Íslendingur - Ísafold - 19.03.1969, Qupperneq 4

4
ÍSLENDINGUR-ÍSAFOLD — MIÐVIKUDAGUR 19. MARZ 1969
„ÆTLUNIN VAR
Viðtal við Jónas bónda HalL
dórsson í Sveinbjariiarge^ði á
Svalbsrðsströnd um Alifugla-
búið Fjöregg ...
• Nýjasta kvikmynd Bítl-
anna, „Yellow Submarine,“
hefur hlotið lélega dóma í
flestum löndum, þar sem hún
hefur verið sýnd. Strax og
upplaka myndarinnar byrjaði
fengu Bítlarnir ótal aðvaran-
ir frá gagnrýnendum og vin-
um, en þeir létu það sem vind
um eyru þjóta. Bítlarnir á-
kváðu að gera teiknimynd
með alveg nýju sniði og sýna
heiminum, að þeir stæðu ekki
aðeins fremstir í flokki í gerð
vinsælla laga, heldur einnig í
gerð kvikmynda. Þeim var
sagt, að mjög fáir myndu
skilja myndina og enn færri
viðurkenna hana sem lista-
verk.
• Strax eftir frumsýninguna
kom í ljós, að þessi gagn-
rýni var á rökum reist. Nú er
Fimm þingmenn Norður-
landskjördæma hafa flutt
þingsályktunartillögu um að
efldar verði kalrannsóknir
við tilraunastöð Rannsóknar-
stofnunar landbúnaðarins á
Akureyri. í greinargerð segir
m.a., að kal sé langtíðast á
norðanverðu landinu, og enda
þótt búast megi við því hvar
sem er, sé augljóst, að kal-
rannsóknarstarfsemi sé hvergi
betur sett en á Akureyri.
Flutningsmenn tillögunnar
eru Jónas Jónsson, Bjartmar
Guðmundsson, Bragi Sigur-
jónsson, Pálmi Jónsson og
Stefán Valgeirsson.
Hér á eftir fara kaflar úr
greinargerðinni:
„Ekki þarf að fara mörgum
orðum um nauðsyn þess að
rannsaka þetta mikla vanda-
mál, sem íslenzk grasræktun á
við að stríða. Kal hefur herj-
að í hverju héraði svo
mjög, að stó^tjón hefur orðið
af, hjá stærri eða minni hópi
bænda, öll ár, það sem af er
þessum áratug.
Sem dæmi um kalskaða má
nefna: 1952 er talið, að heild-
artjón af völdum kals hafi
numið 300.000 hestburðum,
samsvarandi 90 millj. kr. á
núgildandi verðlagi. Uppskeru
rýrnun á Austurlandi einu var
áætluð 50 þús. hestburðir
1965, samsvarandi 15 millj.
kr. tjóni. Kal í Suður-Þingeyj
ársýslu einni 1966 var talið
hafa rýrt uppskeru hjá 109
bændum um 20—25 hestburði,
augljóst, að kvikmyndin „Yell
ow Submarine“ er stærstu
mistök sem Bítlarnir hafa gert
til þessa. Alls staðar, þar sem
myndin hefur verið sýnd, hafa
áhorfendur farið vonsviknir
heim. Auglýsingaherferðin,
sem sett var á stað áður en
myndin var frumsýnd, lofaði
miklu meiru en þessi teikni-
mynd Bítlanna gat staðið und
ir. Þessar slæmu móttökur,
sem myndin fékk, er ekki sízt
að kenna, á hvern hátt efnið
er sett fram, en ekki efnis-
þræðinum sjálfum.
9 Þá má einnig rekja óvin-
sældir myndarinnar til
þeirrar hneykslunar, sem sum
ir af meðlimum hljómsveitar-
innar ollu, í þann mund að
unnið var að gerð hennar.
eða samsvarandi 6.1—7.5
millj. kr. tapi. Vegna tjóna
sumarið 1967 voru veittar
16.13 millj. kr. sem lán úr
Bjargráðasjóði og allt að 2
milljónum í flutningastyrki.
Vegna tjóna á sl. sumri er bú-
ið að veita rúmar 6 millj. kr.
í flutningastyrki og lán úr
Bjargráðasjóði að upphæð 15.2
millj. kr., og þykir það þó
hvergi nærri viðunandi.
Ekki skal nánar rætt hér
um hinn stórfellda skaða, sem
bændur og þjóðin öll hefur
orðið fyrir af völdum kalsins.
Það er ekki nokkur vafi á
því, að köld veðrátta á höfuð-
sök á því, að kal er tíðara nú
en áður var. Engu að síður er
það öruggt, að margt er hægt
að gera til að draga úr skaða
af kali. Með auknum rannsókn
um má bæta ræktunarhæt.t-
ina og auka þol grasanna gegn
erfiðum kjörum.
Það skiptir nú höfuðmáli,
að hafriar verði sem fyrst
skipulegar og markvissar kal-
rannsóknir í víðum skilningi
þess orðs.“
„A Akureyri er ein af jarð-
ræktar-tilraunaslöðvum Rann
sóknarstofnunar landbúnaðar
ins. Þar er einnig Rannsókn-
arstofa Norðurlands, sem
Ræktunarfélag Norðurlands
rekur, og fæst hún við jarð-
vegsrannsóknir og fóðurefna-
greiningar.“
„Eins og.kunnugt er, er kal
langtíðast á norðanverðu land
inu, frá Austfjörðum til Vest-
Þessi atriði, og fleiri, ollu því,
að sýningargestir í Englandi,
Bandaríkjunum og Þýzka- I
landi, en þar var myndin sýnd
fyrst, tóku henni fálega fyrir-
fram og mótmæli frá aðdáend
um Bítlanna streymdu inn.
