Faxi - 01.04.1953, Qupperneq 1

FAXI
4. tbl. • XIII. ár
APRÍL
1953
Útgefandi:
Málfnndafélagið Faxi
Keflavík.
FAXÁFLÓI FYRR OG
Með hinni nýju landhelgislínu og þar
með friðun Faxaflóa fyrir botnvörpu- og
dragnótaveiðum hefir rætzt gamall draum-
ur okkar Suðurnesjamanna — og raunar
allra landsmanna. Við höfum orðið sjón-
arvottar að eyðingu fiskimiðanna hér í
flóanum, þar sem afli hefir rýrnað svo að
segja ár frá ári, að undanteknum styrjald-
arárunum, þegar engir erlendir togarar
voru hér við land, þá mátti sjá greinileg
merki þess í aflabrögðum. Það er því ekki
að ástæðulausu, að við gerum okkur vonir
um, að fiskur fari aftur að ganga á grunn-
mið, þegar friðunin fer að njóta sín.
Bretar vilja þó ekki viðurkenna að svo
róttækar ráðstafanir hafi verið nauðsyn-
legar, en þykjast vilja „semja“ um nauð-
synlega verndun fiskistofnsins. Þeir komu
þó í veg fyrir það, að ráðstefna sú, sem ís-
lenzka ríkisstjórnin hafði á sínum tíma
boðað til um friðun Faxaflóa yrði haldin,
með því að neita þátttöku í henni, en þó
ekki fyrr en sumir fulltrúar annarra þjóða
voru komnir til landsins.
Þá vilja þeir halda því fram, að þeir hafi
unnið sér einhverja hefð á því að veiða
hér í flóum og fjörðum; af því að þeir
hafi fyrstir manna veitt með botnvörpu
hér við land, og séu búnir að stunda þess-
ar veiðar í hálfa öld.
Jú, það þarf ekki að minna okkur á það,
að þeir hafa stundað þessar veiðar kapp-
samlega, bæði utan og innan hinnar gömlu
3ja mílna landhelgislínu, en höfum við
almennt gert okkur grein fyrir þeim breyt-
ingum, sem orðið hafa á fiskigöngum hér
í flóanum á þcssu tímabili?
Nýlega rakst ég á bækling sem nefnist
„Þættir af Suðurnesjum" og cru það minn-
ingar Agústs Guðmundssonar frá Halakoti
á Vatnsleysuströnd, útgefnar af Jóni Ey-
þórssyni 1942, að höfundi látnum, en hann
lézt í nóv. 1941.
Þó þessi bæklingur láti ekki mikið yfir
sér, er þar þó ýmsan fróðleik að finna um
athafnalíf hér á Suðurnesjum fyrir síðustu
aldamót. Þar sem þeim fækkar nú óðum,
sem muna þetta tímabil, tek ég hér nokkra
kafla úr frásögn Agústs.
Hann lýsir hinum gamla Vatnsleysu-
strandarhreppi, sem fyrir 1885 náði frá
Hvassahrauni út á Vatnsnes við Kefla-
vík. Hreppsnefndir voru þá ekki komnar
til sögunnar og stjórnuðu aðeins 2 hrepp-
stjórar þessum stóra hreppi: Asbjörn
Olafsson í Njarðvík og Guðmundur Ivars-
son í Skjaldarkoti á Vatnsleysuströnd (fað-
ir Agústs).
Utræði í Vogunum lýsir hann þannig;
„Eg segi að á Hólmanum og í Vogun-
um hafi verið bezta og skemmtilegasta út-
ræðið á landinu og er það vissulega ekki
ofsagt, því að árlega gekk þorskurinn
undir Vogastapa fyrst í apríl og var þar
fram í maí, þó mest í apríl, á hrygningar-
tímanum. Gekk hann þá alla leið inn
undir lendinguna á Hólmanum, undir
Grímshól og Mölvík og á allt Hólhraunið
og upp undir Stapann og Vogabrúnir. A
öllu þessu svæði var oft svo mikill fiskur í
þorskanet, að daglega var þangað sótt full-
fermi, og sum skip tvær til þrjár hleðslur
á dag, bæði í net og á færi, og hvergi jafn
stór fiskur sem þarna undir Stapanum, á
Vogabrúnum og um allt Vogahraun.
Þarna þótti þorskinum gott að hryggna í
straumleysinu og kyrrðinni, þar gat hann
verið öruggur með klak sitt í mátulegum
sjávarhita, þar sem sólarljósið vérmdi til
botns, því þarna er frá 8—22 faðma dýpi‘.
„Það verður tæplega sagt um of af þeirri
Ljósm.: Björgvin G. Magnússon.
Aðgerð í Keflavík 1932.