Faxi - 01.02.1973, Blaðsíða 8

Fyrir tæpum 10 árum hneykslaði
brezka hljómsveitin THE BEATLES
milljónir manna úti um allan heim með
útliti sínu einu saman, en þó var útlit
þeirra þá eitthvað það samræmdasta og
smekklegasta, sem ég man eftir á nokkr-
um skemjntikröftum á þessari öld, út frá
tízkufræáilegu og listrænu sjónarmiði séð.
Margir, sem hneyksluðust. á þeim þá,
ha.fa líka fetað í fótspor þeirra í dag —
jafnvel án þess að taka beinlínis eftir
því.
Bítlamir hneyksluðu líka marga árið
1967, þegar þeir létu sitt rótgróna útlit
lönd og leið og fóru að klæðast annar-
legum fatnaði, hlaða á sig undarlegasta
skrani og lát,a sér vaxa skegg.
Og alltaf er fólk að hneykslast, enda
er það orðin viðurkennd staðreynd, að
hneyksli eru með áhrifaríkustu auglýsinga
meðulum og þar af leiðandi líklegust t.il
að vekja mesta athygli.
Jesús Kristur hneykslaði fína fólkið í
löndunum fyrir botni Miðjarðarhafs á
sínum tíma. Einnig urðu hneyksli Gale-
leo, Leonardo da Vinci, Kólumbusi og
Rembrandt mjög til framdráttar í mann-
kynssögunni, en fyrsta stóra hneykslis-
aldan sem ég man eftir úr mannkyns-
sögunni, fór af stað í kringum 1880 í
París, þegar nokkrir ungir málarar
sýndu þar mjög sérkennilegar myndir
eftir sig. Fólk slóst í sýningarsölunum,
hrækti á málverk hinna ungu listamanna
og gerði marga aðra ósæmilega hluti.
Málverkin þóttu ruddalega máluð og æp-
andi í lit, en þó eru þetta í rauninni allra
skemmtilegustu og sakleysislegustu verk
af Parísarlandslagi, skemmtigörðum,
fólki o.s.frv. Málararnir, þeir Degas,
Manet, Monet, Renoir, Cézanne, Gaugin,
Toulouse-Lautrec, Van Gogh o.fl., hafa
haft mjög mikil áhrif á málara seinni
tima; meira að segja á þá, sem mála hvað
glansmyndakenndastar landslagsmyndir.
Síðan hafa hneyksli alltaf verið að
eiga sér stað. lnnan popptónlistarinnar
munum við eftir Arthur Brown, sem
vakti athygli á sér árið 1968 með því að
mála sig allan afskræmilegan í framan og
koma fram á hljómleikum með eldkórónu
á hausnum og umvafinn eldslogum. Við
munum eftir The Rolling Stones árið
1969, þegar þeir komu fram í kven-
mannsfötum og málaðir í framan eins og
gleðikonur. Og nú á síðustu tímum úir
og grúir af skemmtikröftum út.i um allan
heim, sem mála sig í framan eins og
trúðar eða vampírur og nota hin margvís-
legustu uppátæki, þegar þeir koma fram.
Við getum t.d. nefnt Alice Cooper, sem
kemur oftast nær fram sem tvíkynjaður
vampíruhöfðingi, alsettur kvenlegum
skartgripum og oft í fötum, sem þættu
freistandi á sætum stelpum. Kannski er
maðurinn hinsegin. Kannski er hann orð-
inn svo úrkynjaður, að allir eðlisþættir
bans eru orðnir að einum hrærigraut.
Kannski kemst það í tízku eftir nokkra
mánuði, að fólk fari að klína framan í
sig trúðsmálningu. Mér finnst það meira
að segja ekkert ólíklegt, ef ráða skal í
tíðarandann, andlegt ástand ungs fólks
í heiminum og þróun síðustu misera. Ef
til vill gæti „gríman" orðið eins langlíf
og síða hárið — og síða hárið kemur
ekki til með að hverfa af karlmönnum
næst.u 10 árin frekar en af kvenfólki. Ég
á betra með að ímynda mér stutthært
kvenfólk eftir 10 ár en stutthærða karl-
menn. Það er a.m.k. rökréttara, sam-
kvæmt þróuninni.
Ég sá um daginn kvikmynd í banda-
ríska sjónvarpinu um st.úlku, sem lendir
í eiturlyfjum, vin hennar, sem dreifir
eitrinu — og ýmsar hryllilegar afleiðing-
ar, sem þessu eru samfara. Efni myndar-
innar er varla neitt sérstakt tiltökumál í
dag, þar sem eiturlyfjavandamálið er orð-
ið svo geysilega útbreitt, en hefði ég séð
þessa mynd fyrir 10 árum eða svo, þá
hefði ég álit.ið hana hryllilegustu mynd
ársins á þeim tíma.
Er heimurinn að úrkynjast? Eða er
nokkuð til í málshættinum „Heimur
versnandi fer“?
Ég veit það ekki. Ég veit bara það, að
við hin getum haldið okkur utan við
spillinguna, ef við viljum. Þegar öllu er
á botninn hvolft, þá er spillingin eins á-
berandi og raun ber vitni, aðeins vegna
þess, að svo mikið er gert. úr henni.
Við getum líka haft orð Gunnars Dal
hugföst, en þau hljóða svo: „Maðurinn
er betri en mennirnir‘“.
/-------------\
CtKKSJNJUN
\_____________X
28 — F A X I