Íslendingur - 27.03.1979, Blaðsíða 4

Útgefandi:
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Dreifing og afgreiðsla:
Ritstjórn og afgreiðsia:
Ritstjóri sími:
Dreifing og augiýsingar:
Áskriftargjaid:
Lausasala:
A uglýsinga verð:
Prentun i offset:
islendingur hf.
Císli Sigurgeirsson
Jóna Árnadóttir
Ráðhústorgi 9
21501
21500
kr. 1.500 á ársfjórðungi
kr. 150 eintakið
kr. 1.500 dsm.
Skjaldborg hf.
Sveigjanlegur vinnutími
Þrátt fyrir margvísleg efnahagsleg óþægindi, verð-
bóigu, lélega stöðu gjaldmiðils og annað slíkt, sem
hrjáð hefur okkur íslendinga um langan tíma, þá getum
við þó glaðst yfir þeirri staðreynd, að atvinnuleysi hef-
ur nánast verið óþekkt fyrirbæri hjá okkur um langa tíð.
En hið sívaxandi atvinnuleysi er að verða eitt af mestu
vandamálum nágrannaþjóða okkar og hjá mörgum
þeirra virðist hið slæma ástand, sem atvinnuleysinu
fylgir, ætla að verða kvalráður og erfiður sjúkdómur að
lækna.
Hjá okkur aftur á móti virðist hafa a.m.k. á sumum
stöðum skapast þær aðstæður, að um hreina ofþrælk-
un er að ræða í sambandi við almenna vinnutilhögun.
Sjálfsagt er það svo, að í mörgum tilvikum hjá okkur
háttar svo til, t.d. í mörgum sjávarplássum, að ekki
verður hjá því komist að vinna í miklum törnum, þegar
þarf að bjarga verðmætum afurðum, þegar um mikla
aflahrotu er að ræða. En það er samt mál margra se'm
þekkingu hafa hér á, að eftir-, nætur- og helgidaga-
vinna sé í mörgum tilfellum komin langt fram úr því,
sem eðlilegt og skyndamlegt verður að teljast til þess
að um heilbrigt þjóðlíf geti verið að ræða.
Mikinn þátt í þeirri óheillavænlegu þróun, sem átt
hefur sér stað í þessum málum á síðari tímum, er sjálf-
sagt hinn mikli tekjumunur, sem er á því, hvort unnið
er í venjulegri dagvinnu eða eftir - og næturvinnu.
Þeir sem hafa rannskað þessi mál og krafið þau til
mergjar frá hagkvæmnissjónarmiði, bæði launþega og
atvinnurekenda, telja þó, að enginn vafi sé á því, að
þegar til lengdar lætur sé það fjárhagslega og fram-
leiðnilega mjög óhagstætt fyrir báða aðila, bæði at-
vinnurekendur og launþega, sú tilhögun sem við-
gengist hefur á þessum málum til þessa. Fullyrt er, að
í alltof mörgum tilfellum séu afköst þeirrar vinnu sem
unnin er í eftir-, nætur- og helgidagavinnu, í öfugu hlut-
falli við þann tilkostnað sem slík vinnutilhögun hefur í
för með sér.
