnkerfi en ekki bylta því. Jafn-
vel umbótaviðleitni hinna svonefndu andófsmanna er metin
mönnum til föðurlandssvika.
Það er gleðilegt tímanna tákn, að hin nýja stjórn í Banda-
ríkjunum hefur tekið upp aðra stefnu gagnvart einræði komm-
únismans en hina misheppnuðu undansláttarstefnu Nixons og
Kissingers: heiðra skaltu skálkinn svo hann skaði þig ekki,
enda færast nú hreyfingar umbótamanna um alla Austur-Evrópu
leynt og ljóst í aukana. Margur á sér lengi að bíða, en jafnvel)
þar sem myrkur einræðisins hefur grúft yfir öldum saman, leitar
mannlegt eðli útrásar. Og fyrr eða síðar leysir frelsið lurkinn
af hólmi. 28. mars ’77 G. J.
4 — ÍSLENDINGUR
WMmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmi^mmtí^mmmmmmmím
JAKOB Ó. PÉTURSSON
Kveðja f rá
mátji
Jakob Ó. Pétursson er horf-
inn yfir landamærin. Mér er
bæði ljúft og skylt að minn-
ast hans með ndkkrum orðum.
Prúðmennska hans var svo
einstök, eðlislæg greind og
skilningur á högum annarra
var meiri en ég hef nokkru
sinni kynnst hjá einum
manni. Mér dettur í hug setn-
ing, sem rnaður nokkur sagði
við mig, er minnst var á Pét-
ur föður Jakobs: — Eplið fell-
ur sjaldnast langt frá eikinni,
— en sá hinn sami minntist
Péturs, sem góðs viturs manns
og taldi Jakob hafa erft þá
eiginleika. En ég tel að hann
'hafi einnig erft góðvild og
fórnfýsi Þóreyjar móður sinn-
ar, sem er sú besta mann-
eskja, sem ég hef lcynnst.
Ég er mjög þakklátur fyr-
ir að hafa fengið að kynnast
Jakobi og þakka honum allar
sameiginlegar ánægjustundir.
Trúi ég þvi, að einhverntíma
liggi saman leiðir á ný.
Blessuð sé minning hans.
H. H.
I
Gamlar myndir:
Við( síIdarsöltun á
T uliní usarbrygg ju
Hér birtum við 2 gamlar mynd
ir, sem Nanna Tulíníus lánaði
blaðinu, en myndirnar eru af
póstkortum, sem gefin hafa
verið út í Danmörku. Engin ár
töl eru á myndunum, en ekki
er ósennilegt að þær séu tekn-
ar eimhverntíma á öðrum ára-
tug þessarar aldar.
Myndirnar sýna síidarsölt-
un á Tuliníusarbryggjunni,
eins og hún var oftast kölluð
þá. Síðar, þegar umsvif
Höepfnersverslunar fóru að
aukast, fóru margir að kenna
bryggjuna við hana og í dag
er hún þekktari undir nafn-
inu „Höepfnersbryggja". í
dag er lítið eftir af þessari
bryggju og er það miður.
Það var Otto Tuliníus, sem
stóð fyrir síldarsöltun þarna á
þessum árum, en Nanna er
dóttir hans. Ottó átti fleiri
börn, m. a. Carl, sem var bæj-
arverkstjóri um margra ára
skeið. Það er sonur Carls, Guð
mundyr, sem nú vinnur að
endurbótum á gamla Tuliníus
arhúsinu.
Skipið sem er að landa síld-
inni, er fyrsta Súlan, sem
keypt var til Akureyrar. Það
mun hafa verið Ot'to Tuliníus,
sem keypti skipið frá Seyðis-
firði.
Ekki vitum við hvaða skip
það eru, sem liggja út á pollin
um, en sennilega er stóra skip
ið, sem sést framhlutinn af,
danskt flutningaskip að taka
saltaða síld.
Ekki eru þetta tæmandi upp
lýsingar og eflaust eru þeir
margir sem vita betur. Allar
nánari upplýsingar verða vel
þegnar.