@ Nú eru lögin úr myndinni
komin á markaðinn oS verð
ur fróðlegt að sjá, hvort plat-
an eykur vinsældir Bítlanna
aftur eftir þessar hrakfarir.
Gagnrýnendur segja, að það
sé nær útilokað. Á plötunni
eru aðeins fjögur ný lög, og
segja þeir, að þau séu léleg
miðað við lögin, sem Bítlarn-
ir sömdu á hinum gömlu góðu
dögum. En þessi LP-plata er
auglýst víða um lönd af mikl-
um krafti og Bítlanna vegna
verðum við að vona, að hún
öðlist vinsældir.
fjarða (1965 var kal mest á
Austurlandi, 1966 og 1967 í
N.-Þing., S.-Þing. og við utan
verðan Eyjafjörð, á sl. sumri
var kalið mest í eystri hrepp-
um N.-Þing. og svo í V.-Hún.
og á Ströndum).
Þó að vitað sé, að enginn
landshluti getur verið óhultur
fyrir heimsóknum þessa vá-
gests, er augljóst, að kalrann-
sóknarstarfsemi er hvergi bet-
ur sett en á Akureyri. Þaðan
verður í langflestum tilfellum
stytzt til kalsvæða þau ár, sem
það herjar.
Hér er ekki fyrst og fremst
verið að fara fram á auknar
fjárveitingar til þessara rann-
sókna, þó að þeirra sé vissu-
lega þörf, heldur er hér um
skipulagsatriði að ræða, sem
miðar að því, að fjármagnið
nýtist sem bezt.
Augljóst er, að auka verður
stórlega þátt kalrannsókna í
starfsemi Rannsóknarstofnun-
1 ai' landbúnaðarins, og er senni
legt, að til þeirra verði ráðinn
sérfræðingur á næstunni. Þá
er mest um vert, að starfs-
kraftar hans nýtist sem bezt
og hann geti hafið slarfsemi
sína við tilraunastöðina á Ak-
ureyri.
Benda má á, að ef slík kal-
rannsóknarstöð yrði stofnuð,
er hugsanlegt, að til þess væri
hægt að fá styrki hjá alþjóða-
stofnunum, sem láta fé af
hendi rakna til rannsóknar-
starfsemi, þegar þörf er mjög
brýn.“
Fyrir átta árum keypti Jónas
Halldórsson bóndi í Sveinbjarn
argerði á Svalbarðsströnd eitt
þúsund hænuunga með það fyr-
ir augum, að drýgja tekjur bús
ins með eggjasölu. Nú framleið
ir alifuglabúið í Sveinbjarn-
argerði æðimörg egg, sem 3000
varphænur gefa af sér, og 16
tonn af kjúklingakjöti árlega,
en að jafnaði eru 15—20 þús.
kjúklingar í eldi, til, aflífunar,
og að auki selur það 8—10 þús.
unga á fæti árlega.
Þetta er ákaflega forvitnileg
smásaga, ekki sízt af því, að
hún er sönn, dagsönn. Og nú
hefur blaðið heimsótt Svein-
bjarnargerði.
• Þegar fréttamaður blaðsins
kom í hlaðið, rak hann þeg-
ar augun í hurð á húsi, þar sem
málað var stórum stöfum: VI-
ET-NAM. Við nánari eftir-
grennslan kom í ljós, að innum
dyrnar var gengið í sláturhús
búsins, þar sem hænsnin eru
aflífuð. Þar var Jónas bóndi
að störfum, ásamt aðstoðar-
fólki. Hann tók erindi frétta-
mannsins vel, gerði hlé á önn-
um og leiddi fréttamannin til
hænsnahús, þar sem 3000 varp
hænur tóku á móti okkur með
háværu gaggi. „Þetta eru hvít-
ir ítalir,“ segir Jónas. Og þær
ítöisku virðast una sér vel í
íslenzkum búrum norður á
Svalbarðsströnd, a.m.k. verpa
þær að meðaltali 1800 eggjum
daglega. Búrin eru hallandi og
eggin velta fram á bríkina, þar
sem hægt er að tína þau upp.
Nokkuð af eggjunum er sent á
markað, en afgangurinn er sett
ur í útungunarvélar, sem eru í
nýju húsi við hlið hænsnahúss-
ins. Annars eru þær ítölsku
ekki einar, auðvitað ekki, þama
eru einnig bisperrtir og galandi
hanar, sem eru augljóslega
engu síður ánægðir með lífið
og tilveruna en hænuskarinn.
I ungahúsinu skoðum við
fyrst útungunarvélamar. Þar
er norskur hænsnáhirðir að
störfum og opnar hurð, ekki
Varpliænurnar og eggtn.
Bítlarnir í upphafi frægðarferilsins. Nú eru þeir breyttir menn, eftir allt sem á hefur gengið.
Samt eru þeir enn á hæsta stalli vinsældanna víða um heim.
GULI KAFBÁTURINN
OLLI VONBRIGÐUM
Ungarnir nýskriðnir úr eggjunum.
Þingsályktunartillaga fimm þingmanna:
lUiðstöð kalrannsókna