Það er því ekki að ófyrirsynju, að nokkuð hefur verið
um það rætt, hvort ekki væri hægt að finna einhverja
hagkvæmari leið út úr því ófremdarástandi sem nú ríkir
í þessum málum. Hafa menn þá helst staðnæmst við
þær hugmyndir, að sveigjanlegur eða breytilegur
vinnutími almennings gæti hér verulega bætt um. í
þessu sambandi hvarflar óneitanlega að manni, spurn-
ingin um það, hvaða ástæður eða forsendur séu fyrir
því, að öll almenn vinna í landinu eigi að fara fram á
tímabilinu t.d. frá því kl. 7-8 á morgnana og vera að
mestu lokið kl. 4 til 5 á eftirmiðdögum . Hví mætti ekki
hugsa sér, að almenningur ætti þess kost að sinna
vinnu sinni á allt öðrum tímum sólarhringsins? Hver
segir t.d. að það gæti ekki verið mjög þægilegt fyrir
marga aðila að hefja vinnu eftir hádegi og Ijúka vinnu-
tíma sínum að kvöldlagi. Jafnvel að hefja vinnu að
kvöldi og enda vinnutíma þó að komin væri nótt. Sjálf-
sagt væri, að hér gæti verið um hringbreytingu
(rotation) um að velja, og er þá haft í huga að vinnutími
gæti verið breytanlegur t.d. eftir hverjar tvær vikureða
svo, allt eftir því, hvað kynni að henta þörfum hvers og
eins. Enginn vafi er á því, að full ástæða er til þess að
taka þessi mál til alvarlegrar athugunar og reyna að
finna á þeim hagfeldustu lausnina. Hagkvæmur árang-
ur af slíkri breytingu gæti í fyrsta lagi haft íför með sér,
að venjulega væri það úthvílt og óþreytt fólk sem hæfi
vinnu hverju sinni. I öðru lagi, sem ekki hefur hvað
minnsta þýðingu, myndi vera hægt að hækka veru-
lega kaupgjald fyrir hverja vinnuviku, þarsem hið
nýja fyrirkomulag, sem hér hefur verið gert að umtals-
efni, myndi hafa í för með sér áberandi betri almenn
afköst og aukna framleiðni.
Tveir þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa nú flutt
þingsályktunartillögu er snertir þessi mál, og vill ís-
lendingur eindregið mæla með því að þessi mál verði
tekin til gaumgæfilegrar athugunar. Hé r er áreiðanlega
um að ræða mjög þýðingarmikið hagsmunamál fyrir
þjóðfélagið í heild. J.G.S.
4 - ÍSLENDINGUR
GRÍSIR GJ
GÖMUL SVÍN VALDA - Leikféiag M.<
I kvöld, þriðjudaginn 27. mars, frumsýnir Leikfélag
Menntaskólans á Akureyri nýtt leikrit, Grísir gjalda,
gömul svín valda, eftir einn kennara við skólann,
Böðvar Guðmundsson. Höfundur tónlistarinnar, Sverr-
ir Páll Erlendsson, er líka kennari við skólann, en einn
nemandinn, Örn Magnússon, sá um að útsetja lögin.
Hér er því um frumflutning að ræða á verkum, sem eru
sérstaklega samin fyrir LMA til sýningar í vetur. Leik-
stjóri er Kristín Ólafsdóttir, en leikmynd og búninga
hafa tveir nemendur annast, þeir Helgi Már Halldórs-
son og Þorbergur Hjalti Jónsson, en þeir hafa notið að-
stoðar frá vösku aðstoðarfólki.
Kristín Ólafsdóttir leikstýrir.
Við ræddum við Kristínu Ólafs-
dóttur, leikstjóra, og var hún fyrst
spurð um leikritið, Grísir gjalda.
Nú það er samið sérstaklega fyrir
LMA til sýningar á þessurn vetri.
Það er þvi sniðið fyrir stóran hóp
leikenda og gefur því mörgum
tækifæri til að spreyta sig, svaraði
Kristín.
Einnig er hlutverkum deilt frekar
jafnt niður og lítið er um burðar-
rullur, sem allt veltur á, enda slíkt
hæpið þegar eingöngu áhugafólk á í
hlut.
Leikritið byggist ekki síður á
mikilli „aksjón", þ.e. geranda, en
hinu talaða orði og svo ætti tónlistin
að auka enn á léttleikan í sýning-
unni.
Leikritið er samið á barnaári og
segir það nokkuð um efni þess.
Fjallað er um mótum tveggja barna
og það umhverfi sem þau hrærast í,
s.s. fjölskylduna skólan ofl., sem
samanlagt myndar svo þjóðfélagið
og heiminn sem við lifum í. Það er á
þessu leikriti að skilja að börn og
fullorðnir mótast talsvert af því
ofbeldi sem er í kring um þau og
reynt er að sýna viðbrögð fólks
gagnvart svonefndum unglinga-
vandamálum.
Margt ber annað á góma og
hlaupið er til og frá í tíma og rúmi.
Þekktar persónur skjóta upp
kollinum; Mjallhvít og dvergarnir
sjö, Tarsan og Jane, indiánahöfð-
ingi Big - Foot, negrar og gorillur
svo nokkurt sé nefnt. Brugðið er
upp myndum úr ævintýrum þessara
sögupersóna og leikurinn berst
einnig í íslenska sveit, því það hefur
löngum þótt gott fyrir unglinga að
taka út hluta uppeldisins þar, sagði
Kristín.
Hvaða leið hefur þú valið i
uppsetningunni?
Leikritið er mjög skemmtilegt
Atriði úr sýningunni. Birna Arnþórsd
unn Hafstað í hlutverkum sínum.
fyrir leikstjóra að fást við og gefur
fjölbreytta möguleika. Ég hef reynt
að búa til grófan leikstíl og hef haft í
huga teiknimyndir, ýkja allar
hreyfingar og skapa lifandi
sýningu.
En er ekki erfitt að setja leikrit á
svið með óvönu fólki?
Nokkrir hafa að vísu tekið þátt í
leikstarfsemi áður hér í skólanum,
en flestir eru þó nýliðar. Það eru því
ýmis grundvallaratriði sem þarf að
leggja mikla vinnu í, en áhuginn og
leikgleðin er ríkjandi og mikið er
unnið með þeim tveim þáttum. Svo
má ekki gleyma þeim sem ekki
leika, en hafa unnið við leikmynd
Þau voru að vinna við búningana; Kristín Magnúsdóttir, Hrönn Vilhelmsdóttir, Vilborg Stefánsdóttir, Inga H.
Einarsdóttir, Þorbergur H. Jónsson, Helgi Már Halldórsson og Rannveig Jónsdóttir. Ljósm.: Árni Jónsson.
Grímubúningar voru lausnin
Persónur táknaðar með grímum og höfuðfótum
Næst örkum við í kjallara heima-
vistar, þar sem hópur krakka vann að
kappi við búningasauma og leik-
munagerð. Við náðum tali af Helga
Má og Þorbergi, en þeir hafa hannað
búningana og haft yfirumsjón með
verkinu. Hvenær hófust þið handa?,
var fyrsta spurningin sem við lögðum
fyrir þá félaga.
Um miðjan janúar var farið að
íhuga gerð búninga og sviðsmynda í
samráði við höfund, en það var áður
en hann lauk við leikritið. I byrjun
febrúar fórum við á fund Messíönu
Tómasdóttur og í samráði við hana
hófumst við handa að fullum krafti
og nú, viku fyrir frumsýniugu, er
verkinu nær lokið.
Hvað er að segja um tilhögun
leikmyndar og búninga?
Leikmyndin er einföld, en
talsvert erfiðara reyndist að útbúa
búningana sökum þess hve hópur-
inn er stór og flestir leikararnir hafa
fleiri en eitt hlutverk. Var brugðið á
það ráð að hafa ákveðna grímu-
búninga (sem falla þétt að líkam-
anum!). Síðan eru einföld táknfyrir
hverja persónu, s.s. grímur, höfuð-
föt og annað slíkt, sem auðvelt er að
skipta um í snarheitum.
Hefur þetta verið kostnaðarsamt?
Já, það er ekki hægt að segja
annað, kostnaðurinn er um 300 þús.
kr. Þetta er þó allt unnið í sjálfboða-
liðavinnu af okkur. Einnig höfum
við notið góðrar fyrirgreiðslu og
velvilja í okkar garð hjá ýmsum
fyrirtækjum hér í bænum, m.a.
fengið ókeypis svamp hjá Sjöfn og
smíðaefni á trésmíðaverkstæði
Hannesar Arasonar og kunnum við
þeim bestu þakkir fyrir, sögðu
félagar að lokum.